ความฟินที่ชวนงง? คลิป ‘กลิ้งขวด-ทำลายของ-บีบสิว’ ทำไมมันฮีลใจแปลก ๆ

Key Points:

• “Oddly Satisfying” เป็นชื่อเรียกคลิปวิดีโอที่สร้างความผ่อนคลายให้แก่ผู้ชม เช่น คลิปทำลายข้าวของ บีบสิว ตัดสบู่ เล่นสไลม์ เป็นต้น
• สาเหตุที่วิดีโอเหล่านี้ช่วยให้รู้สึกผ่อนคลายมาจาก “ทฤษฎีเซลล์ประสาทกระจกเงา” ทำให้เกิดการตอบสนองทางระบบประสาท เหมือนกับว่าตัวเองกำลังทำสิ่งเหล่านั้นเอง
• นอกจากนี้คลิปเหล่านี้ยังมอบประสบการณ์ที่น่าตื่นเต้นและความโล่งใจให้แก่ผู้ชมในเวลาไล่เลี่ยกันอีกด้วย

 

ในแต่ละวันบนโลกอินเทอร์เน็ตมี “คลิปวิดีโอ” ให้เลือกดูมากมายหลายประเภทให้เราได้เลือกรับชมกันไม่หวาดไม่ไหว โดยเฉพาะคลิปตลกและคลิปความน่ารักของสัตว์เลี้ยงที่สร้างความสนุกเพลิดเพลินและคลายเหงาให้แก่เราได้อย่างมาก ในขณะเดียวกันก็มีคลิป “ทำลายข้าวของ” (Destruction Videos) และ “คลิปบีบสิว” ที่ฟังดูแล้วไม่น่าอภิรมย์เท่าไหร่ แต่กลับสร้างความจรรโลงใจให้เราได้อย่างไม่น่าเชื่อ เผลอแป๊บเดียวใช้เวลาผ่านไปเป็นชั่วโมงแบบไม่รู้ตัว 

ปรากฏการณ์นี้ไม่ได้เกิดขึ้นเฉพาะในประเทศไทยเท่านั้น แต่เกิดขึ้นทั่วโลก จนคลิปทำลายของติด 10 อันดับคลิปที่มีผู้เข้าชมสูงที่สุดบน TikTok ในปี 2022 ขณะที่ช่อง YouTube ของ “พี่กุ้งกดสิว” คอนเทนต์บีบสิวชื่อดังของไทยมีผู้ติดตามเกือบ 400,000 บัญชี และมีหลายคลิปที่มียอดเข้าชมทะลุล้านวิว จนเกิดคำถามว่าทำไมหลายคนถึงชอบดูคลิปเหล่านี้ ทั้ง ๆ ที่ไม่ได้น่าดูเท่าไหร่ แท้จริงแล้วมีเหตุผลทางจิตวิทยาซ่อนอยู่

• ความพึงพอใจที่แปลกประหลาด

ในภาษาอังกฤษจะเรียกวิดีโอเหล่านี้ว่าเป็น ความพึงพอใจที่แปลกประหลาด หรือ “Oddly Satisfying” ซึ่งเริ่มฮิตมาตั้งแต่ช่วงปี 2017 สมัยที่เอา “สไลม์” มาบีบเล่น ถัดมาก็เป็นการตัดสบู่เป็นชิ้นเล็ก ๆ รวมไปถึงการทำลายข้าวของกึ่งการทดลอง เช่น โยนสิ่งของจากที่สูง ขับรถทับสิ่งต่าง ๆ ทำลายสิ่งต่าง ๆ ด้วยเครื่องไฮดรอลิก เอาของมาทับให้บี้แบน เอาขวดมากลิ้งลงบันได ตลอดจนการบีบสิว ตัดเล็บขบ ดึงปรสิตออกจากสิ่งมีชีวิต ล้วนแต่อยู่ในหมวดหมู่นี้ทั้งสิ้น เพราะมันทำให้ผู้ชมผ่อนคลายและฟินไปตาม ๆ กันแบบน่าฉงน จนมียอดวิวหลายล้านครั้ง

หลายคนยังใช้คลิปเล่นสไลม์ ตัดสบู่ก่อนนอน เป็น “ยานอนหลับ” เพื่อช่วยขับกล่อมให้นอนหลับได้ดียิ่งขึ้น ดังนั้นคลิปประเภท Oddly Satisfying จึงถือว่าเป็นส่วนหนึ่งของคลิป ASMR (Autonomous Sensory Meridian Response) ซึ่งหมายถึง อาการตอบสนองต่อประสาทรับความรู้สึกอัตโนมัติ เป็นเสียงที่ทำให้รู้สึกสงบ ปลอดภัย และผ่อนคลายมากขึ้น

ดร.แอนิตา ดีค แห่งมหาวิทยาลัยเปซ ในฮังการี กล่าวว่าสาเหตุที่วิดีโอเหล่านี้ช่วยให้รู้สึกผ่อนคลายมาจาก “ทฤษฎีเซลล์ประสาทกระจกเงา” (Mirror Neuron Theory) เป็นเซลล์สมองประเภทหนึ่งที่ทำให้เกิดการตอบสนองทางระบบประสาท เหมือนกับว่าตัวเองกำลังทำสิ่งเหล่านั้นเอง อย่างเช่น เราหาว เมื่อเห็นคนหาว 

ในทำนองเดียวกัน หลายคนรู้สึกดีเหมือนกับได้ผ่อนคลายทั้งสมองและร่างกายกับคลิปจิ้มสไลม์ บางคนรู้สึกดีกับคลิปตัดสบู่ เพราะว่ารู้สึกว่าเรากำลังทำสิ่งนั้นอยู่จริง ๆ นั่นเอง แต่ขณะเดียวกันบางคนอาจจะไม่ได้รู้สึกอะไรเลยกับคลิปเหล่านี้ เพราะมีการตอบสนองและมีประสบการณ์ร่วมที่แตกต่างกัน

 

• ความเพลิดเพลินที่น่าขยะแขยง

เมื่อเราบีบสิว สมองจะหลั่งสาร “โดปามีน” สารสื่อประสาทที่ทำให้รู้สึกมีความสุขออกมา ซึ่งขณะที่บีบสิว เราจะมีความรู้สึกคลายความกดดันทางร่างกายผสมผสานกับความผ่อนคลายทางจิตใจ ดังนั้นเมื่อมีสิวผุดขึ้นบนใบหน้า เราจึงยากที่จะห้ามใจไม่บีบมัน (โดยเฉพาะสิวหัวช้าง สิวหัวดำ) เพราะสมองและร่างกายของมนุษย์ชอบความรู้สึกเมื่อกดสิว แม้ว่าจะเป็นสิ่งที่ไม่ควรทำก็ตาม

ในทำนองเดียวกัน เวลาที่เราดูคลิปบีบสิวก็ทำให้รู้สึกผ่อนคลายด้วยเช่นกัน ผ.ศ.เฮเธอร์ เบอร์ลิน  นักประสาทวิทยากล่าวว่า “การดูคลิปบีบสิวก็เหมือนกับการดูหนังสยองขวัญ หรือการนั่งรถไฟเหาะ เพราะมันมอบประสบการณ์ที่น่าตื่นเต้นและความโล่งใจในเวลาไล่เลี่ยกัน”

เมื่อเราเห็นสิวจำนวนมาก ร่างกายจะหลั่งสารอะดรีนาลีน ทำให้รู้สึกตื่นเต้น ตื่นตัว และเมื่อหัวสิวถูกบีบออก ร่างกายจะหลั่งสารโดปามีน ที่ทำให้รู้สึกผ่อนคลาย มีความสุข ซึ่งแนวคิดนี้สามารถใช้กับคลิปทดลองโยนสิ่งของต่าง ๆ ด้วยเช่นกัน

ขณะที่ ไดอานา เฟลชแมน นักเพศวิทยาคลินิกและผู้บรรยายอาวุโสแห่งมหาวิทยาลัยพอร์ตสมัธให้ความเห็นว่าที่คนเราชอบดูคลิปบีบสิว รวมถึงเอาปรสิตออกจากร่างกายของสิ่งมีชีวิต เป็นเพราะกลไกทางชีววิทยา “มนุษย์เราวิวัฒนาการในสภาพแวดล้อมที่เต็มไปด้วยปรสิตที่อาศัยอยู่ภายนอกร่างกาย เช่น แมลงวัน เหา และเห็บ ทำให้มนุษย์ต้องคอยดูแลกันเองเพื่อหลีกเลี่ยงจากปรสิตเหล่านี้ นี่จึงเป็นสาเหตุที่ทำให้เรารู้สึกโล่งใจและมีความสุขเมื่อเห็นสิ่งเหล่านี้ถูกกำจัดออกจากร่างกาย”

อีกเหตุผลที่มีความเป็นได้และมักถูกยกมาพูดถึงเสมอ คือ มนุษย์ชอบสิ่งที่น่าสะอิดสะเอียนก็เป็นได้ นินา สตรอมมิงเกอร์ นักจิตวิทยาผู้เขียนวิทยานิพนธ์เรื่อง “The Hedonics of Disgust” หรือ ความเพลิดเพลินของความน่าขยะแขยง ระบุว่า “ความรู้สึกด้านลบเป็นอารมณ์ที่น่าถวิลหาสำหรับมนุษย์ โดยเฉพาะในบริบทที่สิ่งร้าย ๆ ไม่สามารถทำอันตรายคุณได้ และคุณไม่จำเป็นต้องเอาตัวเองไปเสี่ยงเพื่อให้ได้รับประสบการณ์เหล่านั้น แต่คุณก็รับรู้มันได้ เพียงแค่คลิกดูคลิปเหล่านั้น”

 

ที่มา: Bustle, Calmsage, Disciver Magazine, Paper Magazine, The Wired