พลิกเกมดึงดูดโลก EEC ยุทธศาสตร์ 'ทุนยั่งยืน' เป็นสะพานเชื่อมเอเชียแห่งอนาคต
วิกฤติภูมิรัฐศาสตร์และการเปลี่ยนผ่านสู่โลกที่มุ่งสู่ 'คาร์บอนเป็นศูนย์' ได้สร้างโอกาสครั้งประวัติศาสตร์ให้ไทยเป็น 'ฐานการผลิตใหม่' และ 'สะพานเชื่อมเอเชีย' ผ่านโครงการ EEC
KEY
POINTS
- EEC คือยุทธศาสตร์สำคัญของไทยในการรับมือกับกระแสโลกที่มุ่งสู่ความยั่งยืนและคาร์บอนเป็นศูนย์ เพื่อดึงดูด 'ทุนยั่งยืน' และสร้างฐานการผลิตแห่งใหม่
- โครงการมุ่งสร้าง 'เมืองอัจฉริยะ' ที่ติดอันดับโลก โดยเน้นการพัฒนาที่สมดุลระหว่างการทำงาน (Work) การใช้ชีวิต (Life) และการดูแลสิ่งแวดล้อม (Planet)
- ไทยมีความจำเป็นเร่งด่วนที่ต้องเปลี่ยนกลยุทธ์ดึงดูดการลงทุนให้เป็น 'เชิงรุก' โดยรัฐบาลต้องเป็นฝ่ายประกาศตัวและเชิญชวนนักลงทุนอย่างชัดเจน เหมือนที่สิงคโปร์และฮ่องกงทำ
วิกฤติภูมิรัฐศาสตร์และการเปลี่ยนผ่านสู่โลกที่มุ่งสู่ 'คาร์บอนเป็นศูนย์' ได้สร้างโอกาสครั้งประวัติศาสตร์ให้ไทยเป็น 'ฐานการผลิตใหม่' และ 'สะพานเชื่อมเอเชีย' ผ่านโครงการ EEC (ระเบียงเศรษฐกิจพิเศษภาคตะวันออก)
โครงการนี้ไม่ได้เป็นเพียงการต่อยอดจากอดีต แต่คือการสร้าง 'เมืองอัจฉริยะ' แห่งอนาคตที่สมบูรณ์แบบที่สุดแห่งหนึ่งของโลก ท่ามกลางกระแสเงินทุนมหาศาลที่รอโอกาสลงทุน รัฐบาลไทยเผชิญความท้าทายสำคัญ จะทำอย่างไรให้กลยุทธ์การเชิญชวนนักลงทุนต่างชาติมีความ 'รุก' และ 'มีประสิทธิภาพ' เทียบเท่าศูนย์กลางการเงินระดับโลก
ภูมิทัศน์ความยั่งยืนระดับโลก เมื่อจีนนำ 'เทคโนโลยีสีเขียว' และโลกเปลี่ยนทิศทาง
จุฑา ธาราไชย ผู้อํานวยการกองพัฒนาท้องถิ่นและชุมชน สํานักงานระเบียงเศรษฐกิจภาคตะวันออกของประเทศไทย (กศ.) กล่าวในงาน CHG Global Summits 2025 ว่า ทิศทางของโลกได้เปลี่ยนไปสู่ความยั่งยืนอย่างถาวรแล้ว แม้สหรัฐอเมริกาจะยังคงมีท่าทีลังเลต่อข้อตกลงด้านสภาพภูมิอากาศ เช่น การไม่ให้สัตยาบันในข้อตกลงปารีสและพิธีสารล่าสุด โดยอ้างเหตุผลด้านเศรษฐกิจและลัทธิปฏิบัตินิยม แต่ประชาคมโลกกว่า 196 ประเทศยังคงมุ่งมั่นสู่เป้าหมาย ความเป็นกลางทางคาร์บอน (Carbon Neutral) ภายในปี 2593 ซึ่งเป็นความท้าทายที่ต้องเปลี่ยนแปลงโครงสร้างการใช้พลังงานทั้งหมด
- การก้าวขึ้นของจีนเป็นมหาอำนาจสีเขียว: จีนได้พลิกบทบาทจากการถูกมองว่าเป็นผู้ก่อมลพิษรายใหญ่ มาเป็นผู้นำด้านเทคโนโลยีสีเขียวอย่างเบ็ดเสร็จ ไม่ว่าจะเป็น ผู้ผลิตและผู้ใช้พลังงานแสงอาทิตย์รายใหญ่ที่สุด โดยปริมาณการติดตั้งแผงโซลาร์เซลล์ของจีนมีมากกว่า 223 ประเทศในสหประชาชาติรวมกัน รวมถึงการเป็น ผู้นำในอุตสาหกรรมยานยนต์ไฟฟ้า (EV) ด้วยเทคโนโลยีที่ก้าวล้ำ (เช่น แบตเตอรี่ชาร์จเต็มใน 5 นาที และวิ่งได้ 1,000 กิโลเมตร)
- กลยุทธ์ภูมิรัฐศาสตร์พลังงาน: ความสำเร็จของจีนกำลังถูกตอบโต้จากสหรัฐฯ และยุโรปด้วยการตั้งกำแพงภาษีและการกล่าวหาเรื่อง "กำลังการผลิตส่วนเกิน" (excessive capacity) ซึ่งเป็นการกระทำที่ขัดกับหลักการค้าเสรีที่สหรัฐฯ เคยสนับสนุนมาตลอด
อย่างไรก็ตาม โลกกำลังเดินหน้าต่อไป เนื่องจากความก้าวหน้าทางเทคโนโลยีสีเขียวนำไปสู่ต้นทุนพลังงานที่ต่ำลง และเชื้อเพลิงฟอสซิลจะมีราคาสูงขึ้นในระยะยาว
EEC 'ระเบียงเศรษฐกิจ' ยุทธศาสตร์ชาติที่ผสาน 'คน-งาน-สิ่งแวดล้อม'
โครงการพัฒนาระเบียงเศรษฐกิจพิเศษภาคตะวันออก (EEC) ถูกนำเสนอในฐานะโครงการเรือธงภายใต้ ไทยแลนด์ 4.0 ที่มุ่งเน้นการพัฒนาเชิงพื้นที่ใน 3 จังหวัด (ฉะเชิงเทรา ชลบุรี ระยอง) โดยเป็นการยกระดับจาก Eastern Seaboard (โครงการที่เน้น Industrialization ในทศวรรษ 1980) ไปสู่การเป็น "ระเบียงเศรษฐกิจ" (Economic Corridor) ที่ให้ความสำคัญกับ Connectivity และ Supply Chain เพื่อเชื่อมโยงกับโครงสร้างพื้นฐานและห่วงโซ่อุปทานของโลก โดยเฉพาะอย่างยิ่งโครงการ Belt and Road Initiative (BRI) ของจีน
พลังขับเคลื่อน PPP และเมกะโปรเจกต์
การขับเคลื่อนโครงการขนาดใหญ่ของ EEC อาศัยกลไก การร่วมลงทุนระหว่างภาครัฐและเอกชน (Public-Private Partnership - PPP) เป็นหลักและมีความจำเป็นอย่างยิ่ง เนื่องจากรัฐบาลมีข้อจำกัดด้านงบประมาณ แต่ในทางกลับกัน สถาบันการเงินและภาคเอกชนไทยมีเงินทุนและสภาพคล่องสูงมาก ที่พร้อมจะลงทุนในโครงการคุณภาพสูง โครงการเมกะโปรเจกต์สำคัญที่ใช้กลไกนี้ ได้แก่
- โครงการรถไฟความเร็วสูงเชื่อม 3 สนามบิน (ดอนเมือง-สุวรรณภูมิ-อู่ตะเภา)
- การพัฒนาท่าเรือแหลมฉบัง (Laem Chabang Port)
- การก่อสร้างรันเวย์ที่ 2 ของสนามบินอู่ตะเภา
วิสัยทัศน์ 'Smart City' และการพัฒนาที่สมดุล
EEC มีวิสัยทัศน์ที่มุ่งสร้างเมืองอัจฉริยะ (Smart City) แห่งใหม่ในพื้นที่มาบตาพุด ซึ่งเป็นการ "สร้างใหม่จากศูนย์" (start from scratch) โดยมีเป้าหมายที่ทะเยอทะยานคือการเป็น 1 ใน 10 เมืองอัจฉริยะที่สุดในโลก ปรัชญาการออกแบบที่ได้รับการยกย่องว่า "สมบูรณ์แบบ" คือการสร้างสมดุลที่ยั่งยืนระหว่าง
- Life (การใช้ชีวิต)
- Work (การทำงาน)
- Play (การพักผ่อน) โดยเรียนรู้จากปัญหาด้านมลพิษในอดีตของ Eastern Seaboard เพื่อให้การเติบโตทางเศรษฐกิจควบคู่ไปกับการดูแล People (ผู้คน) และ Planet (โลก)
กลยุทธ์ยกมือเชิญ คือสิ่งที่ไทยขาด
การลงทุนได้ให้มุมมองที่สำคัญและตรงไปตรงมาว่า แม้ประเทศไทยจะดำรงสถานะทางยุทธศาสตร์เป็น "ประตูสู่ภูมิภาคอาเซียน" และเป็นศูนย์กลางที่มีศักยภาพสูง แต่กลยุทธ์ในการดึงดูดการลงทุนจากต่างชาติยัง "ไม่มีประสิทธิภาพเพียงพอ"
บทเรียนจากศูนย์กลางโลก การประกาศตัวที่ชัดเจน
ฮ่องกงและสิงคโปร์ ประสบความสำเร็จในการเป็นศูนย์กลางการเงินระดับโลกด้วยการใช้กลยุทธ์ 'เชิงรุก' โดยการประกาศและประชาสัมพันธ์อย่างชัดเจนให้โลกรู้ว่า "ยินดีต้อนรับ" ธนาคารและสถาบันการเงินให้เข้ามาตั้งสำนักงาน
รัฐบาลต้องเป็นฝ่ายเริ่มต้นและ "ยกมือขึ้น" เชิญชวน นักลงทุนให้เข้ามา ไม่ใช่ความรับผิดชอบของนักลงทุนที่จะต้องบอกไทยว่าต้องการลงทุน การที่เงินลงทุนโดยตรงจากต่างประเทศ (FDI) ไหลเข้าไทยน้อยกว่าคู่แข่งในอาเซียนบางประเทศในช่วง 5-10 ปีที่ผ่านมา สะท้อนถึงช่องว่างในกลไกการสื่อสารและการเชิญชวนนี้