เอไอกระตุ้นการค้าโลกพุ่ง40%ปี2040 หากลด“ช่องว่างเข้าถึงเทคโนโลยี”ได้

เป็นแรงผลักดันให้เกิดการบรรจบกันหรือการแยกตัวนั้นขึ้นอยู่กับทางเลือกที่เราเลือกในปัจจุบัน ด้วยกรอบการทำงานที่เหมาะสม การค้าสามารถมีบทบาทสำคัญในการทำให้ AI ทำงานได้สำหรับทุกคน รายงานการค้าโลกปี 2025 ศึกษาความสัมพันธ์ที่ซับซ้อนและเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วระหว่าง AI และการค้าระหว่างประเทศ และความสัมพันธ์นี้จะช่วยกำหนดทิศทางการเติบโตแบบมีส่วนร่วมได้อย่างไร

รายงานการค้าโลก 2025  (The 2025 edition of the World Trade Report)  จัดทำและเผยแพร่โดย องค์การการค้าโลก (ดับเบิลยูทีโอ) ระบุว่า AI จะกระตุ้นการค้าเกือบ 40% ภายในปี 2040 หากสามารถเชื่อมต่อช่องว่างทางการค้าด้านต่างๆได้

รายงาน ยังระบุอีกว่า หากสามารถดำเนินนโยบายที่เหมาะสมสำหรับAI ก็จะสามารถใช้AIเพิ่มมูลค่าการเคลื่อนย้ายสินค้าและบริการข้ามพรมแดนได้เกือบ 40% ภายในปี 2040  ทั้งนี้ก็เพราะAI  จะช่วยเพิ่มผลผลิตขณะเดียวกันก็จะช่วยลดต้นทุนการค้าลงได้ด้วย

 อย่างไรก็ตาม เพื่อให้ AI และการค้ามีส่วนช่วยส่งเสริมการเติบโตอย่างครอบคลุม  รวมถึงสามารถแบ่งปันและกระจายผลประโยชน์อย่างกว้างขวาง นั้นจำเป็นต้องมีนโยบายเพื่อลดช่องว่างทางดิจิทัล  การลงทุนในทักษะแรงงาน และรักษานิเวศการค้าที่เปิดกว้างและสามารถคาดการณ์ได้

ห่วงนโยบาย-การไล่ตามเทคโนโลยี

รายงานระบุว่า AI อาจนำไปสู่การเพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญของการค้าและการเติบโตทางเศรษฐกิจหรือจีดีพีได้ ภายในปี 2040 โดย

คาดการณ์ว่าการค้าโลกจะเพิ่มขึ้น 34-37% แตกต่างกันตามสถานะที่ว่าด้วย ระดับนโยบายและการไล่ตามเทคโนโลยีที่แตกต่างกันระหว่างเศรษฐกิจที่มีรายได้ต่ำ ปานกลาง และสูง 

แม้ว่าจะมีความหลากหลายของจีดีพีทั่วโลกที่คาดว่าจะมีส่วนที่เพิ่มขึ้น 12-13% นั้น แต่หากปรับมุมมองที่ว่าการค้าสามารถเป็นปัจจัยสำคัญของการเติบโตทางเศรษฐกิจนั้น AI ก็เป็นอีกปัจจัยที่ที่จะช่วยส่งเสริมให้การค้ามีการเติบโตได้อย่างครอบคลุมมากขึ้นด้วย ผ่านสินค้าต่างๆ   เช่น วัตถุดิบ เซมิคอนดักเตอร์ และวัตถุดิบขั้นกลาง ซึ่งมีข้อมูลยืนยันว่าการค้าสินค้ากลุ่มนี้ที่เกี่ยวข้องกับAIนั้น  มีระบุอยู่ในรายงานของดับเบิลยูทีโอเรื่องประมาณการว่าการค้าโลกพบว่า ในสินค้าเหล่านี้มีมูลค่รวม2.3 ล้านล้านดอลลาร์เมื่อปี 2023 ที่ผ่านมา

“AI มีศักยภาพมหาศาลในการลดต้นทุนการค้าและเพิ่มผลผลิต อย่างไรก็ตาม การเข้าถึงเทคโนโลยี AI และความสามารถเข้าถึงการค้าดิจิทัลยังคงมีความเหลื่อมล้ำสูง” นางนโกซี โอคอนโจ-อิเวอาลา ผู้อำนวยการใหญ่ดับเบิลยูทีโอระบุไว้ในคำนำของรายงานฉบับนี้

เอไอสร้างโอกาสใหม่ๆทางเศรษฐกิจ 

พร้อมกล่าวอีกว่า ด้วยการผสมผสานการค้า การลงทุน และนโยบายที่เกื้อหนุนกันอย่างเหมาะสม จะทำให้AI สามารถสร้างโอกาสการเติบโตใหม่ๆ ในทุกเศรษฐกิจได้ ผ่านกรอบการทำงานที่เหมาะสม ซึ่งการค้าสามารถมีบทบาทสำคัญในการทำให้ AI มีบทบาทเพื่อเป็นประโยชน์สำหรับทุกคน  ซึ่งดับเบิลยูทีโอมุ่งมั่นที่จะสนับสนุนความพยายามนี้

ในกรณีของเศรษฐกิจรายได้ต่ำและรายได้ปานกลาง รายงานยังพบว่า หากช่องว่างด้านโครงสร้างพื้นฐานดิจิทัลเทียบกับกลุ่มเศรษฐกิจรายได้สูงนั้นลดลงถึง 50% และพบการนำ AI มาใช้อย่างกว้างขวางมากขึ้น  ดังนั้น จึงคาดว่ารายได้ของเศรษฐกิจเหล่านี้จะเพิ่มขึ้น 15% ในกลุ่มเศรษฐกิจรายได้ต่ำ และ 14% ในกลุ่มเศรษฐกิจรายได้ปานกลาง

“มีความจำเป็นที่นโยบายการค้าที่ต้องเปิดกว้างและสามารถคาดการณ์ได้  แต่ในทางปฎิบัติกลับพบว่า มีการกำหนดข้อจำกัดทางการค้าต่อสินค้าที่เกี่ยวข้องกับ AI เพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง โดยเมื่อปี 2012 กำหนดใช้กับสินค้า 130 รายการ ต่อมาปี 2024 จำนวน 500 รายการ  ซึ่งข้อจำกัดเหล่านี้มาจากกลุ่มเศรษฐกิจรายได้สูงและรายได้ปานกลางระดับสูง ทำให้การเข้าถึงสินค้าที่เกี่ยวข้องกับ AI ไม่เท่าเทียมกัน ผ่านอัตราภาษีศุลกากรสูงถึง 45% ในบางประเทศที่มีรายได้ต่ำ”

กฎการค้าจำกัดเข้าถึงเอไอเพิ่มเท่าตัว 

รายงานเสริมว่า การลงทุนด้านการศึกษาและการฝึกอบรมทักษะAI รวมถึงการปรับใช้นโยบายตลาดแรงงานที่เหมาะสมสามารถช่วยหลีกเลี่ยงการขยายตัวของความเหลื่อมล้ำได้

สำหรับบทบาทของดับเบิลยูทีโอในการช่วยให้สามารถเข้าถึง AI และประโยชน์ของ AI ได้อย่างครอบคลุมนั้นดับเบิลยูทีโอได้จัดเวทีให้สมาชิกหารือเกี่ยวกับมาตรการทางการค้าที่เกี่ยวข้องกับ AI โดยเน้นย้ำว่าข้อกังวลทางการค้า 80 ข้อที่ถูกหยิบยกขึ้นมาที่เกี่ยวข้องกับ AI    และยังมีการหารือเฉพาะเกี่ยวกับ AI และการค้าแบบครอบคลุมในบริบทของแผนงานด้านอีคอมเมิร์ซ

ทั้งนี้ พันธกรณีเพิ่มเติมจากสมาชิกดับเบิลยูทีโอ เช่น การมีส่วนร่วมที่กว้างขึ้นในข้อตกลงเทคโนโลยีสารสนเทศและพันธกรณีที่ได้รับการปรับปรุงภายใต้ข้อตกลงทั่วไปว่าด้วยการค้าบริการ อาจทำให้ AI มีความครอบคลุมและเข้าถึงได้มากขึ้น

ในโอกาสเปิดตัวรายงานเมื่อวันที่ 17 ก.ย. 2025 ที่ผ่านมา นางนโกซี โอคอนโจ-อิเวอาลา ผู้อำนวยการใหญ่ดับเบิลยูทีโอ กล่าวว่า รายงานฉบับใหม่นี้จัดทำขึ้นท่ามกลางวิกฤตการณ์ที่เลวร้ายที่สุดที่ระบบการค้าโลกเคยประสบมาในรอบ 80 ปี ทว่าท่ามกลางความเสี่ยงด้านการค้า การเติบโต และโอกาสในการพัฒนา ยังมีจุดสว่างอยู่ และหนึ่งในนั้นคือศักยภาพของปัญญาประดิษฐ์หรือAIนั่นเอง 

        “ปฏิกิริยาทางการเมืองที่ยังคงดำเนินอยู่ต่อการค้า เกี่ยวข้องอย่างมากกับการลงทุนที่ไม่เพียงพอด้านการศึกษา ทักษะ การฝึกอบรมใหม่ๆ และโครงข่ายสวัสดิการสังคมในช่วงสามหรือสี่ทศวรรษที่ผ่านมาของโลกาภิวัตน์ เราไม่สามารถปล่อยให้ความผิดพลาดนี้เกิดขึ้นซ้ำอีกกับปัญญาประดิษฐ์ได้”