ความจริงอีกด้าน ‘ฝีดาษลิง’ โรคประจำถิ่นแอฟริกา ‘หายเองได้ ตายต่ำ’
การพบผู้ป่วยฝีดาษลิงหลายรายในอเมริกาเหนือและยุโรปตั้งแต่ต้นเดือน พ.ค. ทำให้เกิดการกังวลว่าโรคประจำถิ่นแอฟริกาชนิดนี้กำลังแพร่กระจาย อย่างไรก็ตาม คนส่วนใหญ่หายได้ภายในเวลาไม่กี่สัปดาห์ การเสียชีวิตพบได้ยากมาก
สำนักข่าวเอเอฟพีรายงาน ช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมามีมนุษย์ติดเชื้อฝีดาษลิงหลายพันคนในหลายพื้นที่ของแอฟริกากลางและแอฟริกาตะวันตก แต่พบได้ยากมากในยุโรปและอเมริกาเหนือ วันนี้ (20 พ.ค.) ฝรั่งเศสเพิ่งพบรายแรก
ฝีดาษลิงคืออะไร
ฝีดาษลิงเป็นไวรัสที่ติดต่อจากสัตว์สู่มนุษย์ อาการคล้ายกับไข้ทรพิษและรุนแรงน้อยกว่า
ในแอฟริกา ฝีดาษลิงพบในสัตว์หลายชนิด เช่น กระรอกเชือก กระรอกต้นไม้ หนูกระเป๋าแกมเบีย หนูดอร์ไมซ์ ลิงสายพันธุ์ต่างๆ และอื่นๆ อย่างไรก็ตามองค์การอนามัยโลก (WHO) กล่าวว่า การติดต่อระหว่างมนุษย์กับมนุษย์มีจำกัด
อาการฝีดาษลิงในมนุษย์ เช่นแผล ผื่นบนใบหน้า ฝ่ามือ หรือฝ่าเท้า ตกสะเก็ด มีไข้ ปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ และหนาวสั่น
ฝีดาษลิงในมนุษย์พบครั้งแรกเมื่อพ.ศ.2513 ที่ซาอีร์ ปัจจุบันคือสาธารณรัฐประชาธิปไตยคองโก กับเด็กชายวัย 9 ขวบในพื้นที่ที่ไข้ทรพิษถูกกำจัดไปแล้วเมื่อสองปีก่อนหน้า
ตั้งแต่นั้นเป็นต้นมาฝีดาษลิงพบใน 11 ประเทศแอฟริกา ได้แก่ เบนิน คาเมรูน สาธารณรัฐแอฟริกากลาง สาธารณรัฐประชาธิปไตยคองโก กาบอง ไอวอรีโคสต์ ไลบีเรีย ไนจีเรีย สาธารณรัฐคองโก เซียร์ราลีโอน และซูดานใต้
ฤดูใบไม้ผลิ 2547 พบผู้ติดเชื้อหลายรายในสหรัฐ เป็นครั้งแรกที่พบโรคนี้นอกแอฟริกา
วิธีติดต่อ
การติดต่อจากสัตว์สู่มนุษย์เกิดขึ้นจากการสัมผัสโดยตรงกับเลือด สารคัดหลั่ง หรือรอยโรคทางผิวหนังหรือเยื่อเมือกของสัตว์ที่ติดเชื้อ ส่วนการติดเชื้อทุติยภูมิหรือจากคนสู่คนเกิดขึ้นผ่านการสัมผัสสารคัดหลั่งจากทางเดินหายใจ แผลที่ผิวหนังของผู้ติดเชื้อ หรือวัตถุที่เพิ่งปนเปื้อน
การแพร่เชื้อผ่านละอองฝอยทางเดินหายใจจำเป็นต้องเผชิญหน้ากันเป็นเวลานาน ทำให้เจ้าหน้าที่สาธารณสุข คนในครอบครัว หรือคนอื่นๆ ที่สัมผัสใกล้ชิดกับผู้ติดเชื้อเสี่ยงมากกว่า เมื่อวันจันทร์ (16 พ.ค.) WHO ส่งสัญญาณว่าผู้ติดเชื้อยืนยันแล้วจำนวนหนึ่งในอังกฤษอยู่ในกลุ่มเกย์ แต่ผู้เชี่ยวชาญเตือนว่าเร็วเกินไปที่จะเชื่อมโยงแบบนั้น
“แม้ว่าคลัสเตอร์ปัจจุบันจะอยู่ในกลุ่มชายที่มีเพศสัมพันธ์กับชายด้วยกัน บางทีอาจจะเร็วเกินไปที่จะสรุปรูปแบบการติดต่อหรือสันนิษฐานว่ากิจกรรมทางเพศเกี่ยวข้องกับการติดต่อ จนกว่าจะมีข้อมูลทางระบาดวิทยาและการวิเคราะห์ที่ชัดเจน” ไมเคิล สกินเนอร์ ผู้เชี่ยวชาญด้านไวรัสวิทยาจากวิทยาลัยอิมพิเรียลลอนดอน เผยกับเว็บไซต์ศูนย์สื่อวิทยาศาสตร์ (SMC)
ความรุนแรง
ปกติฝีดาษลิงเป็นโรคที่หายเองได้ มีอาการตั้งแต่สองถึงสี่สัปดาห์ เคสรุนแรงพบบ่อยกว่าในเด็กและเกี่ยวข้องกับระยะเวลาในการสัมผัสไวรัส สุขภาพผู้ป่วย และอาการแทรกซ้อน
อัตราการเสียชีวิตก็แตกต่างกันไปแต่อยู่ระหว่าง 0-10% ของผู้ติดเชื้อ
“ประเมินกันว่าสายพันธุ์แอฟริกาตะวันตก ซึ่งพบในสหราชอาณาจักร มีอัตราการเสียชีวิตราว 1% ทั้งยังมีสายพันธุ์ที่พบในภูมิภาคคองโก ที่อัตราเสียชีวิตสูงถึง 10% แต่ไม่พบสายพันธุ์นี้ในสหราชอาณาจักร”ไซมอน คลาร์ก อาจารย์จุลชีววิทยาเซลล์ มหาวิทยาลัยรีดดิงกล่าวกับ SMC
การรักษา
ยังไม่มีการรักษาโดยเฉพาะแต่พบว่า วัคซีนป้องกันไข้ทรพิษป้องกันฝีดาษลิงได้ผลราว 85%
อย่างไรก็ตาม ตอนนี้การเข้าถึงวัคซีนไข้ทรพษิมีจำกัดเพราะโรคนี้ถูกขจัดไปหมดแล้วทั่วโลก
“ข่าวดีคือวัคซีนไข้ทรพิษต้านฝีดาษลิงได้ดี ข่าวร้ายคือคนส่วนใหญ่ที่อายุต่ำกว่า 45 ปี ไม่ได้ฉีดวัคซีนป้องกันไข้ทรพิษ” เอริก ฟีเกิล-ดิง นักระบาดวิทยาและนักเศรษฐศาสตร์สุขภาพสรุป
