New Normal กับการลงทุน

ท่ามกลางการตกต่ำลงของหุ้นและตลาดหุ้นทั่วโลกเนื่องจากวิกฤติไวรัสโคโรน่า หุ้นที่ใหญ่ที่สุดในโลกตัวหนึ่งคือ หุ้นของอะมาซอน ยักษ์ใหญ่ด้าน e-commerce ของอเมริกากลับดีดตัวขึ้นเป็น “All time high” คือสูงสุดในประวัติศาสตร์ที่ประมาณ 2,375 เหรียญ หรือ 77,000 บาทต่อหุ้น ในวันที่ 17 เมษายน 2563  เหตุผลคงเป็นเพราะนักลงทุนเห็นว่าอะมาซอนไม่ถูกกระทบจากวิกฤติครั้งนี้ ว่าที่จริงดูเหมือนว่าบริษัทจะมีลูกค้ามากขึ้นมากจน “ทำงานแทบไม่ทัน”

เพราะคนอเมริกันและทั่วโลกต่างก็ต้องเปลี่ยนพฤติกรรมการซื้อขายสินค้าจากการไปซื้อหน้าร้าน มาซื้อขายผ่านทางอินเตอร์เน็ตผ่านอะมาซอนเป็นจำนวนมาก และนักลงทุนก็เชื่อว่าเมื่อคนหันมาใช้ช่องทางนี้แล้ว พวกเขาก็จะไม่หันกลับไปซื้อจากหน้าร้านเท่าเดิม แม้ว่าการระบาดของโควิด-19 อาจจะผ่านไปแล้ว เพราะการซื้อขายทางอินเตอร์เน็ตนั้น มันดีกว่าการไปซื้อที่หน้าร้านที่ต้องเสียเวลามากกว่าและราคาก็อาจจะแพงกว่าด้วย

“มาตรฐานใหม่” หรือ “New Normal” ของการซื้อขายสินค้าทางอินเตอร์เน็ต น่าจะกำลังเกิดขึ้น และมันส่งผลต่อชีวิตความเป็นอยู่ของคนและหุ้นของบริษัทธุรกิจต่างๆ อย่างลึกซึ้ง มาดูกันว่าโควิด-19 น่าจะกำลังสร้าง New Normal กับประเทศไทยทางไหนบ้าง

ผลกระทบที่เห็นได้ชัดก็คือ ตัวร้านค้าอาจจะขายของได้น้อยลง ทำเลของร้านอาจจะมีค่าน้อยลง บางแห่งอาจจะไม่คุ้มที่จะมีร้าน ช้อปปิ้งมอลอาจจะขายของได้น้อยลงซึ่งจะทำให้ธุรกิจนี้ไม่เป็นธุรกิจที่ดีสุดยอดในประเทศไทยอีกต่อไป ว่าที่จริงในสหรัฐเองนั้น ร้านค้าจำนวนมากรวมถึงร้านระดับครีมจริงๆ ต่างก็ปิดตัวไปแล้วจำนวนมากจนแทบจะเป็นธุรกิจที่ “กำลังจะตาย”

ในประเทศไทยเองนั้น ธุรกิจนี้ยังดีอยู่และมีราคาหุ้นที่แพงมากจนถึงวิกฤติโควิด-19 หลังจากวิกฤติครั้งนี้ผมคิดว่าคนไทยก็น่าจะยังเดินห้างอยู่เนื่องจากห้างเป็นที่ที่ ติดเครื่องปรับอากาศและเป็นแหล่งรวมของความบันเทิงและกิจกรรมที่เราต้องทำหลายๆ อย่างโดยเฉพาะในวันหยุด อย่างไรก็ตามพวกเขาน่าจะซื้อสินค้าน้อยลงและทำให้ช็อปปิ้งมอลมีมูลค่าน้อยลง

New Normal ที่เห็นได้ชัดอีกอย่างหนึ่งน่าจะเป็นเรื่องของสื่อทางอิเล็คโทรนิกส์ที่มาแทนการพบกันต่อหน้า อานิสงส์จากนโยบาย “Social Distance” ที่ทำให้คนไม่มาอยู่ใกล้กันเพื่อเลี่ยงการติดและแพร่เชื้อไวรัส เรื่องที่สำคัญและน่าจะมีผลต่อไปหลังโควิดก็คือ “การทำงานที่บ้าน” ซึ่งแทบทุกบริษัทต่างก็ทำกันในช่วงนี้ การทำงานที่บ้านนั้น ก่อนหน้านี้ก็มักจะพูดกันว่าไม่ได้ผลดีเนื่องจากเหตุผลร้อยแปด ซึ่งรวมถึงการที่ไม่สามารถตรวจสอบได้จริงว่าทำงานจริงหรือไม่ ทำเต็มเวลาหรือไม่ รวมถึงความคิดที่ว่าเวลาอยู่ด้วยกันที่ออฟฟิสจะมีการประสานงานหรือระดมสมองได้ดีกว่า

ดังนั้นระบบการทำงานที่บ้านก็เป็นได้แค่งานบางอย่างหรือบางบริษัท แต่เมื่อถูกบังคับว่าแทบทุกฝ่ายงานจะต้องทำงานที่บ้านเป็นการชั่วคราว พวกเขาก็ทำได้ และในระหว่างนั้นก็อาจจะค้นพบความจริงว่า การทำงานที่บ้านนั้นไม่ได้ลดประสิทธิภาพอย่างที่กลัวกัน การประชุมกลุ่มเพื่อระดมสมองก็ทำได้เหมือนเดิมผ่านระบบ Conference ที่มีประสิทธิภาพสูงและใช้งานง่ายมาก

โดยรวมแล้วประสิทธิภาพการทำงานไม่ได้ด้อยลง ว่าที่จริงทุกอย่างอาจจะดูดีขึ้นด้วยซ้ำจนอาจจะสามารถลดคนทำงานลงได้ เช่นเดียวกันพื้นที่ ต้นทุนและค่าใช้จ่ายในสำนักงานก็สามารถลดลงได้มาก ดังนั้นหลังจากวิกฤติผ่านไปบริษัทก็อาจให้พนักงานทำงานที่บ้านต่อไปในหลายๆ ส่วนงานก็เป็นไปได้

ผลกระทบก็คือ อสังหาริมทรัพย์ที่เป็นตึกสำนักงานก็คงมีการเติบโตน้อยลง การเดินทางประจำวันก็อาจจะไม่มากเหมือนก่อนวิกฤติโควิด19 อาจจะเป็นไปได้ที่รถยนต์ที่วิ่งตามท้องถนนในช่วงเร่งด่วนอาจจะไม่ติดเท่าเดิมเช่นเดียวกับระบบขนส่งมวลชนเช่นรถลอยฟ้าหรือรถใต้ดินอาจจะไม่โตเหมือนเดิมอีกต่อไป หลายคนอาจจะคิดว่าเป็นไปไม่ได้เพราะคุ้นเคยกับสภาพที่รถติดและการเดินทางที่เบียดเสียดมากในเมืองหลวงในช่วงเวลาเร่งด่วนในช่วงก่อนวิกฤติ แต่ครั้งนี้มันอาจจะไม่เหมือนเดิม โดยเฉพาะถ้าจำนวนคนที่ต้องเดินทางไปทำงานในสำนักงานลดลงไปซัก 10% หลังวิกฤติโควิด19 เป็นต้น

การเรียนของนักเรียนและนักศึกษาในช่วงวิกฤติที่โรงเรียนและมหาวิทยาลัยต่างก็ต้องปิดนั้น ถูกทำผ่านระบบ Conference เช่น ระบบซูม และระบบอื่นๆ นั้น ดูเหมือนว่าจะมีประสิทธิภาพดีมาก นักศึกษาที่เรียนนั้น สามารถทำกิจกรรมแทบทุกอย่างซึ่งรวมถึงการนั่งเรียน สอบถามอาจารย์ ถกเถียงและสัมมนากันสดๆ ระหว่างคนใน “ห้อง” และเข้า “สอบ” ได้โดยไม่ต้องมาที่มหาวิทยาลัยเลย

หลังจากโควิด19 แล้ว ผมคิดว่าความ “เคยชิน” ที่รู้สึกว่าการนั่งเรียนที่บ้านหรือที่อื่นโดยไม่ต้องไปที่มหาวิทยาลัยนั้น สบายและประหยัดกว่ามาก ทำให้ผมคิดว่าระบบนี้จะอยู่ต่อไป ซึ่งจะทำให้ความจำเป็นที่จะต้องมี “สถานที่” เพื่อทำการเรียนและสอน โดยเฉพาะของมหาวิทยาลัยนั้นน้อยลงมาก การปิดตัวหรือลดขนาดลงของมหาวิทยาลัยไทยโดยเฉพาะของเอกชนหลายๆ แห่งจะเร็วขึ้นไปอีก

สุดท้ายที่ดูเหมือนว่าจะไม่เกี่ยวข้องโดยตรงกับการลงทุนก็คือเรื่องของสังคมและการเมืองที่พัฒนาและเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วมาตลอดในยุคของการสื่อสารทางอินเตอร์เน็ตและไร้พรมแดน โควิด19 ได้ทำให้ความคิด ความเชื่อ ค่านิยมและอุดมการณ์ต่างๆ ของคนเปลี่ยนแปลงไปอย่างรวดเร็ว การตอบสนองของรัฐ สังคม  และประชาชนทำให้เกิดการ “ต่อสู้” ของคนในสังคมและการเมืองอย่างรุนแรงผ่านโลก “ไซเบอร์”  ซึ่งไม่เคยปรากฏมาก่อน ในช่วงเวลานี้และต่อไปจะเกิด “New Normal” ในแง่ที่ว่า “สนามรบหรือสนามของการแข่งขันอยู่ในอินเตอร์เน็ต” และคนที่ต่อสู้หรือแข่งขันนั้นมีอินเตอร์เน็ตแอ็คเค้าท์เป็นอาวุธ

นักการเมืองที่จะมีชื่อเสียงได้รับการยอมรับและเด่นดังในปัจจุบันและในอนาคตก็คือคนที่มีผู้ติดตามและได้รับความเชื่อถือในอินเตอร์เน็ตมากที่สุด ทั้งๆ ที่บางทีก็ไม่ได้อยู่ในประเทศด้วยซ้ำ นักแสดงหรือดาราที่จะมีชื่อเสียงสามารถทำเงินได้สูง ก็คือคนที่เป็นเน็ตไอดอลที่มีคนติดตามมากและได้รับการยอมรับจากสังคมของคนที่ใช้อินเตอร์เน็ตแทบจะตลอดเวลา ตรงกันข้ามดาราคนไหนที่ถูก “แซงชั่น” ก็อาจจะ “ดับ” ได้ง่ายๆ

รัฐบาลหรือคนที่มีหน้าที่ในการบริหารงานสาธารณะนั้น ถึงที่สุดแล้วก็จะถูกสังคมไซเบอร์ “ควบคุม” ให้ต้องปฏิบัติตามแทนที่จะเป็นฝ่ายค้าน และในสังคมของอินเตอร์เน็ตนั้น บ่อยครั้งคนที่มีอิทธิพลบางทีก็ไม่จำเป็นต้องมีตัวตน แต่มีอำนาจสูงมากถ้ามีความรู้และข้อมูลนำเสนอให้คนในสังคมเห็นชอบได้ การเข้ามาของ “อำนาจใหม่” ที่ยิ่งใหญ่ของคนในอินเตอร์เน็ตนั้น อาจจะทำให้เกิดการประทะกับ Establishment หรืออำนาจเดิมซึ่งยังอยู่ใน “โลกเก่า”

และนี่ก็อาจจะก่อให้เกิดความรุนแรงที่กระทบกับการพัฒนาของประเทศหรือเป็น “Country Risk” หรือ “ความเสี่ยงของประเทศ” ซึ่งจะส่งผลต่อการลงทุนอย่างรุนแรงได้ นี่เป็นสิ่งที่นักลงทุนจำเป็นที่จะต้องรู้ และสถานที่ที่ดีที่สุดในการติดตามพัฒนาการต่างๆ ก็คือในทวิตเตอร์ที่เป็นแหล่งที่มี “เสรีภาพ” ในการแสดงความคิดเห็นสูง