เริ่มแล้ว EU ปรับกฎ CBAM 10 ข้อ ลดภาระ SMEs สกัดคาร์บอนไหลไปประเทศด้อยพัฒนา

ในยุคที่การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศและความยั่งยืนทางสิ่งแวดล้อมกลายเป็นประเด็นสำคัญของโลก สหภาพยุโรป (EU) ได้เดินหน้าปรับปรุงกลไกปรับคาร์บอน ณ ชายแดน (Carbon Border Adjustment Mechanism: CBAM) ให้มีความเรียบง่ายและเข้มแข็งยิ่งขึ้น

ผ่านการลงนามโดยรัฐสภายุโรปและคณะมนตรีแห่งสหภาพยุโรป และประกาศ Regulation (EU) 2025/2083 หรือที่เรียกว่า "CBAM Simplification Regulation" ในวารสารทางการของสหภาพยุโรปเมื่อวันที่ 17 ตุลาคม 2025 (ซึ่งเป็นกฎระเบียบแรกที่แก้ไข Regulation (EU) 2023/956 กำหนดกลไกปรับราคาคาร์บอนก่อนเข้าพรมแดนเดิม) และมีผลบังคับใช้ตั้งแต่วันจันทร์ที่ 20 ตุลาคม 2025 ถือเป็นก้าวสำคัญในการส่งเสริมสภาพแวดล้อมทางธุรกิจที่มีการแข่งขันและยั่งยืนมากขึ้น พร้อมทั้งรับมือกับการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศอย่างมีประสิทธิภาพ

การปรับปรุงเกิดขึ้นเนื่องจากสภายุโรปเรียกร้องให้มี "ปฏิวัติการลดความซับซ้อน" (simplification revolution) ในเดือนพฤศจิกายน 2024 เพื่อสร้างกรอบการกำกับดูแลที่ ชัดเจน เรียบง่าย และมีประสิทธิภาพสำหรับธุรกิจ และมาตรการนี้เป็นส่วนหนึ่งของชุดกฎหมาย “Omnibus I” ซึ่งมุ่งเน้นการเพิ่มประสิทธิภาพของ CBAM ในการป้องกันการรั่วไหลของคาร์บอน (Carbon Leakage) และผลกระทบต่อผู้นำเข้าและส่งออกรายย่อย

การแก้ไขนี้อยู่บนพื้นฐานของข้อมูลและประสบการณ์ที่รวบรวมได้ในช่วงระยะเวลาเปลี่ยนผ่านซึ่งเริ่มต้นเมื่อวันที่ 1 ตุลาคม 2023 เพื่อให้แน่ใจว่าการดำเนินการ CBAM จะเป็นไปอย่างราบรื่นเมื่อสิ้นสุดระยะเวลาเปลี่ยนผ่านในวันที่ 1 มกราคม 2026

ข่าวที่เกี่ยวข้อง:

• เทียบข้อบังคับ CBAM ฉบับล่าสุด-เดิม เน้นลดซับซ้อน แต่ยังคุมเข้มคาร์บอน 99%

ไฮไลท์มาตรการใหม่ที่สำคัญ

องค์ประกอบสำคัญของมาตรการใหม่นี้ คือ การกำหนดเกณฑ์การยกเว้นใหม่ที่ 50 ตันต่อปี สำหรับสินค้าที่อยู่ภายใต้กฎ CBAM บริษัทที่นำเข้าสินค้าประเภทนี้ ไม่เกิน 50 ตันต่อปี จะได้รับการยกเว้นจากการปฏิบัติตามข้อกำหนดของ CBAM

มาตรการนี้จะช่วยลดภาระให้กับผู้นำเข้าราว 182,000 ราย ซึ่งส่วนใหญ่เป็นธุรกิจขนาดกลางและขนาดย่อม (SMEs) และบุคคลทั่วไป ขณะเดียวกันกฎใหม่ยังคงครอบคลุมการปล่อยคาร์บอนกว่า 99% ของทั้งหมดในระบบ

สำหรับผู้นำเข้าที่ยังอยู่ในขอบเขตของ CBAM การปรับปรุงครั้งนี้จะช่วยให้การยื่นรายงานข้อมูลการปล่อยคาร์บอนทำได้ง่ายขึ้น ขั้นตอนการอนุมัติผู้ยื่น การคำนวณคาร์บอน และการปฏิบัติตามภาระทางการเงินชัดเจนขึ้น ส่งผลให้ธุรกิจ โดยเฉพาะ SMEs ลดภาระด้านเอกสาร กฎระเบียบ และค่าใช้จ่ายในการปฏิบัติตามกฎหมาย ได้มากขึ้น

นอกจากนี้ ตั้งแต่ปี 2027 เป็นต้นไป คณะกรรมาธิการยุโรปจะสามารถ กำหนด “ราคาคาร์บอนมาตรฐาน” สำหรับประเทศนอกสหภาพยุโรป ที่มีระบบเก็บราคาคาร์บอนอยู่แล้ว พร้อมเผยแพร่ วิธีคำนวณราคาดังกล่าว ผ่านระบบทะเบียน CBAM อย่างเป็นทางการ

การแก้ไขที่สำคัญ 10 ประการ

การแก้ไขที่สำคัญ 10 ประการ ภายใต้กฎระเบียบ CBAM Simplification Regulation มีดังนี้

1. ข้อยกเว้น 'De Minimis' ใหม่ตามเกณฑ์น้ำหนักสะสม (Single Mass-Based Threshold) ข้อยกเว้นเดิมสำหรับสินค้าที่มีมูลค่าเล็กน้อย (150 ยูโรต่อการขนส่ง) ถูกแทนที่ด้วยข้อยกเว้น de minimis ใหม่ ซึ่งอิงตามน้ำหนักสุทธิสะสมของสินค้า CBAM ที่นำเข้าต่อผู้นำเข้าต่อปีปฏิทิน

• เกณฑ์น้ำหนักสะสมนี้ถูกกำหนดไว้ที่ 50 ตัน และใช้กับสินค้า CBAM ทั้งหมดในภาคส่วนเหล็กและเหล็กกล้า อะลูมิเนียม ปุ๋ย และซีเมนต์
• ข้อยกเว้นนี้ไม่ครอบคลุมการนำเข้าไฟฟ้าหรือไฮโดรเจน เนื่องจากความท้าทายในการดำเนินการเฉพาะภาคส่วน
• หากผู้นำเข้าเกินเกณฑ์ 50 ตันนี้ การปล่อยก๊าซคาร์บอนทั้งหมดที่ฝังอยู่ในสินค้า CBAM ที่นำเข้าตลอดทั้งปีปฏิทิน รวมถึงสินค้าที่ต่ำกว่าเกณฑ์ด้วย จะต้องอยู่ภายใต้ข้อผูกพันของ CBAM

2. การทบทวนและปรับปรุงเกณฑ์น้ำหนักสะสมรายปี คณะกรรมาธิการยุโรปมีหน้าที่ในการทบทวนเกณฑ์น้ำหนักสะสมนี้เป็นประจำทุกปี เพื่อให้แน่ใจว่าการปล่อยก๊าซที่ฝังอยู่ในสินค้าที่นำเข้าอย่างน้อย 99% ยังคงอยู่ในขอบเขตของ CBAM คณะกรรมาธิการอาจปรับเกณฑ์ดังกล่าวโดยใช้การมอบอำนาจหากไม่เป็นไปตามเป้าหมาย 99% และการเปลี่ยนแปลงใดๆ จะมีผลบังคับใช้ในต้นปีปฏิทินถัดไป

3. การติดตามและการบังคับใช้เกณฑ์น้ำหนักสะสม คณะกรรมาธิการและหน่วยงานระดับชาติได้รับอำนาจในการติดตามการปฏิบัติตามเกณฑ์น้ำหนักสะสมนี้ มีการห้ามอย่างชัดแจ้งเกี่ยวกับการปฏิบัติที่ไม่สุจริตหรือการจัดการเพื่อแบ่งแยกการนำเข้าเพื่อให้อยู่ต่ำกว่าเกณฑ์น้ำหนักสะสม

หากผู้นำเข้าเกินเกณฑ์โดยไม่มีสถานะเป็นผู้ประกาศ CBAM ที่ได้รับอนุญาต บทลงโทษจะสูงถึงสามถึงห้าเท่าของบทลงโทษมาตรฐาน (100 ยูโรต่อตันของการปล่อยก๊าซที่ฝังอยู่) อย่างไรก็ตาม การจ่ายค่าปรับจะทำให้ผู้นำเข้าได้รับการยกเว้นจากภาระผูกพันในการประกาศ CBAM และการส่งมอบใบรับรองสำหรับการนำเข้าเหล่านั้น

4. ผู้ประกาศ CBAM ที่ได้รับอนุญาต (Authorised CBAM Declarants) ผู้นำเข้าที่คาดว่าจะเกินเกณฑ์น้ำหนักสะสมจะต้องยื่นขอสถานะผู้ประกาศ CBAM ที่ได้รับอนุญาตก่อนที่จะเกินขีดจำกัด

• ข้อยกเว้น - ผู้นำเข้าและตัวแทนศุลกากรทางอ้อมที่ยื่นคำขอภายในวันที่ 31 มีนาคม 2026 อาจดำเนินการนำเข้าสินค้า CBAM ชั่วคราวจนกว่าจะมีการตัดสินใจ
• ผู้ประกาศที่ได้รับอนุญาตสามารถมอบหมายการยื่นประกาศ CBAM ให้แก่บุคคลที่สามได้ โดยบุคคลที่สามนั้นต้องจัดตั้งขึ้นในประเทศสมาชิกสหภาพยุโรปและมีหมายเลข Economic Operators Registration and Identification (EORI) แต่ผู้ประกาศ CBAM ยังคงรับผิดชอบในการปฏิบัติตามข้อผูกพัน

5. การประกาศ CBAM (CBAM Declaration) กำหนดเวลาสำหรับการประกาศ CBAM ประจำปีและการส่งมอบใบรับรองจะถูกกำหนดเป็นวันที่ 30 กันยายน ของปีถัดจากการนำเข้า ซึ่งให้เวลาเพิ่มเติมในการปฏิบัติตาม

ข้อกำหนดในการซื้อใบรับรอง CBAM รายไตรมาสขั้นต่ำลดลงจาก 80% เหลือ 50% ของการปล่อยก๊าซที่ฝังอยู่ในการนำเข้าสินค้า CBAM ทั้งหมดนับตั้งแต่ต้นปีปฏิทิน (พร้อมการปรับปรุงสำหรับการจัดสรรฟรี)

6. การคำนวณการปล่อยก๊าซที่ฝังอยู่ การปล่อยก๊าซที่ฝังอยู่สามารถกำหนดได้โดยใช้ค่าเริ่มต้น (default values) หรือค่าจริง (actual values) ที่ได้รับการตรวจสอบโดยผู้ตรวจสอบที่ได้รับการรับรอง การตรวจสอบจำเป็นสำหรับค่าจริงเท่านั้น

• ค่าเริ่มต้นจะอิงตามความเข้มของการปล่อยก๊าซเฉลี่ยของประเทศผู้ส่งออกที่มีการปล่อยก๊าซสูงสุดสิบอันดับแรกในกรณีที่ไม่มีข้อมูลที่เชื่อถือได้

7. การหักลดราคาคาร์บอน (Carbon Price Deductions) ผู้ประกาศ CBAM ที่ได้รับอนุญาตอาจเรียกร้องการลดจำนวนใบรับรอง CBAM ที่ต้องส่งมอบสำหรับการจ่ายราคาคาร์บอนที่จ่ายไปในประเทศที่สาม

• สิ่งนี้รวมถึงการใช้ราคาคาร์บอนเริ่มต้นที่กำหนดโดยประเทศที่สามหรือกำหนดโดยคณะกรรมาธิการยุโรป
• ตั้งแต่ปี 2027 คณะกรรมาธิการยุโรปอาจกำหนดและเผยแพร่ราคาคาร์บอนเริ่มต้นในทะเบียน CBAM สำหรับประเทศที่สามที่มีกฎการกำหนดราคาคาร์บอน
• ราคาคาร์บอนที่จ่ายในประเทศที่สามซึ่งไม่ใช่ประเทศต้นทางของสินค้าที่นำเข้าก็มีสิทธิ์ได้รับการหักลดด้วย

8. ใบรับรอง CBAM (CBAM Certificates) การขายใบรับรอง CBAM จะเริ่มตั้งแต่วันที่ 1 กุมภาพันธ์ 2027 ผ่านแพลตฟอร์มส่วนกลาง สำหรับการปล่อยก๊าซที่ฝังอยู่ในสินค้าที่นำเข้าในปี 2026

• ใบรับรองที่ซื้อในปี 2027 สำหรับการนำเข้าในปี 2026 จะถูกกำหนดราคาโดยใช้ราคาเฉลี่ยรายไตรมาสของราคาโควตา EU ETS ในปี 2026 หลังจากนั้นราคาใบรับรอง CBAM จะเท่ากับราคาเฉลี่ยรายสัปดาห์ของการปิดการประมูล EU ETS
• วงเงินการซื้อคืนใบรับรอง CBAM ส่วนเกินสอดคล้องกับภาระผูกพันในการซื้อจริงสำหรับปีนั้น (50% ของการปล่อยก๊าซที่ฝังอยู่ในสินค้า CBAM ทั้งหมดที่นำเข้า)
• หากผู้ประกาศ CBAM ซื้อใบรับรองโดยคาดว่าจะเกินเกณฑ์น้ำหนักสะสม แต่ไม่เกินเกณฑ์ ใบรับรองทั้งหมดเหล่านั้นจะถูกซื้อคืนเมื่อมีการร้องขอ

9. บทลงโทษ (Penalties) บทลงโทษสำหรับการไม่ปฏิบัติตามข้อกำหนดถูกปรับให้สอดคล้องกับระบอบบทลงโทษสำหรับการปล่อยก๊าซส่วนเกินของ EU ETS ซึ่งกำหนดที่ 100 ยูโร สำหรับการปล่อยก๊าซที่ฝังอยู่แต่ละตัน โดยสามารถลดหย่อนได้สำหรับข้อผิดพลาดเล็กน้อยหรือไม่เจตนา

• ตัวแทนศุลกากรทางอ้อมต้องรับผิดชอบต่อบทลงโทษเมื่อทำหน้าที่เป็นผู้ประกาศ CBAM ที่ได้รับอนุญาต

10. การชี้แจงด้านเทคนิคและภาคส่วน (Sectoral and Technical Clarifications)

• ดินขาวที่ไม่ผ่านการเผา (Non-calcined kaolinic clays) ถูกยกเว้นจากขอบเขตของสินค้า CBAM เนื่องจากมีความเข้มข้นของคาร์บอนต่ำ
• ไฟฟ้า ถูกเพิ่มเข้าไปในรายการสินค้าที่พิจารณาเฉพาะการปล่อยก๊าซทางตรงเท่านั้นในการคำนวณการปล่อยก๊าซที่ฝังอยู่ เนื่องจากมลพิษทางอ้อมไม่เกี่ยวข้องกับภาคส่วนนี้
• ผู้ประกอบการโรงงานในประเทศที่สามที่ต้องการลงทะเบียนในทะเบียน CBAM ต้องให้ข้อมูลเกี่ยวกับหน่วยงานควบคุมของตน รวมถึงบริษัทแม่ด้วย

สิ่งที่จะเกิดขึ้นต่อไป

นอกจากกฎระเบียบ CBAM ฉบับปรับปรุงแล้ว ยังมีแผนออกกฎหมายเพิ่มเติมในปี 2025 ได้แก่

ข้อเสนอทางกฎหมาย (คาดว่าจะประกาศในไตรมาส 4 ปี 2025)

• แก้ไขระเบียบ CBAM เพื่อขยายขอบเขตให้ครอบคลุมผลิตภัณฑ์ปลายน้ำ
• เพิ่มมาตรการป้องกันการหลีกเลี่ยงกฎ
• กำหนดกฎเกณฑ์สำหรับภาคไฟฟ้า

กฎหมายลำดับรอง (คาดว่าจะประกาศในไตรมาส 4 ปี 2025)

• วิธีการคำนวณการปล่อยคาร์บอนที่ฝังอยู่ในสินค้าภายใต้ CBAM
• การปรับใบรับรอง CBAM ให้สะท้อนการจัดสรรสิทธิปล่อยคาร์บอนฟรีภายใต้ระบบ EU ETS
• หลักเกณฑ์การหักราคาคาร์บอนที่ชำระในประเทศที่สาม

กฎหมายลำดับรอง (ยังไม่กำหนดเวลา)

• กฎเกณฑ์การรับรองผู้ตรวจสอบและหลักการตรวจสอบ
• เงื่อนไขในการรับรองและคุณสมบัติของผู้ตรวจสอบ
• เงื่อนไขการซื้อขายและซื้อคืนใบรับรอง CBAM
• กฎการสื่อสารกับศุลกากรและข้อมูลเกี่ยวกับการนำเข้า

สุดท้ายจะมีการทบทวนกลไก CBAM อย่างครอบคลุมภายในสิ้นปี 2025 ตามมาตรา 30 ของระเบียบ CBAM ซึ่งกำหนดให้คณะกรรมาธิการยุโรปต้องจัดทำรายงานประเมินความเป็นไปได้ในการขยายขอบเขต CBAM ไปยังผลิตภัณฑ์เพิ่มเติม (เช่น สารเคมีอินทรีย์ พอลิเมอร์ วัตถุดิบต้นทางอื่น ๆ) และบริการ (เช่น บริการขนส่ง)

 

 

ที่มา : European Commission, Mayer Brown