เจาะลึกหลุมยุบ วสท. ชี้ 'ไม่ใช่ภัยธรรมชาติ' ท่อประปาแตกแค่ 'ปัจจัยเร่ง'

นักวิชาการ ว.ส.ท. ชี้เหตุการณ์หลุมยุบใจกลางเมืองมีแนวโน้มสูงจากข้อผิดพลาดในการก่อสร้างอุโมงค์รถไฟฟ้าซึ่งต้องรอการสอบสวนและตรวจสอบ ไม่ใช่ปรากฏการณ์ทางธรรมชาติอย่างที่หลายคนกังวล ชี้มีสัญญาณเตือนล่วงหน้าถึง 4-5 ชั่วโมงก่อนเกิดเหตุรุนแรง พร้อมแจงท่อประปาที่แตกเป็นเพียง ‘ผลกระทบ’ ไม่ใช่ ‘ต้นเหตุ’ ที่ทำให้สถานการณ์ลุกลามอย่างรวดเร็ว

รศ. ดร. ฐิรวัตร บุญญะฐี ประธานอนุกรรมการสาขาวิศวกรรมปฐพี สมาคมวิศวกรรมสถานแห่งประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์ (ว.ส.ท.) และอาจารย์ ภาควิชาวิศวกรรมโยธา คณะวิศวกรรมศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ให้สัมภาษณ์กับ 'กรุงเทพธุรกิจ' ถึงเหตุการณ์หลุมยุบที่เกิดขึ้นว่า จากการวิเคราะห์ในมุมมองทางวิศวกรรมปฐพี มีแนวโน้มสูงที่เหตุการณ์มีแนวโน้มสูงจากข้อผิดพลาดในการก่อสร้างอุโมงค์รถไฟฟ้า ไม่ใช่ภัยธรรมชาติ

สาเหตุหลักที่สันนิษฐานไว้คือ เกิดรอยรั่วบริเวณรอยต่อระหว่างอุโมงค์ที่กำลังขุดกับผนังของสถานีรถไฟฟ้า ทำให้ดินทรายซึ่งเป็นชั้นดินที่ลึกลงไปไหลทะลักเข้าไปในพื้นที่ก่อสร้างจนเกิดเป็นโพรงขนาดใหญ่ใต้ดิน และส่งผลให้พื้นผิวด้านบนยุบตัวตามลงมา

"เหตุการณ์ลักษณะนี้มีแบบแผนที่คล้ายคลึงกับอุบัติเหตุในงานขุดอุโมงค์ที่เคยเกิดขึ้นในต่างประเทศ ซึ่งมีสาเหตุมาจากการไหลของดินเข้าไปในอุโมงค์เช่นเดียวกัน" 

ไขปมท่อประปาแตก ตัวเร่ง ไม่ใช่ต้นเหตุ

สำหรับประเด็นที่หลายคนตั้งข้อสงสัยว่าท่อประปาที่แตกเป็นต้นเหตุของหลุมยุบหรือไม่นั้น รศ. ดร. ฐิรวัตร ยืนยันว่า 'ท่อประปาที่แตกไม่ใช่สาเหตุเริ่มต้น' แต่เป็นผลกระทบที่ตามมาจากการทรุดตัวของดิน

ลำดับเหตุการณ์ที่แท้จริงคือ เมื่อดินทรุดตัวลง ได้ดึงรั้งท่อประปาที่ฝังอยู่จนแตก ทำให้มีน้ำปริมาณมากทะลักออกมา และกลายเป็น 'ปัจจัยเร่ง' ที่ชะล้างดินทรายในชั้นลึกให้ไหลเข้าสู่โพรงใต้ดินเร็วขึ้นอย่างมีนัยสำคัญ ส่งผลให้การยุบตัวขยายวงและเกิดขึ้นอย่างรวดเร็วยิ่งขึ้น

มาตรการป้องกันเข้มงวด แต่เหตุเกิดจาก 'Human Error'?

แม้จะเกิดเหตุการณ์ไม่คาดคิดขึ้น แต่ รศ. ดร. ฐิรวัตร ระบุว่า โครงการก่อสร้างขนาดใหญ่เช่นนี้มีมาตรการกำกับดูแลและป้องกันที่เข้มงวดอยู่แล้ว โดยมีการติดตั้งอุปกรณ์ตรวจวัดการเคลื่อนตัวของดินนับพันจุดเพื่อติดตามการเคลื่อนตัวแบบเรียลไทม์ และมีการออกแบบที่คำนึงถึงความปลอดภัยเป็นมาตรฐาน

อย่างไรก็ตาม เหตุการณ์นี้อาจเกิดจากอุบัติเหตุหรือ 'ข้อผิดพลาดจากมนุษย์ (Human Error)' ที่อยู่นอกเหนือการควบคุมของมาตรการที่มีอยู่ ซึ่งจำเป็นต้องรอผลการสืบสวนที่แน่ชัดต่อไป

มีสัญญาณเตือนล่วงหน้า

อีกประเด็นที่น่าสนใจคือ การยุบตัวไม่ได้เกิดขึ้นอย่างฉับพลัน แต่มีสัญญาณเตือนล่วงหน้า จากข้อมูลพบว่าเริ่มมีการทรุดตัวเป็นแอ่งและมีน้ำท่วมขังในบริเวณดังกล่าวก่อนเกิดเหตุ ซึ่งบ่งชี้ว่ามีช่วงเวลาอย่างน้อย 4-5 ชั่วโมง สำหรับการอพยพหรือจัดการพื้นที่

ในอนาคต คาดว่าหน่วยงานที่กำกับดูแลอย่างการรถไฟฟ้าขนส่งมวลชนแห่งประเทศไทย (รฟม.) จะเพิ่มความเข้มงวดในการกำหนดให้ผู้รับเหมาต้องแจ้งเตือนเหตุผิดปกติให้รวดเร็วยิ่งขึ้น เพื่อให้สามารถจัดการสถานการณ์ได้ทันท่วงทีและเพิ่มความปลอดภัยให้กับประชาชน