กทท. ปักหมุด 5 จุดยุทธศาสตร์ ปั้น 'ท่าเรือบก' เชื่อมขนส่งทางทะเล

ท่าเรือบก (Dry Port) คือ การพัฒนาบริเวณพื้นที่ตอนในของประเทศที่มีการดำเนินงานเป็นศูนย์โลจิสติกส์ ซึ่งทำหน้าที่เสมือนท่าเรือ รองรับการขนส่งสินค้าระหว่างประเทศในระบบคอนเทนเนอร์ มีการเชื่อมต่อการขนส่งได้ตั้งแต่ 2 รูปแบบขึ้นไป โดยมีการขนส่งทางรางเป็นหลัก แต่เนื่องด้วย Dry Port กับแหล่งการค้าหรือแหล่งผลิตสินค้า จำเป็นต้องใช้การขนส่งทางถนนเป็นหลัก ทำให้ Dry Port ยังคงมีความจำเป็นที่จะต้องตั้งอยู่บนแนวเส้นทางถนนสายหลักที่เชื่อมโยงการขนส่งได้

อย่างไรก็ดี ที่ผ่านมาสำนักงานนโยบายและแผนการขนส่งและจราจร (สนข.) ได้ศึกษาความเหมาะสมของพื้นที่ในการพัฒนา Dry Port โดยพิจารณาจากองค์ประกอบหลัก ประกอบด้วย

(1) จังหวัดที่อยู่ในแนวเส้นทางการขนส่งทางรางในปัจจุบันและโครงการพัฒนาในอนาคต

(2) จังหวัดที่อยู่ในแนวเส้นทางการขนส่งทางราง ซึ่งสามารถชนส่งสินค้าทางรางไปยังประตูการค้าหลัก (ท่าเรือแหลมฉบัง) ได้โดยไม่ผ่านเขตเมืองของกรุงเทพมหานคร

(3) จังหวัดที่อยู่นอกเขตถนนวงแหวนรอบนอกกรุงเทพมหานคร รอบที่ 3

(4) จังหวัดที่เป็นที่ตั้งของจุดตัดหรือทางแยกของทางหลวงสายอาเซียน (AH)

สรุปผลการพิจารณาและคัดเลือกพื้นที่ที่มีความเหมาะสมในการพัฒนา Dry Port เพื่อนำไปทำการจัดลำดับความความสำคัญและการวิเคราะห์ความเป็นไปได้ของพื้นที่ที่เหมาะสมและของ Dry Port จำนวน 4 พื้นที่ ได้แก่

1) พื้นที่บริเวณตำบลเขาทอง อำเภอพยุหะคีรี จังหวัดนครสวรรค์

2) พื้นที่บริเวณตำบลม่วงหวาน อำเภอน้ำพอง จังหวัดขอนแก่น

3) พื้นที่บริเวณตำบลกุดจิก อำเภอสูงเนิน จังหวัดนครราชสีมา

4) พื้นที่บริเวณตำบลดอนทราย และตำบลหนองตีนนก อำเภอบ้านโพธิ์ จังหวัดฉะเชิงเทรา

อย่างไรก็ตาม ได้พิจารณาพื้นที่ตำบลเวียง อำเภอเชียงของ จังหวัดเชียงรายเพิ่มเติม เนื่องจากเป็นข้อตกลงระหว่างประเทศว่าด้วยการพัฒนา Dry Port (UNESCAP) นอกจากนั้นแล้ว พื้นที่ดังกล่าวในปัจจุบัน กำลังดำเนินการพัฒนาเป็นโครงการศูนย์เปลี่ยนถ่ายรูปแบบการขนส่งสินค้า

ทั้งนี้ จากผลการวิเคราะห์ลำดับความสำคัญข้างต้น พบว่าการโครงการ Dry Port ที่จังหวัดขอนแก่น จังหวัดนครราชสีมา และจังหวัดนครสวรรค์ มีความเหมาะสมทางเศรษฐกิจค่อนข้างสูงตามลำดับ อีกทั้งมีระยะทางที่ขนส่งทางรถไฟคุ้มค่าต่อการขนส่ง ส่วนโครงการ Dry Port ที่จังหวัดเชียงรายนั้น จากปริมาณอุปสงค์ของสินค้าที่ต่ำกว่าโครงการอื่นๆ ค่อนข้างมาก ทำให้ไม่มีความเหมาะสมทางเศรษฐกิจ แต่มีความเหมาะสมในการพัฒนาเป็นศูนย์การขนถ่ายสินค้าข้ามแดนและผ่านแดนมากกว่า

นายเกรียงไกร ไชยศิริวงศ์สุข ผู้อำนวยการการท่าเรือแห่งประเทศไทย (กทท.) เผยว่า ในปี 2568 กทท.มีเป้าหมายผลักดันการลงทุนโครงการพัฒนาท่าเรือบก โดยได้พิจารณาตามผลการศึกษาแผนแม่บทของ สนข. ซึ่งให้จังหวัดขอนแก่นเป็นพื้นที่นำร่อง เนื่องจากมีความชัดเจนในตำแหน่งที่ตั้ง และประชาชนในพื้นที่ก็ให้การสนับสนุนเป็นอย่างดี สำหรับพื้นที่อื่นๆ เช่น จังหวัดนครราชสีมา, จังหวัดนครสวรรค์, จังหวัดอยุธยา (สถานีภาชี) และจังหวัดราชบุรี (สถานีหนองปลาดุก) อยู่ระหว่างการวางแผนการศึกษาเพื่อขยายโครงการในอนาคต

พื้นที่ 5 จุดยุทธศาสตร์พัฒนา Dry Port ในหัวเมืองต่างๆ นั้น จากผลการศึกษาของ สนข.ก่อนหน้านี้ พบว่ามีพื้นที่เป้าหมาย และการศึกษาโครงการเบื้องต้น แบ่งเป็น

- จังหวัดฉะเชิงเทรา ตำบลหนองตีนนก อำเภอบ้านโพธิ์ เนื่องจากมีความพร้อมและอยู่ใกล้กับเขตพัฒนาพิเศษภาคตะวันออก (EEC) ระยะทางไปยังท่าเรือแหลมฉบังระยะทาง 70 กิโลเมตร ขนาด 1,800 ไร่ คาดการณ์ปริมาณสินค้าแรกเริ่ม 395,300 TEUs

- จังหวัดนครราชสีมา ตำบลกุดจิก อำเภอสูงเนิน มีอุตสาหกรรมและสินค้าเข้า–ออกจำนวนมากโดยจะดำเนินการในระยะถัดจากจังหวัดฉะเชิงเทรา และห่างจากท่าเรือแหลมฉบัง 320 กิโลเมตร ขนาด 1,800 ไร่ คาดการณ์ปริมาณสินค้าแรกเริ่ม 287,400 TEUs

- จังหวัดขอนแก่น ตำบลม่วงหวาน อำเภอน้ำพอง มีอุตสาหกรรมและสินค้าเข้า–ออกจำนวนมากเป็นการดำเนินการในระยะถัดจากจังหวัดนครราชสีมาและประเทศเพื่อนบ้าน ห่างจากท่าเรือแหลมฉบัง 550 กิโลเมตร ขนาด 1,800ไร่ คาดการณ์ปริมาณสินค้าแรกเริ่ม 226,700 TEUs

- จังหวัดนครสวรรค์ ตำบลเขาทอง อำเภอพยุหะคีรี มีการขนส่งสินค้าเข้า-ออกมาก เป็นฐานการรับส่งสินค้าสินค้าสู่ภาคเหนือและประเทศเพื่อนบ้านทางตะวันตก และห่างจากท่าเรือแหลมฉบัง 370 กิโลเมตร ขนาด  1,300 ไร่ คาดการณ์ปริมาณสินค้าแรกเริ่ม 95,800 TEUs

- จังหวัดอยุธยา เป้าหมายพัฒนาบริเวณริมทางรถไฟชุมชนทางรถไฟบ้านภาชี พื้นที่ 872 ไร่ ซึ่งพื้นที่ดังกล่าวมีความสำคัญต่อการขนส่งสินค้า เนื่องจากเป็นโครงข่ายเชื่อมสถานีรถไฟ 10 แห่ง ทั้งสายเหนือ สายอีสาน และในอนาคตยังมีแผนพัฒนาโครงการรถไฟฟ้าสายสีแดง (ส่วนขยายจากรังสิต-อยุธยา), สถานีรถไฟความเร็วสูง (กรุงเทพฯ-หนองคาย) และสถานีรถไฟรางคู่เพื่อรองรับการขนส่งจากประเทศจีน