กทม. เปิด 'สวนลิงกลางน้ำ' บางขุนเทียน ที่อยู่ถาวรลิงแสม ลดปัญหาปะทะชาวบ้าน

กรุงเทพมหานครเดินหน้าสร้างพื้นที่อยู่ร่วมกันระหว่างคนกับลิงแสม ด้วยการเปิดตัว “สวนลิง 1 ไร่ อนุสาวรีย์คุณกะลา” บริเวณแขวงท่าข้าม เขตบางขุนเทียน โดยใช้พื้นที่เกาะกลางน้ำขนาด 1 ไร่ เป็นต้นแบบการจัดสรรถิ่นอาศัยอย่างเหมาะสมให้กับฝูงลิงแสมในพื้นที่เมือง

พิธีเปิดโครงการจัดขึ้นอย่างเรียบง่าย โดยมี นพ.สุนทร สุนทรชาติ รองปลัดกรุงเทพมหานคร เป็นประธานในงาน พร้อมด้วยหน่วยงานรัฐ เอกชน ประชาสังคม และกลุ่มอนุรักษ์ลิง เข้าร่วมแสดงพลังความร่วมมือเพื่อการอยู่ร่วมกันอย่างสมดุลระหว่างมนุษย์กับสัตว์ป่า

จากสัตว์ท้องถิ่น...สู่ปัญหาเรื้อรังในเมือง

ลิงแสม ถือเป็นหนึ่งในสัญลักษณ์ของเขตบางขุนเทียนที่มีอยู่มาอย่างยาวนาน แต่การขยายตัวของเมืองอย่างรวดเร็วทำให้พื้นที่ธรรมชาติลดลง ส่งผลให้ลิงไม่มีที่อยู่อาศัยที่ชัดเจน ขาดแหล่งอาหาร และเกิดปัญหาความขัดแย้งระหว่างลิงกับชาวบ้านในหลายพื้นที่ของเขต

แม้ว่าหลายครัวเรือนในพื้นที่บางขุนเทียนจะได้รับผลกระทบจากพฤติกรรมของลิงแสมที่เข้ามารื้อค้นและสร้างความเสียหายให้กับทรัพย์สินในชุมชน แต่ในอีกด้านหนึ่ง ก็ยังมีกลุ่มคนที่เห็นคุณค่าในความสัมพันธ์ระหว่างลิงแสมกับระบบนิเวศชายฝั่ง ซึ่งมีมาอย่างยาวนาน และมุ่งมั่นที่จะรักษาสัตว์ป่าท้องถิ่นชนิดนี้ให้อยู่ร่วมกับพื้นที่ชายทะเลอย่างสมดุล

ลิงแสมในป่าชายเลนไม่ได้เป็นเพียงสัตว์ป่าธรรมดา แต่ยังทำหน้าที่สำคัญในการช่วยกระตุ้นให้ระบบนิเวศมีความหลากหลายและอุดมสมบูรณ์ยิ่งขึ้น การอนุรักษ์ลิงจึงไม่ได้เป็นแค่การดูแลสัตว์ แต่คือการดูแลสิ่งแวดล้อมโดยรวม

เมื่อมองในภาพรวม ทั้งชุมชนและกลุ่มอนุรักษ์ต่างก็มีจุดมุ่งหมายร่วมกัน นั่นคือ การแสวงหาวิธีที่เหมาะสมในการอยู่ร่วมกันอย่างยั่งยืน โดยไม่ปล่อยให้ลิงกลายเป็นปัญหา และไม่ทำให้ลิงต้องหายไปจากภูมิทัศน์ของบางขุนเทียน

ประชากรลิงในพื้นที่เขตบางขุนเทียน

ในปี พ.ศ. 2567 มีการสำรวจประชากรลิงในพื้นที่เขตบางขุนเทียน แบ่งออกเป็น 3 จุดหลัก ได้แก่ จุดคุนทะลา จุดเทียนทะเล 22 และจุดแสมดำ 17 โดยภาพรวมปี 2567 จำนวนลิงทั้งหมดในพื้นที่บางขุนเทียน 330 ตัว และ จำนวนลิงที่ทำหมันแล้ว: 325 ตัว แบ่งเป็น

- จุดคุนทะลา

• ปี 2558 พบลิงประมาณ 500 ตัว ยังไม่มีการทำหมัน
• ปี 2564 จำนวนลดลงเหลือ 400 ตัว โดยมีลิงที่ทำหมันแล้ว 100 ตัว
• ปี 2565 ไม่มีการสำรวจจำนวนลิง แต่มีการทำหมันเพิ่มอีก 30 ตัว
• ปี 2566 พบลิง 300 ตัว และทำหมันเพิ่มอีก 20 ตัว
• ปี 2567 พบลิงเหลือเพียง 94 ตัว โดยรวมแล้วมีลิงที่ทำหมันแล้วทั้งหมด 150 ตัว

- จุดเทียนทะเล 22

• ปี 2558 พบลิง 100 ตัว ยังไม่มีการทำหมัน
• ปี 2564 จำนวนยังคงเท่าเดิมที่ 100 ตัว และยังไม่มีการทำหมัน
• ปี 2565 จำนวนลิงยังคงเท่าเดิม แต่มีการทำหมันแล้ว 72 ตัว
• ปี 2566 ไม่มีการสำรวจจำนวนลิง แต่มีการทำหมันเพิ่มอีก 23 ตัว
• ปี 2567 จำนวนลิงยังคงอยู่ที่ 100 ตัว และมีลิงที่ทำหมันแล้วรวม 95 ตัว

- จุดแสมดำ 17

• ปี 2558 พบลิง 150 ตัว ยังไม่มีการทำหมัน
• ปี 2564 และ 2565 ไม่มีการสำรวจ
• ปี 2566 พบลิง 100 ตัว และมีการทำหมันแล้ว 80 ตัว
• ปี 2567 พบลิงเพิ่มขึ้นเป็น 136 ตัว โดยยังคงมีลิงที่ทำหมันแล้วรวม 80 ตัว

เกาะกลางน้ำ 1 ไร่ โมเดลนำร่อง

“สวนลิง 1 ไร่” ไม่ใช่แค่สวนธรรมดา แต่คือโมเดลนำร่องที่พัฒนาโดยความร่วมมือของ คณะขับเคลื่อนการมีส่วนร่วมเพื่อการพัฒนาเขตบางขุนเทียน (คคพ.) ทั้ง 6 ด้าน ร่วมกับ สำนักงานเขตบางขุนเทียน, กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช และภาคประชาชนในท้องถิ่น โดยมีเป้าหมายเพื่อสร้างเขตอาศัยเฉพาะสำหรับลิงแสม พร้อมแนวคิดการ “Zoning” แยกพื้นที่ลิงและชุมชนออกจากกันอย่างเป็นระบบ

ภายในเกาะล้อมน้ำ จะได้รับการพัฒนาให้เหมาะสมต่อการอยู่อาศัยของลิง พร้อมจัดหาอาหารผ่านโครงการ BKK FOOD BANK และ Hungry Monkey Food เพื่อช่วยลดการออกมาหาอาหารในเขตชุมชน

มองไกลสู่พื้นที่ถาวร 12 ไร่ รวมลิงทั้งเขตบางขุนเทียน

ขณะเดียวกัน ยังมีแผนการขยายพื้นที่ขนาด 12 ไร่ในบริเวณเดียวกัน ให้กลายเป็น “ศูนย์รวมลิงแสมถาวร” สำหรับย้ายลิงจาก 3 พื้นที่หลัก เป้าหมายเพื่อให้ลิงแสมมีที่อยู่อาศัยถาวรในพื้นที่ที่เหมาะสม และลดความขัดแย้งกับคนในระยะยาว ได้แก่

• บริเวณอนุสาวรีย์คุณกะลา (ถนนเลียบด่วนกาญจนาภิเษก)
• ซอยเทียนทะเล 22 ถนนบางขุนเทียน-ชายทะเล
• โครงการบ้านเอื้ออาทรแสมดำ (ซอยแสมดำ 17)

ความร่วมมือ ขับเคลื่อนสู่การอยู่ร่วมกันอย่างยั่งยืน

ภายในงานเปิดสวนลิง มีผู้แทนจากหลายภาคส่วนเข้าร่วม เช่น สำนักงานเขตบางขุนเทียน, ผู้แทนสภากรุงเทพฯ และสภาผู้แทนราษฎร, กรมอุทยานฯ, มูลนิธิคนรักลิงหัวใจแกร่ง, สมาคมโรตารี กรุงเทพอินเตอร์เนชั่นแนล, ศูนย์การค้าเซ็นทรัล พระราม 2 รวมถึงเครือข่ายอาสาในพื้นที่

นางภัสรา นทีทอง ผู้อำนวยการเขตบางขุนเทียน กล่าวถึงความตั้งใจที่จะพัฒนาโครงการนี้ต่อเนื่องในระยะยาว เพื่อให้บางขุนเทียนกลายเป็นต้นแบบของการจัดการสัตว์ป่าในเขตเมืองที่เป็นมิตรและยั่งยืน

สวนลิง สัญลักษณ์ของความร่วมมือ

โครงการสวนลิงกลางน้ำ 1 ไร่ ณ อนุสาวรีย์คุณกะลา ไม่เพียงแต่เป็นการจัดระเบียบพื้นที่เท่านั้น แต่ยังเป็นการแสดงจุดยืนของกรุงเทพมหานครในการขับเคลื่อน “การพัฒนาเมืองที่อยู่ร่วมกับธรรมชาติได้อย่างกลมกลืน”

ด้วยความร่วมมือของทุกภาคส่วน บางขุนเทียนอาจกลายเป็นต้นแบบให้เมืองอื่นๆ ในการดูแลสัตว์ป่าอย่างมีระบบและยั่งยืนในอนาคต