ผลตรวจรอบ 10 ชี้ 'แม่น้ำสาย–รวก' สารหนูเกินมาตรฐาน เสี่ยงกระทบชุมชนชายแดน
ผลการตรวจคุณภาพน้ำครั้งที่ 10 โดยกรมควบคุมมลพิษ (คพ.) พบการปนเปื้อนของสารหนูเกินค่ามาตรฐานในแม่น้ำสายและแม่น้ำรวก
KEY
POINTS
- ผลการตรวจคุณภาพน้ำครั้งที่ 10 โดยกรมควบคุมมลพิษ (คพ.) พบการปนเปื้อนของสารหนูเกินค่ามาตรฐานในแม่น้ำสายและแม่น้ำรวก
- แม่น้ำสายตรวจพบสารหนูในปริมาณ 0.020-0.022 มก./ล. และแม่น้ำรวกพบ 0.011 มก./ล. ซึ่งสูงกว่าเกณฑ์มาตรฐานที่กำหนด (ไม่เกิน 0.01 มก./ล.)
- ขณะที่คุณภาพน้ำในแม่น้ำกก ลำน้ำสาขา และแม่น้ำโขงในภาพรวมยังอยู่ในเกณฑ์มาตรฐาน ไม่พบโลหะหนักเกินกำหนดในการตรวจรอบนี้
ในช่วงหลายเดือนที่ผ่านมา แม่น้ำกกในจังหวัดเชียงรายถูกจับตามองอย่างกว้างขวาง หลังปรากฏสภาพน้ำที่มีความขุ่นและสีผิดปกติอย่างต่อเนื่อง นักวิชาการและหน่วยงานที่เกี่ยวข้องชี้ว่า ความเปลี่ยนแปลงดังกล่าวอาจเชื่อมโยงกับกิจกรรมเหมืองแร่แรร์เอิร์ธในพื้นที่ต้นน้ำฝั่งเมียนมา ที่สารเคมีถูกชะล้างลงสู่ลำน้ำ เมื่อรวมกับปริมาณฝนที่ตกชุกในฤดูมรสุม ยิ่งทำให้ความขุ่นและตะกอนแขวนลอยในแม่น้ำกกสูงผิดปกติ จนกระทบทั้งระบบนิเวศและชุมชนริมฝั่งที่ใช้น้ำเพื่อการอุปโภคบริโภค
กรมควบคุมมลพิษ (คพ.) กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ตรวจคุณภาพน้ำอย่างต่อเนื่องตั้งแต่เดือนมีนาคม-กันยายน ตามแผนงานปีงบประมาณ 2568 โดยเก็บตัวอย่างน้ำเดือนละ 2 ครั้ง และเก็บตะกอนดินเดือนละ 1 ครั้งในช่วงพฤษภาคม-กันยายน 2568
ผลการตรวจสอบคุณภาพน้ำครั้งล่าสุด (ครั้งที่ 10) ในแม่น้ำกก ลำน้ำสาขา แม่น้ำสาย แม่น้ำรวก และแม่น้ำโขง ระหว่างวันที่ 18–22 สิงหาคม 2568 พบว่า โดยภาพรวมคุณภาพน้ำอยู่ในเกณฑ์มาตรฐานที่กำหนด ยกเว้นแม่น้ำสายและแม่น้ำรวกซึ่งยังตรวจพบค่าการปนเปื้อนสารหนูเกินมาตรฐาน
แผนตรวจติดตามคุณภาพน้ำ
คพ. ได้กำหนดจุดตรวจวัดคุณภาพสิ่งแวดล้อมในแม่น้ำกก จำนวน 15 จุด (KK01–KK15) รวมถึงลำน้ำสาขาที่ไหลลงแม่น้ำกก เช่น แม่น้ำฝาง (FA01) แม่น้ำลาว (LA01) แม่น้ำกรณ์ (KO01) และแม่น้ำสรวย (SU01) นอกจากนี้ยังตรวจในแม่น้ำสาย 3 จุด (SA01–SA03) แม่น้ำรวก 2 จุด (RU01–RU02) และแม่น้ำโขง 3 จุด (NK01–NK03) ครอบคลุมพื้นที่จังหวัดเชียงใหม่และเชียงราย ผลการตรวจ เมื่อวันที่ 18-22 สิงหาคม 2568 พบว่า
“แม่น้ำกก” (15 จุด KK01–KK15) พบว่าสารหนูเป็นไปตามมาตรฐานที่กำหนดทุกจุด (มาตรฐานไม่เกิน 0.01 มก./ล.)
แม่น้ำสาขาที่ไหลลงแม่น้ำกก (แม่น้ำฝาง FA01 แม่น้ำสรวย SU01 แม่น้ำลาว LA01 และแม่น้ำโขง NK01, NK02, NK03 ) คุณภาพน้ำมีค่าเป็นไปตามมาตรฐานที่กำหนด
“แม่น้ำสาย” สารหนู (As) เกินมาตรฐาน ทั้ง 3 จุด ดังนี้
- SA01 บ้านหัวฝาย ต.แม่สาย อ.แม่สาย จ.เชียงราย มีค่าสารหนู 0.022 มก./ล.
- SA02 สะพานมิตรภาพแม่น้ำสายแห่งที่ 2 อ.แม่สาย จ.เชียงราย มีค่าสารหนู 0.022 มก./ล.
- SA03 บ้านป่าซางงาม ม.6 ต.เกาะช้าง อ.แม่สาย จ.เชียงราย มีค่าสารหนู 0.020 มก./ล.
“แม่น้ำรวก” สารหนู (As) เกินค่ามาตรฐาน ทั้ง 2 จุด ดังนี้
- RU01 สถานีสูบน้ำเกาะช้าง การประปาส่วนภูมิภาค อ.แม่สาย จ.เชียงราย มีค่าสารหนู 0.011 มก./ล.
- RU02 ต.เวียง อ.เชียงแสน จ.เชียงราย จุดปลายน้ำรวกก่อนลงแม่น้ำโขง มีค่าสารหนู 0.011 มก./ล.
การวิเคราะห์สถานการณ์
คพ. ระบุว่า จากการติดตามตรวจสอบตั้งแต่เดือนมีนาคม 2568 จนถึงปัจจุบัน คุณภาพน้ำในแม่น้ำกกและแม่น้ำสาขาหลัก รวมถึงแม่น้ำโขง ยังมีสีน้ำตาลแดงและค่าความขุ่นสูง แต่ไม่พบโลหะหนักเกินมาตรฐาน ยกเว้นในแม่น้ำสายและแม่น้ำรวกที่พบค่าสารหนูเกิน (0.011–0.022 มก./ล.)
ทั้งนี้ การที่ค่ามาตรฐานในหลายพื้นที่ยังอยู่ในเกณฑ์ คพ. วิเคราะห์ว่าน่าจะเกิดจากปริมาณน้ำท่าที่เพิ่มขึ้นในช่วงฤดูฝน โดยเฉพาะหลังพายุ “วิภา” ช่วงปลายเดือนกรกฎาคม 2568 และฝนที่ตกต่อเนื่องตลอดเดือนสิงหาคม ทำให้เกิดการเจือจางของสารมลพิษ อย่างไรก็ตาม จุดที่ยังพบสารหนูเกินในแม่น้ำสายและแม่น้ำรวก อาจเป็นเพราะอยู่ใกล้แหล่งกำเนิด ทำให้การเจือจางไม่เพียงพอที่จะลดการปนเปื้อนให้อยู่ต่ำกว่าเกณฑ์มาตรฐาน