4 ทุ่มตั้งสติ ทดสอบสมาธิ ‘TikTok’ เปิดฟีเจอร์ฮีลใจ แก้ปัญหาวัยรุ่นป่วยจิต

ปัจจุบันคนไทยเผชิญปัญหาสุขภาพจิตที่ทวีความรุนแรงมากขึ้น  ซึ่งข้อมูล กรมสุขภาพจิต จากการประเมินผ่านแอปพลิเคชัน Mental Health Check In (1 ม.ค. 2563 - 20 ก.พ. 2568) จำนวน 6 ล้านราย พบสถิติ คนไทย ดังนี้ มีความเสี่ยงซึมเศร้า ร้อยละ 9.14 (5.6 แสนคน)  มีความเสี่ยงฆ่าตัวตายร้อยละ 5.18 (3 แสนคน)  และมีความเครียดสูงร้อยละ 7.87 (4.8 แสนคน) 

โดยกลุ่มอายุ 20 - 29 ปี มีความเสี่ยงสูงสุด และปัญหาจิตเวชที่สำคัญคือ ทำให้ผู้ป่วยจิตเวชและสารเสพติดเพิ่มขึ้นจากปี 2563 ประมาณ 5 แสนคน ในขณะที่ข้อมูลจากศูนย์เฝ้าระวังป้องกันการฆ่าตัวตายปี 2567 พบคนไทยเสียชีวิตจากการฆ่าตัวตาย 5,217 คน หรือเท่ากับ 8.02 ต่อแสนประชากร เฉลี่ยวันละ 15 คน หรือเสียชีวิต 1 คน ในทุก 2 ชั่วโมง 

อีกทั้งคนไทยพยายามฆ่าตัวตาย 3.3 หมื่นคน เฉลี่ยวันละ 93 คน หรือคิดเป็นจำนวนคนพยายามฆ่าตัวตาย 7 คน ในทุก 2 ชั่วโมง และข้อมูลจากศูนย์ความรู้โรคซึมเศร้าไทยปี 2567 คาดการณ์ผู้ป่วยโรคซึมเศร้าอายุ 15 ปีขึ้นไป มีจำนวนกว่า 1.3 ล้านคน

ข่าวที่เกี่ยวข้อง:

เด็ก GenZ เสพโซเชียลมีเดียหนัก สศช.เตือนเสี่ยง 'สุขภาพจิต' เสียหาย

อาหารแบบไหน? ช่วยคลายเครียด ห่างซึมเศร้า

เปิดพื้นที่สร้างสรรค์เนื้อหา TikTok ดูแลสุขภาพจิต

วานนี้ (19 พ.ค.2568) TikTok Thailand ร่วมกับ กรมสุขภาพจิตและพันธมิตร จัดทำโครงการ “Mindful Makers” เพื่อสร้างความตระหนักรู้ถึงความสำคัญของการดูแลจิตใจ พร้อมทั้งการใช้ Social Media อย่างปลอดภัย และสร้างสรรค์ ลดการสร้างข้อมูลเท็จให้เกิดขึ้นในกลุ่มผู้ใช้เยาวชนและกลุ่มวัยรุ่น โดยมีพันธมิตรทั้งจากภาครัฐและภาคประชาสังคม ผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพจิตและครีเอเตอร์ชื่อดัง

“ชนิดา คล้ายพันธ์” Director of Southeast Asia Public Policy, TikTok Thailand  กล่าวว่า TikTok ได้ให้ความสำคัญกับการสร้างชุมชนที่ปลอดภัยและเป็นมิตรกับผู้คน ผ่านการใช้นโยบายด้านความปลอดภัยต่างๆ บนแพลตฟอร์มมาโดยตลอด เพื่อให้ผู้ใช้งานสามารถใช้งานได้อย่างปลอดภัยและสร้างสรรค์ และสามารถส่งพลังบวกให้แก่กันได้

ประเด็นด้านสุขภาพจิต เป็นเรื่องที่ผู้ใช้งานทั่วโลกให้ความสนใจเป็นอย่างมาก อาทิ ปี 2563 มีวิดีโอที่มอบพลังบวกให้กับผู้คนบน TikTok ผ่านการใช้แฮชแท็ก #love #kindness และอื่นๆ สูงถึง 5 หมื่นล้านวิดีโอ และมียอดวิวรวมกว่า 4 แสนล้านครั้ง ทั่วโลก มี#MentalHealth มียอดรับชมกว่า 45,000 ล้านครั้ง #Selfcare มียอดรับชมมากกว่า 28,000 ล้านครั้ง และ #Wellbeing อีกกว่า 1 พันล้านครั้ง

“TikTok มีการพัฒนาฟีเจอร์ (feature) ที่ให้ความสำคัญกับการดูแลสุขภาพจิต พร้อมทั้งได้มีการดำเนินการโครงการ MindfulMakers ในโอกาส Mind Month หรือ Mental Health Awareness Month ในเดือนพฤษภาคม โดยเริ่มใช้งาน Meditation features หรือการหายใจทำสมาธิ สำหรับผู้ใช้งานอายุต่ำกว่า 18 ปี feature นี้จะถูกเปิดใช้งานอัตโนมัติภายหลัง 4 ทุ่ม โดยจะขึ้นมาใน For You Feed ให้พักจากการใช้งาน และหากผู้ใช้งานวัยรุ่นยังใช้งานต่อ ก็จะมี meditation alert ครั้งที่ 2 ตามมาแบบเต็มจอ โดยผู้ใช้งานที่อายุเกิน 18 ปี สามารถเลือกเปิดใช้งาน feature นี้ได้”

สร้าง creators ดูแลสุขภาพใจ

สาเหตุที่ทาง TikTok เริ่มการใช้งานนี้ เพราะรู้ถึงพฤติกรรมการใช้งานของผู้ใช้ว่ามักจะใช้งานอย่างต่อเนื่องยาวนาน TikTok จึงได้ทำการศึกษาวิจัยว่าการทำสมาธิจะช่วยเพิ่มคุณภาพการนอนของผู้ใช้งานเราได้ จึงเป็นที่มาของการเปิดใช้งาน app ดังกล่าว

ชนิดา กล่าวต่อว่าการดำเนินงานด้านสุขภาพจิตของ TikTok ประเทศไทย ได้มีการทำงานร่วมกับทาง กรมสุขภาพจิตมาโดยตลอด เพื่อที่จะช่วยดูแลสุขภาพจิตของคนไทยและผู้ใช้  อาทิ กิจกรรม #คอมเมนต์นี้ดีต่อใจ และ #ดูแลใจไปด้วยกัน ที่มีผู้รับชมกว่า 13,200 ล้านครั้ง

ปีที่ผ่านมา TikTok ได้ริเริ่มโครงการ #Mindfulmakers ร่วมกับกรมสุขภาพจิต Sati App และเครือข่ายผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพจิต โดยเชิญ creators ในช่วงวัยต่าง ๆ ที่เป็นทั้งคุณหมอ คุณแม่ และวัยรุ่น มาเข้าร่วม workshop เพื่อนำเสนอเนื้อหาสาระเกี่ยวกับการดูแลสุขภาพใจและการสร้างความเข้าใจที่ถูกต้องด้านสุขภาพจิตระหว่างช่วงวัย พร้อมทั้งนำเสนอแหล่งให้คำปรึกษาในประเด็นสุขภาพจิตด้านต่าง ๆ ในประเทศไทย

“โครงการครั้งนี้ เพื่อเป็นการแสดงความตั้งใจของ TikTok ในการให้การสนับสนุนการส่งเสริมการศึกษาและการพัฒนาการสื่อสารด้านสุขภาพจิต  ซึ่ง TikTok  ได้ริเริ่มโครงการระดับโลกภายใต้ Mental Health Education Fund ให้การสนับสนุน ad credits จำนวน 2.3 ล้านดอลลาร์สหรัฐ เพื่อให้สร้างสรรค์งานด้านสุขภาพจิตที่จะเป็นประโยชน์ต่อผู้ใช้งาน TikTok ทั่วโลกต่อไป โดยมีองค์กรสุขภาพจิตจำนวน 31 องค์กร ใน 22 ประเทศทั่วโลก ที่ได้รับการคัดเลือกให้ได้รับ ad credits”

เสพข้อมูลผิดพลาด อันตรายไม่แพ้ไวรัส

ดร.จอส ฟอนเดลาร์ ผู้แทนองค์การอนามัยโลกประจำประเทศไทย  บรรยายในหัวข้อ“Leveraging digital technology and partnerships in promoting evidence-based mental health information “ ว่า องค์การอนามัยโลก มีการดำเนินการในการให้ข้อมูลที่ถูกต้องแก่ประชาชน เพราะการที่ประชาชนรับข้อมูลที่ผิดพลาด อันตรายไม่แพ้ไวรัส  โดยเฉพาะในเรื่องของสุขภาพจิต หากเด็กและเยาวชนที่สามารถเข้าถึงข้อมูลผ่านสื่อโซเซียลมีเดียได้รับข้อมูลที่ผิดพลาดอาจนำไปสู่ปัญหาที่มากขึ้น 

"ปัญหาสุขภาพจิต เป็นปัญหาใหญ่ด้านสาธารณสุขไม่ได้แตกต่างจากโรคอื่นๆ ซึ่งการที่ประเทศไทยประกาศให้เดือนพ.ค.เป็นเดือนแห่งการดูแลสุขภาพจิต ถือเป็นเรื่องที่ดี และองค์การอนามัยโลก พร้อมสนับสนุนการสร้างความตระหนักรู้  การให้ความรู้เกี่ยวกับการดูแลสุขภาพจิตสุขภาพใจของผู้คน เพราะการให้ข้อมูลที่น่าเชื่อถือ และเป็นข้อมูลทางวิชาการรองรับมีความจำเป็น" 

อย่างไรก็ตาม การขับเคลื่อนการดูแลสุขภาพจิต ทุกภาคส่วนต้องร่วมมือกันและเห็นความสำคัญ ซึ่งการเปิดโอกาสให้ creators พัฒนาจัดทำเนื้อหา งานสร้างสรรค์ ข้อมูลด้านสุขภาพจิตที่สามารถเข้าถึงกลุ่มเป้าหมายได้ทุกคน และเป็นพื้นที่ปลอดภัยให้ทุกคนได้สื่อสาร พูดคุยและรับฟังข้อมูลที่ถูกต้อง  

เพิ่มฟีเจอร์ใหม่ทดสอบสมาธิ แก้ปัญหาวัยรุ่นติดโซเซียล

TikTok  ได้มีการเปิดตัว Sleep Hours ซึ่งเป็นฟีเจอร์ใหม่เพื่อส่งเสริมสุขภาวะที่ดีและเพิ่มข้อมูลแหล่งที่มาทางด้านสุขภาพจิตที่เชื่อถือได้บน TikTok โดยได้เปิดตัวแบบฝึกการทำสมาธิในแอปฯ สำหรับชุมชนของเราทั้งหมด และเดินหน้าขยายกองทุนการศึกษาด้านสุขภาพจิต

เมื่อเร็ว ๆ นี้ TikTok ได้ประกาศทดสอบฟีเจอร์เพื่อกระตุ้นให้เยาวชนปิดการใช้งานแอปฯ ในช่วงเวลากลางคืน ซึ่งจากการทดสอบพบว่า 98% ของกลุ่มผู้ใช้วัยรุ่นตัดสินใจเปิดใช้ฟีเจอร์การทำสมาธินี้ต่อไป

การวิจัยยังเผยให้เห็นว่าการทำสมาธิอย่างตั้งใจสามารถเพิ่มคุณภาพการนอนหลับในผู้ใช้ทุกช่วงวัย ดังนั้นเราจะนำการทำสมาธิมาใช้ในฟีเจอร์ Sleep Hours สำหรับผู้ใช้ทุกคนโดยไม่จำกัดอายุ สำหรับกลุ่มวัยรุ่นอายุต่ำกว่า 18 ปี ระบบจะเปิดใช้งานฟีเจอร์นี้เองโดยอัตโนมัติ

หากกลุ่มผู้ใช้วัยรุ่นตัดสินใจใช้ TikTok หลังเวลา 22.00 น. ฟีด For You ของพวกเขาจะถูกขัดจังหวะด้วยการแนะนำการฝึกทำสมาธิ ช่วยให้พวกเขารู้สึกผ่อนคลายก่อนนอนหลับ หากวัยรุ่นตัดสินใจใช้เวลาเพิ่มเติมบน TikTok หลังจากการแจ้งเตือนครั้งแรก ระบบจะแสดงข้อความเตือนครั้งที่สองที่ยากต่อการปิด โดยจะแสดงเต็มหน้าจอ สำหรับกลุ่มผู้ใช้ผู้ใหญ่สามารถเปิด Sleep Hours ได้ตลอดเวลาจากหน้าการตั้งค่า Screen Time

เด็กและวัยรุ่นเสี่ยงสุขภาพจิตมากที่สุด

“ดร.นพ.วรตม์ โชติพิทยสุนนท์” โฆษกกรมสุขภาพจิต เสวนาในหัวข้อ "TikTok Mindful Makers:พื้นที่ดิจิทัลเพื่อสุขภาพจิตที่ดียิ่งขึ้นของคนไทย"  ว่าขณะนี้ปัญหาด้านสุขภาพจิตของประเทศไทย ถือเป็นช่วงเปลี่ยนผ่าน เพราะต่อให้เด็กและวัยรุ่นมีความเสี่ยงด้านสุขภาพจิตมากขึ้น และมากกว่ากลุ่มอื่นๆ อีกทั้งแพทย์ ผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพจิตมีความขาดแคลน แต่หน่วยงานทั้งภาครัฐ และภาคเอกชนต่างมีโครงการที่จะช่วยดูแลสุขภาพจิตใจของผู้คนมากขึ้น

“ประเทศไทยได้ประกาศ ให้เดือนพฤษภาคมของทุกปี เป็นเดือนแห่งสุขภาพใจ (Mind Month) ซึ่งถือเป็นเรื่องที่ดี เพราะจะช่วยให้ทุกภาคส่วนได้ทำงานร่วมกัน มีพาสเนอร์เข้ามาช่วยการสร้างความตระหนักรู้ในเรื่องของสุขภาพจิตมากขึ้น"

"การรับข้อมูล" เป็นหนึ่งในความท้าทายของการดูแลสุขภาพจิต เนื่องจากปัจจุบันมีมีข้อมูลจำนวนมาก ทั้งเป็นข้อเท็จจริง และข้อมูลที่เป็นเท็จ TikTok  เป็นแพลตฟอร์มที่ช่วยสร้างความรู้ และทักษะเกี่ยวกับการดูแลสุขภาพจิต ซึ่งกรมสุขภาพจิตพยายามผลักดันที่ไม่ใช่เพียงการให้ความรู้ แต่ทำให้ผู้คนมีทักษะและความสามารถในการดูแลสุขภาพใจของตนเองร่วมด้วย

ดร.นพ.วรตม์ กล่าวต่อไปว่า การเสพสื่อของผู้คนนั้น ไม่ใช่เพียงเลือกข้อมูลที่ถูกต้อง ปลอดภัย แต่ต้องดูด้วยว่าเสพข้อมูลมาจากสื่อใด แหล่งที่มาของข้อมูล และต้องนำข้อมูลความรู้ที่ได้ไปใช้ในชีวิตประจำวัน รวมถึงการถ่ายทอดให้แก่ผู้อื่น ซึ่งนักcreators มีบทบาทอย่างมาก เพราะcreators สามารถพัฒนาเนื้อหาที่สร้างสรรค์ ข้อมูลที่ถูกต้องไปยังผู้ใช้งาน หรือผู้ติดตาม ดังนั้น อยากให้ creators การจะผลิตคอนเทนต์ ที่ต้องการนำเสนอควรจะคำนึงถึงจิตใจของผู้รับสาร เพื่อให้เนื้อหาที่มีนำเสนอใน TikTok แพลตฟอร์มที่มีฟีเจอร์มากมายที่จะช่วยนัก creators ในการนำเสนอเนื้อหาดูแลสุขภาพจิตของผู้คน

วัยแรงงานหมดไฟ ซึมเศร้า เครียด ส่งผลเศรษฐกิจถดถอย

นายอมรเทพ สัจจะมุนีวงศ์ ผู้ร่วมก่อตั้งและพัฒนาแอปพลิเคชันสติ(Sati) กล่าวว่า ปัจจุบันมีการพูดถึงเกี่ยวกับปัญหาสุขภาพจิตมากขึ้น และมีหลายหน่วยงานเข้ามาร่วมแก้ปัญหาสุขภาพจิต แต่ขณะเดียวกันการดูแลสุขภาพจิตของผู้คนต้องใช้งบประมาณจำนวนมาก ซึ่งที่ผ่านมาต้องยอมรับว่าหน่วยงานที่เกี่ยวข้องได้รับงบในการดูแลสุขภาพจิตของผู้คนจำกัด การที่ไทยประกาศเดือนพฤษภาคม เป็นเดือนแห่งการดูแลสุขภาพจิต จะช่วยให้เกิดการขับเคลื่อนได้หลายองคาพยพ เป็นนิมิตรหมายที่ดี ในการจะลงทุนเกี่ยวกับด้านสุขภาพจิต

"เศรษฐกิจประเทศกำลังถดถอยจากวัยแรงงานที่กำลังเข้าสู่ภาวะหมดไฟ ซึมเศร้า และความเครียดมากขึ้น  ซึ่งสิ่งเหล่านี้เป็นปัญหาสุขภาพจิตที่ไม่ได้เกิดผลต่อเฉพาะบุคคล แต่เกิดผลต่อเศรษฐกิจ และสังคมของประเทศ โครงการ “Mindful Makers”  เป็นอีกหนึ่งกิจกรรมที่จะช่วยส่งเสริมให้creators เข้าใจประเด็นเกี่ยวกับสุขภาพจิต เพื่อนำไปสู่การสื่อสารที่ถูกต้อง และอย่าทำเพียงการคัดลอกข้อมูลและมาใส่ในช่องตัวเอง ควรจะเรียนรู้ข้อมูลข่าวสารจากหลากหลายแห่ง และอย่าชอบให้โซเซียลมีเดียมาสร้างตัวตนเรา"

ปรับพฤติกรรมเล็กๆ ปรับใช้สื่อโซเซียล

ดร.พิมพนิต คอนดี ตัวแทนจากกลุ่มNudge Thailand กล่าวว่าการเข้าใจเศรษฐศาสตร์พฤติกรรม จะสามารถนำมาใช้ปรับพฤติกรรมเล็กๆ ในชีวิตประจำวัน ของเราเอง โดยออกแบบชีวิตและออกแบบพฤติกรรม เพื่อนำมาปรับใช้ในการสื่อโซเซียลได้มากขึ้น

ตอนนี้นักศึกษาและคนรุ่นใหม่ มีการส่งงาน หรือพรีเซนต์งานผ่านโซเซียลมีเดีย อย่าง TikTok  ซึ่งฟีดแบคไม่ได้มาจากอาจารย์ผู้สอน หรือเพื่อนร่วมรุ่นเท่านั้น แต่มาจากคนในชุมชนโซเซียลมีเดียร่วมด้วย ดังนั้น การทำให้คนรุ่นใหม่ วัยรุ่นเข้าใจการใช้สื่อโซเซียลมีเดียมีความสำคัญอย่างมาก 

"มหาวิทยาลัยทั่วประเทศมีนโยบายในการดูแลสุขภาพจิตของนักศึกษาและบุคลากรของมหาวิทยาลัย เพราะการจะไม่ให้เด็กเครียด หรือ ลด ละ เลิกการใช้สื่อโซเซียลมีเดียคงเป็นไปไม่ได้   หน้าที่ของผู้ใหญ่และหน่วยงานที่เกี่ยวข้องต้องเติมทักษะการตั้งคำถามและการเท่าทันเนื้อหาในโซเซียลมีเดีย เพื่อใช้สื่อโซเซียลอย่างปลอดภัย และมีประโยชน์ ขณะที่นักcreators และผู้ใช้งานควรปรับพฤติกรรม ดูแลจิตใจได้ง่ายๆ อย่าง การค้นหาข้อมูลที่ดีต่อชีวิตและมีประโยชน์ของตัวเอง ทำเพียงเล็กๆ น้อยๆ ต่อวันและทำอย่างต่อเนื่อง"