'สุขภาพยุคใหม่' เมื่อ 'ภูมิคุ้มกันสภาพอากาศ' คือสิ่งสำคัญกว่าที่เคย

เมื่ออุณหภูมิโลกสูงขึ้นและเหตุการณ์สภาพอากาศที่รุนแรงทวีความรุนแรงขึ้น จะไม่สามารถแยกสุขภาพออกจากสภาพอากาศได้อีกต่อไป จากโรคที่เกิดจากเวกเตอร์ในไนโรบีไปจนถึงการล่มสลายของโครงสร้างพื้นฐานของโรงพยาบาลในเจนไนและการหยุดชะงักของการดูแลที่เกี่ยวข้องกับน้ําท่วมในฟิลิปปินส์ รอยแตกของความเปราะบางด้านการดูแลสุขภาพกําลังชัดเจนขึ้น สิ่งเหล่านี้ไม่ใช่เหตุฉุกเฉินด้านสาธารณสุขที่แยกออกมา สิ่งเหล่านี้เป็นอาการของระบบที่ไม่ได้เตรียมพร้อมสําหรับโลกที่เปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ

นวัตกรรมด้านสุขภาพในปัจจุบันต้องพร้อมสําหรับสภาพอากาศ ไม่ใช่แค่ในเทคโนโลยีที่สร้างขึ้นเท่านั้น แต่ยังรวมถึงระบบที่เสริมสร้าง ความร่วมมือที่เปิดใช้งาน และความเท่าเทียมที่มอบให้

สภาพอากาศไม่ใช่ตัวแปรพื้นฐานด้านสุขภาพอีกต่อไป

วิกฤตสภาพภูมิอากาศคือวิกฤตด้านสุขภาพ รายงาน Lancet Countdown ปี 2023 สรุปว่าผู้คนกว่า 3.3 พันล้านคนทั่วโลกอาศัยอยู่ในบริบทที่เสี่ยงต่อการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศสูง โดยระบบสุขภาพอยู่ในแนวหน้าของคลื่นความร้อน ภัยแล้ง และพายุทุกครั้ง องค์การอนามัยโลกประเมินว่าการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศจะทําให้มีผู้เสียชีวิตเพิ่มขึ้นประมาณ 250,000 รายต่อปีระหว่างปี 2573 ถึง 2593 จากภาวะทุพโภชนาการ มาลาเรีย ท้องร่วง และความเครียดจากความร้อนเพียงอย่างเดียว

นอกเหนือจากอัตราการเสียชีวิตแล้ว การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศท้าทายสมมติฐานการดําเนินงานเกือบทุกอย่างของการดูแลสุขภาพสมัยใหม่ ตั้งแต่ความเสถียรของยาและการส่งมอบโซ่เย็น ไปจนถึงระบบรับมือเหตุฉุกเฉินและการจัดการโรคเรื้อรัง การหยุดชะงักเหล่านี้รุนแรงเป็นพิเศษในประเทศที่มีรายได้น้อยและปานกลาง ซึ่งโครงสร้างพื้นฐานที่เปราะบางและทรัพยากรที่จํากัดทําให้มีที่ว่างเพียงเล็กน้อยสําหรับความสามารถในการปรับตัว

นวัตกรรมต้องให้บริการความยืดหยุ่น ไม่ใช่แค่ความก้าวหน้า

วาทกรรมส่วนใหญ่เกี่ยวกับนวัตกรรมด้านสุขภาพยังคงหมุนรอบ AI การบําบัดดิจิทัล จีโนมิกส์ และการดูแลส่วนบุคคล สิ่งเหล่านี้สําคัญ แต่เว้นแต่นวัตกรรมจะถูกปรับทิศทางใหม่ไปสู่ความยืดหยุ่นอย่างเป็นระบบ ก็มีความเสี่ยงที่จะกลายเป็นความหรูหราที่เสี่ยงต่อการล่มสลายภายใต้แรงกดดันของแรงกระแทกจากสภาพอากาศ

สมุดปกขาวปี 2025 ของ World Economic Forum การดูแลสุขภาพในสภาพอากาศที่เปลี่ยนแปลงตอกย้ำความจําเป็นในการเปลี่ยนแปลงนี้ โดยเรียกร้องให้รัฐบาลและผู้มีส่วนได้ส่วนเสียภาคเอกชนลงทุนในโครงสร้างพื้นฐานที่มีความยืดหยุ่นต่อสภาพอากาศ การเฝ้าระวังโรค และการเตรียมพร้อมข้ามภาคส่วน

รายงานของ Deloitte ในปี 2024 เน้นย้ำเพิ่มเติมว่าระบบการดูแลสุขภาพที่มีความยืดหยุ่นต่อสภาพอากาศไม่ใช่แค่ความจําเป็นทางศีลธรรมเท่านั้น พวกเขาเป็นเศรษฐกิจ ทุกๆ 1 ดอลลาร์สหรัฐที่ลงทุนในความยืดหยุ่นให้ผลตอบแทนสูงถึง 4 ดอลลาร์สหรัฐในการหลีกเลี่ยงการสูญเสียสุขภาพและผลผลิต แต่ปัจจุบันมีเพียง 0.5% ของการจัดหาเงินทุนด้านสภาพอากาศทั่วโลกเท่านั้นที่เข้าสู่ระบบสุขภาพ ความไม่สมดุลนี้ต้องได้รับการแก้ไขและรวดเร็วหากระบบสุขภาพต้องอดทนในโลกที่ร้อนขึ้น

ความยืดหยุ่นในระบบสุขภาพมีลักษณะอย่างไร

การดูแลสุขภาพที่ยืดหยุ่นต่อสภาพอากาศไม่ใช่อุดมคติที่คลุมเครือ มันเป็นหลักการออกแบบ และกําลังดําเนินการอยู่แล้ว

ตัวอย่างเช่น ในบังคลาเทศ เครือข่ายคลินิกชุมชนที่มีความยืดหยุ่นต่อน้ําท่วมถูกสร้างขึ้นบนแท่นยกสูง พร้อมเครื่องทําความเย็นพลังงานแสงอาทิตย์และหน่วยบําบัดแบบแยกส่วน สิ่งเหล่านี้ได้ช่วยรักษาบริการมารดาและการดูแลเด็กแม้ในช่วงการพลัดถิ่นที่เกิดจากมรสุม

ในโคลอมเบีย กระทรวงสาธารณสุขได้ร่วมมือกับบริการสภาพอากาศในท้องถิ่นเพื่อปรับใช้แบบจําลองการทํานายโรคที่มีข้อมูลสภาพอากาศ เพื่อช่วยให้ชุมชนในชนบทป้องกันการระบาดของโรคไข้เลือดออก และในเคนยา องค์กรต่างๆ เช่น Shining Hope for Communities (SHOFCO) กําลังผสมผสานเครื่องมือดิจิทัลเข้ากับความมั่นคงด้านน้ํา สุขาภิบาล และสุขภาพเคลื่อนที่ ทําให้เกิดความยืดหยุ่นต่อทั้งการแพร่ระบาดและแรงกระแทกด้านสิ่งแวดล้อมในที่อยู่อาศัยนอกระบบสิ่งเหล่านี้ไม่ใช่แค่โครงการนําร่อง เป็นพิมพ์เขียวสําหรับการสร้างระบบสุขภาพที่ยืดหยุ่นต่อสภาพอากาศทั่วโลก

เรียนรู้จากโลกใต้

มันดึงดูดให้ประเทศที่รวยกว่าคิดว่าพวกเขาเป็นผู้นํานวัตกรรม แต่โซลูชันด้านสุขภาพจากสภาพอากาศจํานวนมากกําลังเกิดขึ้นจากภูมิภาคที่มีทรัพยากรน้อยที่สุด เนื่องจากความจําเป็นขับเคลื่อนการคิดอย่างประหยัดในระดับระบบ

การแทรกแซงเทคโนโลยีต่ำ เช่น การแพทย์ทางไกลบนแท็บเล็ตพลังงานแสงอาทิตย์ คลินิกวัคซีนเคลื่อนที่พร้อมเครื่องทําความเย็นแบบระเหย หรือระบบเตือนภัยล่วงหน้าที่ดําเนินการโดยชุมชน แสดงให้เห็นว่านวัตกรรมไม่ได้หมายถึงเทคโนโลยีชั้นสูงเสมอไป มันหมายถึงการใช้เทคโนโลยีที่เหมาะสมสําหรับความท้าทายที่เหมาะสมในบริบทที่เหมาะสม

ความร่วมมือด้านสุขภาพระดับโลกต้องพัฒนาจากความช่วยเหลือไปสู่การสร้างสรรค์ร่วมกัน การปรับตัวต่อสภาพอากาศจะต้องนําโดยท้องถิ่น เกี่ยวข้องกับวัฒนธรรม และฝังอยู่ในแผนสุขภาพแห่งชาติ ไม่ใช่การปลูกถ่ายอวัยวะผ่านโครงการนําร่องระยะสั้น

นโยบายต้องนำร่อง สู่การลงทุนด้านสุขภาพที่ต้านทานสภาพอากาศ

การเงินด้านสภาพอากาศ ต้องผสานกับ การระดมทุนด้านสุขภาพ อย่างเร่งด่วน เพราะปัจจุบันมีเพียง 0.3% ของเงินทุนเพื่อสภาพอากาศที่มุ่งสู่สุขภาพ และเน้นโครงสร้างพื้นฐานมากกว่าการสร้างความยืดหยุ่นของระบบ

หน่วยงานสำคัญทั่วโลกต้องเร่งผนวก การประเมินความเสี่ยงจากสภาพอากาศ เข้ากับกรอบการพัฒนานวัตกรรมและการจัดซื้อด้านสุขภาพ การผลักดัน ความยืดหยุ่นต่อสภาพอากาศ จะต้องเป็นวาระหลักในสมัชชาสุขภาพโลกปี 2025 และ COP30 เพื่อเป็นแกนกลางของการออกแบบระบบสุขภาพที่ยั่งยืน

ระบบสุขภาพที่ยืดหยุ่นจะไม่เกิดขึ้นด้วยการแทรกแซงแบบแยกส่วน แต่ต้องการ การเปลี่ยนแปลงโครงสร้าง เช่น การทำงานร่วมกันข้ามภาคส่วน และการเงินแบบผสมผสาน นวัตกรรมต้องถูกตัดสินจาก ความทนทานในสถานการณ์จริง ไม่ใช่แค่ประสิทธิภาพในห้องปฏิบัติการ

นี่คือพรมแดนใหม่ของนวัตกรรมสุขภาพ ที่ยอมรับว่า สุขภาพและสภาพอากาศแยกกันไม่ออก และความยืดหยุ่นคือสะพานเชื่อมที่สำคัญที่สุด

ที่มา : World Economic Forum