เช็คลิสต์ติดตาม 16 โบราณวัตถุไทยจากพิพิธภัณฑ์สหรัฐฯ กลับประเทศ
ไทยมีมติเดินหน้าติดตามโบราณวัตถุไทยเพิ่มอีก 16 รายการล่าสุดจากสหรัฐฯ พร้อมข่าวดี! คาดโบราณวัตถุกลุ่มประโคนชัยกลับคืนสู่มาตุภูมิล็อตแรกได้ภายในปีนี้
KEY
POINTS
- มี "โบราณวัตถุ" จำนวน 16 รายการ ซึ่ง "คณะกรรมการติดตามโบราณวัตถุของไทยในต่างประเทศ" มีมติเมื่อวันที่ 27 พ.ค.2568 ให้ติดตามกลับคืนสู่ประเทศไทย
- โบราณวัตถุ 16 รายการดังกล่าว จัดแสดงอยู่ในพิพิธภัณฑ์หลายแห่งในประเทศสหรัฐอเมริกา เป็นโบราณวัตถุซึ่งมีที่มาจากประเทศไทย บางรายการสามารถระบุที่มาอย่างเจาะจง เช่น ภาคกลางตอนบนของประเทศไทย และวัดราชบูรณะ
- ประเภทของโบราณวัตถุที่กำลังติดตามมีหลากหลาย เช่น ชิ้นส่วนประดับสถาปัตยกรรม (ปูนปั้น), พระพุทธรูปยืน (สัมฤทธิ์ปิดทอง), แผ่นทองบุดุนภาพพระโพธิสัตว์, ศิราภรณ์ (ทอง), ชิ้นส่วนประกอบภาชนะ (ทอง), ธรรมจักร (หินทราย)
- โบราณวัตถุเหล่านี้มีอายุตั้งแต่พุทธศตวรรษที่ 12 ถึงราวพุทธศตวรรษที่ 21
ไทยมีมติเดินหน้าติดตาม โบราณวัตถุ เพิ่มเติมอีก 16 รายการ มีคุณค่าทางประวัติศาสตร์และศิลปกรรมสุดงดงาม ซึ่งขณะนี้เก็บรักษาอยู่ในพิพิธภัณฑ์ต่างๆ ในประเทศสหรัฐอเมริกา เท่าที่มีข้อมูลแต่ละชิ้น ดังนี้
The Metropolitan Museum of Art
The Metropolitan Museum of Art หรือ The MET เป็นพิพิธภัณฑ์ระดับโลก ตั้งอยู่ใจกลางมหานครนิวยอร์ก จัดแสดงโบราณวัตถุมากกว่า 2 ล้านชิ้น จึงเป็นหนึ่งในพิพิธภัณฑ์ศิลปะที่ใหญ่ที่สุดแห่งหนึ่งของโลก มีนักท่องเที่ยวไปเยือนมากเป็นอันดับสามของโลก
โบราณวัตถุที่ไทยมีมติให้ติดตามคืนเพิ่มเติมจาก The MET มีจำนวน 5 ชิ้น ได้แก่
ชิ้นที่ 1. ชิ้นส่วนประดับสถาปัตยกรรม
วัสดุ : ปูนปั้น
อายุ : ต้นพุทธศตวรรษที่ 16
ขนาด : สูง 66.7 เซนติเมตร
ที่มา : ภาคกลางตอนบนของประเทศไทย
การได้ไป : Cynthia Hazen Polsky มอบให้เมื่อ พ.ศ.2529
ชิ้นที่ 2. พระพุทธรูปยืน
วัสดุ : สัมฤทธิ์ปิดทอง
อายุ : พุทธศตวรรษที่ 20
ขนาด : สูง 156 เซนติเมตร
ที่มา : ประเทศไทย
การได้ไป : Cynthia Hazen Polsky มอบให้เมื่อ พ.ศ.2534
ชิ้นที่ 3. แผ่นทองบุดุนภาพพระโพธิสัตว์
วัสดุ : ทอง
อายุ : ศิลปะทวารวดี ราวพุทธศตวรรษที่ 13
ขนาด : กว้าง 4.2 เซนติเมตร ยาว 7.4 เซนติเมตร
ที่มา : ประเทศไทย
การได้ไป : Dr. and Mrs. Roger Stoll มอบให้เมื่อพ.ศ.2527
ชิ้นที่ 4. แผ่นทองบุดุนภาพพระโพธิสัตว์
วัสดุ : ทอง
อายุ : ศิลปะทวารวดี อายุราวพุทธศตวรรษที่ 13
ขนาด : ยาว 7.9 เซนติเมตร
ที่มา : ประเทศไทย
การได้ไป : Samuel Eilenberg มอบให้เมื่อ พ.ศ.2530
ชิ้นที่ 5. แผ่นทองบุดุนภาพพระพุทธรูปปางแสดงธรรม (วิตรรกะมุทรา)
วัสดุ : ทอง
อายุ : ศิลปะทวารวดี พุทธศตวรรษที่ 13 – 14
ขนาด : กว้าง 6.7 เซนติเมตร ยาว 15.2 เซนติเมตร
The Cleveland Museum of Art
พิพิธภัณฑ์ศิลปะคลีฟแลนด์ (The Cleveland Museum of Art - CMA) จัดแสดงผลงานศิลปะจากทั่วโลกมากกว่า 61,000 ชิ้น ตั้งอยู่รัฐโอไฮโอ มีชื่อเสียงระดับนานาชาติสำหรับการจัดแสดงงานศิลปะเอเชียและอียิปต์จำนวนมาก
ไทยมีมติให้ติดตามคืนโบราณวัตถุเพิ่มเติมจาก CMA จำนวน 3 ชิ้น ได้แก่
ชิ้นที่ 6. พระพุทธรูปปางมารวิชัย
วัสดุ : สัมฤทธิ์
อายุ : พุทธศตวรรษที่ 20
ขนาด : สูง 85.10 เซนติเมตร
ที่มา : ประเทศไทย
การได้ไป : ซื้อจาก J. H. Wade Fund ในปี พ.ศ.2513
ชิ้นที่ 7. พระพุทธรูปปางมารวิชัย
วัสดุ : ทอง
อายุ : ปลายพุทธศตวรรษที่ 19
ขนาด : สูง 10.6 เซนติเมตร
ที่มา : ประเทศไทย (วัดราชบูรณะ)
การได้ไป : ซื้อจาก Far Eastern Art
ชิ้นที่ 8. แผ่นทองบุดุนภาพพระวิษณุ(พระนารายณ์)
วัสดุ : ทอง
อายุ : ศิลปะทวารวดี พุทธศตวรรษที่ 12 – 14
ขนาด : กว้าง 4.5 เซนติเมตร ยาว 7.6 เซนติเมตร
Newark Museum
พิพิธภัณฑ์ศิลปะนิวอาร์ก (The Newark Museum - NM) ตั้งอยู่ใน ‘นิวอาร์ก’ เมืองที่มีประชากรมากที่สุดในรัฐนิวเจอร์ซีย์ เป็นพิพิธภัณฑ์ที่ใหญ่ที่สุดในรัฐนี้ จัดเก็บผลงานศิลปะอเมริกัน ศิลปะประดับ ศิลปะร่วมสมัย และศิลปะจากเอเชีย (รวมถึงการจัดเก็บผลงานศิลปะทิเบตจำนวนมาก) แอฟริกา อเมริกา และโลกโบราณ
ไทยมีมติให้ติดตามคืนโบราณวัตถุเพิ่มเติมจาก NM จำนวน 1 ชิ้น ได้แก่
ชิ้นที่ 9. ธรรมจักร
วัสดุ : หินทราย
อายุ : พุทธศตวรรษที่ 12
ขนาด : สูง 150 เซนติเมตร
ที่มา : ประเทศไทย
การได้ไป : ซื้อไปเมื่อปี พ.ศ.2525
Philadelphia Museum of Art
พิพิธภัณฑ์ศิลปะฟิลาเดลเฟีย (Philadelphia Museum of Art-PMA) ตั้งอยู่ในรัฐเพนซิลเวเนีย เป็นพิพิธภัณฑ์ศิลปะที่ได้รับการจัดตั้งขึ้นครั้งแรกในปี 1876 สำหรับการจัดงานเทศกาลร้อยปีในเมืองฟิลาเดลเฟีย จัดแสดงศิลปวัตถุเกินกว่า 240,000 ชิ้นที่สำคัญจากยุโรป อเมริกา และเอเชีย อาทิ งานประติมากรรม, ภาพวาด, ภาพพิมพ์, การวาดภาพ, ภาพถ่าย, เกราะ และศิลปะการตกแต่ง
ไทยมีมติให้ติดตามคืนโบราณวัตถุเพิ่มเติมจาก PMA จำนวน 4 ชิ้น ได้แก่
ชิ้นที่ 10. แผ่นทองบุดุนภาพพระพุทธรูปมารวิชัยในซุ้มโพธิ์พฤกษ์
วัสดุ : ทอง
อายุ : ศิลปะอยุธยา ปลายพุทธศตวรรษที่ 20
ขนาด : สูง 3.5 เซนติเมตร กว้าง 3.8 เซนติเมตร
ที่มา : ประเทศไทย
การได้ไป : ซื้อจาก J. H. Wade Fund ในปี พ.ศ.2513
ชิ้นที่ 11. แผ่นทองบุดุนภาพพระพุทธรูปมารวิชัยและพระสาวกสององค์ในซุ้มโพธิ์พฤกษ์
วัสดุ : ทอง
อายุ : ศิลปะอยุธยา ปลายพุทธศตวรรษที่ 20
ขนาด : สูง 5.4 เซนติเมตร กว้าง 7 เซนติเมตร
ที่มา : ประเทศไทย
การได้ไป : Mrs. William L. Van Alen มอบให้เมื่อ พ.ศ.2547
ชิ้นที่ 12. ศิราภรณ์
วัสดุ : ทอง
อายุ : ราวพุทธศตวรรษที่ 21
ขนาด กว้าง 19.1 เซนติเมตร สูง 21.6 เซนติเมตร
ที่มา : ประเทศไทย
ชิ้นที่ 13. ชิ้นส่วนประกอบภาชนะ หรือกาบของคนโท
วัสดุ : ทอง
อายุ : ศิลปะอยุธยา พุทธศตวรรษที่ 20
ขนาด : กว้าง 51 เซนติเมตร ยาว 8.3 เซนติเมตร
ที่มา : ประเทศไทย
The Asian Art Museum of San Francisco
พิพิธภัณฑ์ศิลปะเอเชียแห่งซานฟรานซิสโก (The Asian Art Museum of San Francisco) บ้านของหนึ่งในสถานที่เก็บรักษาศิลปะเอเชียที่ครอบคลุมที่สุดในโลก มีงานศิลปะมากกว่า 18,000 ชิ้นในคอลเลคชั่นถาวร บางชิ้นมีอายุกว่า 6,000 ปี
ไทยมีมติให้ติดตามคืนโบราณวัตถุเพิ่มเติมจาก The Asian Art Museum of San Francisco จำนวน 1 ชิ้น ได้แก่
ชิ้นที่ 14. เศียรพระศิวะ
วัสดุ : สัมฤทธิ์
อายุ : ศิลปะสุโขทัย ปลายพุทธศตวรรษที่ 19
ขนาด : สูง 29.2 เซนติเมตร
ที่มา : ประเทศไทย
Kimbell Art Museum
พิพิธภัณฑ์ศิลปะคิมเบลล์ (Kimbell Art Museum) ตั้งอยู่ในเมืองฟอร์ตเวิร์ธ รัฐเท็กซัส จัดแสดงงานศิลปะรวมถึงนิทรรศการผลงานศิลปะที่เดินทางไปยังที่ต่างๆ โปรแกรมการศึกษาและห้องสมุดวิจัยที่กว้างขวาง
ไทยมีมติให้ติดตามคืนโบราณวัตถุเพิ่มเติมจากพิพิธภัณฑ์ศิลปะคิมเบลล์ จำนวน 1 ชิ้น ได้แก่
ชิ้นที่ 15. พระพุทธรูปทรงเครื่องมารวิชัย
วัสดุ : สัมฤทธิ์
อายุ : ราวพุทธศตวรรษที่ 17
ขนาด : กว้าง 41.3 เซนติเมตร ยาว 65.7 เซนติเมตร สูง 175.7 เซนติเมตร
Los Angeles County Museum of Art
พิพิธภัณฑ์ศิลปะแห่งลอสแองเจลิสเคาน์ตี้ (Los Angeles County Museum of Art
- LACMA) เป็นพิพิธภัณฑ์ศิลปะที่ใหญ่ที่สุดในรัฐทางตะวันตกของสหรัฐอเมริกา มีผู้เยี่ยมชมเกือบหนึ่งล้านคนต่อปี พิพิธภัณฑ์มีผลงานมากกว่า 150,000 ชิ้นที่แสดงถึงประวัติศาสตร์ของศิลปะตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน
ไทยมีมติให้ติดตามคืนโบราณวัตถุเพิ่มเติมจาก LACMA จำนวน 1 ชิ้น ได้แก่
ชิ้นที่ 16. พระพุทธรูปมารวิชัย
วัสดุ : สัมฤทธิ์
อายุ : ศิลปะลพบุรี ราวพุทธศตวรรษที่ 18
ขนาด : สูง 48.57 เซนติเมตร กว้าง 21.9 เซนติเมตร
ที่มา : ประเทศไทย
การเดินหน้าติดตามโบราณวัตถุเพิ่มอีก 16 รายการข้างต้น ได้รับการเปิดเผยจาก การประชุมคณะกรรมการติดตามโบราณวัตถุของไทยในต่างประเทศกลับคืนสู่ประเทศไทย ครั้งที่ 1/2568 โดยมี นางสาวสุดาวรรณ หวังศุภกิจโกศล รัฐมนตรีว่าการกระทรวงวัฒนธรรม เป็นประธานการประชุม เมื่อวันที่ 27 พฤษภาคม 2568 ณ ศูนย์ประชุม ชั้น 8 อาคารวัฒนธรรมวิศิษฎ์ กระทรวงวัฒนธรรม
ซึ่งเป็นการประชุมฯ ความคืบหน้าการติดตาม โบราณวัตถุกลุ่มประโคนชัย กลับคืนสู่ประเทศไทย หลังจาก ‘พิพิธภัณฑ์ศิลปะเอเชีย ซานฟรานซิสโก’ ประเทศสหรัฐอเมริกา ได้ถอดถอนโบราณวัตถุไทย 4 รายการออกจากทะเบียนพิพิธภัณฑ์โดยสมบูรณ์เพื่อเตรียมพร้อมส่งคืนประเทศไทย ประกอบด้วย พระโพธิสัตว์ 3 องค์ และพระพุทธรูป 1 องค์
“ขั้นตอนต่อไป กรมศิลปากรจะขอความร่วมมือจากกระทรวงการต่างประเทศ โดยสถานกงสุลใหญ่ ณ นครลอสแอนเจลิสเป็นผู้ประสานงานการส่งคืนโบราณวัตถุในขั้นตอนต่อไปโดยกำหนดการส่งมอบต้องรอให้ทางพิพิธภัณฑ์ศิลปะเอเชีย ซานฟรานซิสโกประกาศอย่างเป็นทางการ คาดว่าโบราณวัตถุกลุ่มประโคนชัยสามารถนำกลับสู่ประเทศไทยได้ภายในปีนี้” นางสาวสุดาวรรณ กล่าว
โดยโบราณวัตถุทั้ง 4 รายการเป็นส่วนหนึ่งของกลุ่มประติมากรรมที่ค้นพบในพื้นที่อำเภอประโคนชัย จังหวัดบุรีรัมย์ (ปัจจุบันคืออำเภอเฉลิมพระเกียรติ) ซึ่งถูกลักลอบนำออกนอกประเทศตั้งแต่ปี พ.ศ. 2507