“อาหารทางการแพทย์และอาหารเฉพาะบุคคล”โตต่อเนื่องตามเทรนด์รักสุขภาพ

สำนักงานนโยบายและยุทธศาสตร์การค้า (สนค.) สมาคมการค้าอาหารอนาคตไทย คณะกรรมการอาหารแปรรูปและอาหารแห่งอนาคต หอการค้าไทย สำนักงานสภานโยบายการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรมแห่งชาติ และอีกหลายหน่วยงานพันธมิตร ได้กำหนดคำนิยาม “ อาหารอนาคตไทย (Future Food)”ว่า  เป็นอาหารที่ปลอดภัยและมีประโยชน์ต่อสุขภาพ ตอบสนองวิถีชีวิตของคนในโลกยุคใหม่ มีกระบวนการผลิตที่ใช้เทคโนโลยีนวัตกรรมตอบโจทย์ความยั่งยืนและเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม

ปัจจุบันแบ่งอาหารอนาคตออกเป็น 4 กลุ่ม ได้แก่ 1. อาหารฟังก์ชัน (Functional food) และสารประกอบเชิงฟังก์ชัน (Functional ingredients) 2. อาหารทางการแพทย์ (Medical food) และอาหารเฉพาะบุคคล (Personalized food) 3. อาหารอินทรีย์ (Organic) และ 4. อาหารโปรตีนทางเลือก (Alternative protein)

หากโฟกัสลงลึก “อาหารทางการแพทย์ (Medical food) และอาหารเฉพาะบุคคล (Personalized food) ถือว่าเป็นเทรนด์ที่ได้รับความสนใจมากขึ้นเนื่องจากเป็นอาหารที่อาหารที่จำเป็นเหมาะกับการดำเนินชีวิต จากข้อมูลของ Presedence Research ผู้ให้บริการด้านข้อมูลตลาดเชิงลึก ระบุว่า

ขนาดตลาดอาหารทางการแพทย์ (Medical Food Market Size) ของโลก ในปี 2568 คาดว่าอยู่ที่ 26.1 พันล้านดอลลาร์ และจะเติบโตถึง 40.7 พันล้านดอลลาร์ภายในปี 2577 โดยมีอัตราการเติบโตเฉลี่ยต่อปีที่  5.1 %  ระหว่างปี 2568 ถึง 2577

ขนาดตลาดโภชนาการเฉพาะบุคคล (Personalized Nutrition Market Size) ของโลก ในปี 2568 คาดว่าอยู่ที่ 17.9 พันล้านดอลลาร์และจะเติบโตถึง 60.9 พันล้านดอลลาร์ ภายในปี 2577 โดยมีอัตราการเติบโตเฉลี่ยต่อปีที่14.6 % ระหว่างปี 2568 ถึง 2577

“พูนพงษ์ นัยนาภากรณ์ “ ผู้อำนวยการสำนักงานนโยบายและยุทธศาสตร์การค้า (สนค.) กระทรวงพาณิชย์ กล่าวว่า สินค้าอาหารทางการแพทย์และอาหารเฉพาะบุคคล (Medical and Personalized Food) เป็นอีกหนึ่งสินค้าศักยภาพของไทย แม้ปัจจุบัน ไทยยังมีการส่งออกในมูลค่าไม่สูงนัก แต่เป็นสินค้าที่มีมูลค่าเพิ่มสูงและสอดรับเทรนด์ดูแลใส่ใจสุขภาพ ซึ่งยังมีโอกาสเติบโตอีกมากในอนาคต

โดยในปี 2567 ไทยส่งออกอาหารทางการแพทย์และอาหารเฉพาะบุคคล เป็นมูลค่า 7,018.2 ล้านบาท ขยายตัว 9.7 %  เมื่อเทียบกับปีก่อนหน้า สินค้าส่งออกสำคัญของไทย 3 อันดับแรก ได้แก่ อาหารปรุงแต่งสำหรับทารกหรือเด็กเล็ก มูลค่า 4,153.2 ล้านบาท  ซุปและซุปข้นที่มีเนื้อสัตว์  เช่น ซุปน้ำสำหรับเด็กและผู้สูงอายุ มูลค่า 2,023.1 ล้านบาท และอาหารปรุงแต่งที่มีส่วนผสมเป็นเนื้อเดียวกันที่มีเนื้อสัตว์ เช่น ซุปละเอียด มูลค่า 275.2 ล้านบาท

เฉพาะการส่งออกอาหารปรุงแต่งสำหรับทารก มีสัดส่วน 59.2 %  รองลงมา คือ อาหารจำพวกซุป มีสัดส่วน  32.7  %  รวมกันมีสัดส่วนถึง 91.9  %  ของมูลค่าการส่งออกสินค้ากลุ่มอาหารทางการแพทย์ฯ ของไทย สำหรับตลาดส่งออกสำคัญของไทย ได้แก่ มาเลเซีย สปป.ลาว เมียนมา กัมพูชา และออสเตรเลีย

สำหรับในช่วง 2 เดือนแรกของปี 2568 ไทยส่งออกอาหารทางการแพทย์และอาหารเฉพาะบุคคล เป็นมูลค่า 1,254.5 ล้านบาท ขยายตัว 17.8 %   เมื่อเทียบกับปีก่อนหน้า สินค้าที่ขยายตัวสูง อาทิ  อาหารปรุงแต่งสำหรับทารกหรือเด็กเล็กซึ่งแพ้นมหรือขาดน้ำย่อยแลคเตส ขยายตัวสูงถึง  162.7%  อาหารเสริม66.9 %  และ อาหารที่ใช้ในทาง 45.7 %

นายพูนพงษ์  กล่าวว่า หากพิจารณาการส่งออกและการนำเข้าของโลกสำหรับสินค้ากลุ่มอาหารทางการแพทย์และอาหารเฉพาะบุคคลที่ไทยมีมูลค่าการส่งออกสูงสุด 3 อันดับแรก ได้แก่ อาหารปรุงแต่งสำหรับทารกหรือเด็กเล็ก  ซุปและซุปข้นที่มีเนื้อสัตว์ และอาหารปรุงแต่งที่มีส่วนผสมเป็นเนื้อเดียวกันที่มีเนื้อสัตว์

จะเห็นสถานะการส่งออกของไทยเปรียบเทียบกับโลก ซึ่งไทยยังมีช่องว่างที่จะพัฒนาอันดับให้สูงขึ้นได้อีกมาก และมีโอกาสที่จะส่งออกไปยังตลาดใหม่ ๆ ที่มีความต้องการสูง สำหรับสินค้ากลุ่มนี้ 

 1. อาหารปรุงแต่งสำหรับทารกและเด็กเล็ก: ในปี 2566 โลกส่งออกสินค้าอาหารปรุงแต่งสำหรับทารกและเด็กเล็กเป็นมูลค่า 10,464.6 ล้านดอลลาร์ ประเทศผู้ส่งออกอันดับ 1 ของโลก ได้แก่ เนเธอร์แลนด์ สัดส่วน 23.0 % ของมูลค่าการส่งออกโลกรองลงมา คือ ฝรั่งเศส  นิวซีแลนด์  เยอรมนี  และไอร์แลนด์ สำหรับไทยเป็นผู้ส่งออกอันดับ 18 ของโลก มีสัดส่วน 1.1 %  ของมูลค่าการส่งออกโลก

หากพิจารณาด้านการนำเข้าของโลก พบว่าประเทศผู้นำเข้าสินค้าอาหารปรุงแต่งสำหรับทารกและเด็กเล็ก อันดับ 1 ของโลก ได้แก่ จีน สัดส่วน 36.2  % ของมูลค่าการนำเข้าโลก รองลงมา คือ ซาอุดีอาระเบีย สหรัฐอเมริกา  แคนาดา  และมาเลเซีย

2. ซุปและซุปข้นที่มีเนื้อสัตว์: ในปี 2566 โลกส่งออกสินค้าซุปและซุปข้นที่มีเนื้อสัตว์เป็นมูลค่า 3,441.4 ล้านดอลลาร์ประเทศผู้ส่งออกอันดับ 1 ของโลก ได้แก่ สหรัฐอเมริกา (สัดส่วน 23.7 %ของมูลค่าการส่งออกโลก รองลงมา คือ แคนาดา สเปน เยอรมนี และเซเนกัล สำหรับไทยเป็นผู้ส่งออกอันดับ 22 ของโลก มีสัดส่วน1.5 %ของมูลค่าการส่งออกโลก

หากพิจารณาด้านการนำเข้าของโลก พบว่าประเทศผู้นำเข้าสินค้าซุปและซุปข้นที่มีเนื้อสัตว์อันดับ 1 ของโลก ได้แก่ สหรัฐฯ รองลงมา คือ เม็กซิโก แคนาดา เยอรมนี และเนเธอร์แลนด์

3. อาหารปรุงแต่งที่มีส่วนผสมเป็นเนื้อเดียวกันที่มีเนื้อสัตว์: ในปี 2566 โลกส่งออกสินค้าอาหารปรุงแต่งที่มีส่วนผสมเป็นเนื้อเดียวกันที่มีเนื้อสัตว์ เป็นมูลค่า 703.0 ล้านดอลลาร์ โดยประเทศผู้ส่งออกอันดับ 1 ของโลก ได้แก่ เยอรมนี สัดส่วน 11.4% ของมูลค่าการส่งออกโล) สโลวาเกีย โปแลนด์ ) ฝรั่งเศส และสเปน  สำหรับไทยเป็นผู้ส่งออกอันดับ 19 ของโลก มีสัดส่วน 1.2 %  ของมูลค่าการส่งออก

ด้านการนำเข้าของโลก พบว่าประเทศผู้นำเข้าสินค้าอาหารปรุงแต่งที่มีส่วนผสมเป็นเนื้อเดียวกันที่มีเนื้อสัตว์อันดับ 1 ของโลก ได้แก่ เยอรมนี  11.6 %  ของมูลค่าการนำเข้าโลก รองลงมา คือ สหรัฐฯ ซาอุดีอาระเบีย สหราชอาณาจักร และเนเธอร์แลนด์

“ประเทศไทยมีศักยภาพและเป็นผู้นำด้านการส่งออกสินค้าอาหารของโลก สามารถต่อยอดสร้างมูลค่าเพิ่มสู่อาหารทางการแพทย์และอาหารเฉพาะบุคคล โดยต้องให้ความสำคัญกับการลงทุนด้านการวิจัยและพัฒนาผลิตภัณฑ์ให้ตอบโจทย์ความต้องการของตลาด ศึกษากฎระเบียบและมาตรฐานการนำเข้าของประเทศคู่ค้า ซึ่งประเทศไทยมีโอกาสที่จะพัฒนาไปได้อีกไกล นอกจากนี้ การพัฒนาอาหารทางการแพทย์ฯ ยังสอดรับกับสังคมผู้สูงอายุของไทย และช่วยลดการนำเข้าจากต่างประเทศอีกด้วย”นายพูนพงษ์ กล่าว