ลอยกระทง 'หนึ่งครอบครัว หนึ่งกระทง' เปิดสถิติขยะ 8 ปี คนไทยรักษ์โลกมากขึ้น

ทุกคืนวันเพ็ญเดือนสิบสองของทุกปี แม่น้ำ ลำคลอง และบึงทั่วประเทศจะเต็มไปด้วยแสงเทียนจาก “กระทง” นับล้านใบที่ประชาชนร่วมกันลอยเพื่อสะเดาะเคราะห์และขอขมาต่อพระแม่คงคา แม้ประเพณีลอยกระทงจะเป็นวัฒนธรรมงดงามที่สะท้อนความผูกพันระหว่างคนไทยกับสายน้ำ แต่เบื้องหลังความสวยงามนั้น กลับเกิด “ขยะจำนวนมหาศาล” ที่ถูกทิ้งลงสู่แหล่งน้ำภายในคืนเดียว

ขยะกระทงย้อนหลัง 8 ปี (2560–2567)

สถิติการเก็บขยะกระทง ของกรุงเทพมหานคร ระหว่างปี พ.ศ. 2560 – 2567 พบว่าปริมาณกระทงรวมทั้งหมดมีแนวโน้มลดลงอย่างต่อเนื่อง จากกว่า 8.1 แสนใบในปี 2560 เหลือเพียง 5.2 แสนใบในปี 2567 โดยสัดส่วนกระทงโฟมลดลงชัดเจนจาก 51,926 ใบในปี 2560 เหลือเพียง 8,270 ใบในปีล่าสุด ซึ่งเป็นสัญญาณบวกต่อการลดขยะที่ย่อยสลายยากในแหล่งน้ำ

ปี 2560 : เก็บได้ 811,945 ใบ

• กระทงวัสดุธรรมชาติ 760,019 ใบ
• กระทงโฟม 51,926 ใบ

ปี 2561 : เก็บได้ 814,327 ใบ

• กระทงวัสดุธรรมชาติ 769,444 ใบ
• กระทงโฟม 44,883 ใบ

ปี 2562 : เก็บได้ 502,024 ใบ

• กระทงวัสดุธรรมชาติ 483,264 ใบ
• กระทงโฟม 18,760 ใบ

ปี 2563 : เก็บได้ 492,537 ใบ

• กระทงวัสดุธรรมชาติ 474,806 ใบ
• กระทงโฟม 17,731 ใบ

ปี 2564 : เก็บได้ 403,235 ใบ

• กระทงวัสดุธรรมชาติ 388,954 ใบ
• กระทงโฟม 14,281 ใบ

ปี 2565 : เก็บได้ 572,602 ใบ

• กระทงวัสดุธรรมชาติ 548,086 ใบ
• กระทงโฟม 24,516 ใบ

ปี 2566 : เก็บได้ 639,828 ใบ

• กระทงวัสดุธรรมชาติ 618,951 ใบ
• กระทงโฟม 20,877 ใบ

ปี 2567 : เก็บได้ 522,860 ใบ

• กระทงวัสดุธรรมชาติ 514,590 ใบ
• กระทงโฟม 8,270 ใบ

ลอยกระทงรักษ์โลก 3 รูปแบบ

นายสุรินทร์ วรกิจธำรง อธิบดีกรมควบคุมมลพิษ (คพ.) เปิดเผยว่า ในแต่ละปี เทศกาลลอยกระทง เป็นช่วงเวลาที่ขยะจำนวนมหาศาลถูกทิ้งลงสู่แหล่งน้ำ ซึ่งขยะบางส่วน เช่น โฟมและพลาสติกจากวัสดุตกแต่งกระทง ไม่สามารถย่อยสลายตามธรรมชาติได้ และอาจกลายเป็นไมโครพลาสติกที่สะสมในระบบนิเวศทางน้ำ สร้างผลกระทบระยะยาวต่อสิ่งแวดล้อมและสัตว์น้ำ

เพื่อร่วมลดปัญหานี้ คพ. ได้เสนอแนวทาง “ลอยกระทงรักษ์สิ่งแวดล้อม” 3 รูปแบบ ได้แก่

• หนึ่งครอบครัว หนึ่งกระทง — ลดจำนวนกระทงต่อครอบครัว หรือเลือกกระทงขนาดเล็ก ลดการตกแต่งที่ไม่จำเป็น เพื่อลดขยะ
• ลอยด้วยวัสดุธรรมชาติ — ใช้วัสดุย่อยสลายง่าย เช่น กาบกล้วย ใบตอง ดอกบัว หรือแม้แต่กระทงน้ำแข็ง
• ลอยกระทงออนไลน์ — สำหรับผู้ที่ไม่สะดวกออกไปลอยจริง หรือไม่ต้องการสร้างขยะเลย ซึ่งช่วยรักษาขนบธรรมเนียมโดยไม่กระทบต่อสิ่งแวดล้อม

นายสุรินทร์ กล่าวเพิ่มเติมว่า กระทงขนมปังแม้จะย่อยสลายได้ แต่หากลอยในแหล่งน้ำปิดที่มีจำนวนมาก จะทำให้น้ำเน่าเสียได้ เนื่องจากมีส่วนประกอบของสารอินทรีย์สูง ควรเลือกสถานที่ลอยในพื้นที่ที่หน่วยงานจัดเตรียมไว้ เช่น สระน้ำในสวนสาธารณะหรือวัด เพื่อให้เจ้าหน้าที่สามารถจัดเก็บได้สะดวกและกำจัดอย่างถูกวิธี

แนะคัดแยกขยะ–พกแก้วส่วนตัว

คพ. ยังขอความร่วมมือจากประชาชนและนักท่องเที่ยวให้ร่วมคัดแยกขยะอาหารและบรรจุภัณฑ์พลาสติกแบบใช้ครั้งเดียวในพื้นที่จัดงาน พร้อมแนะนำให้พกถุงผ้า แก้วน้ำส่วนตัว หรือภาชนะที่นำกลับมาใช้ซ้ำได้ เพื่อเป็นตัวอย่างที่ดีให้กับนักท่องเที่ยวต่างชาติ และร่วมกันสืบสานประเพณีไทยควบคู่กับการรักษ์สิ่งแวดล้อมอย่างยั่งยืน

“หากทุกคนช่วยกันปรับเปลี่ยนพฤติกรรมเพียงเล็กน้อย เทศกาลลอยกระทงจะยังคงงดงามและเป็นมิตรต่อโลกใบนี้ได้ตลอดไป” นายสุรินทร์ กล่าวทิ้งท้าย

การเก็บและกำจัดกระทงจำนวนมหาศาลยังเป็นภาระขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นทั่วประเทศ ต้องใช้งบประมาณ แรงงาน และเวลาจำนวนมากในแต่ละปี เพื่อจัดการขยะที่เกิดขึ้นจากเพียงคืนเดียวของเทศกาล ขณะเดียวกันยังสะท้อนให้เห็นถึงความจำเป็นในการปรับพฤติกรรมของสังคมไทยให้เข้ากับแนวคิด “ประเพณีที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม” เพื่อให้ลอยกระทงยังคงเป็นสัญลักษณ์แห่งศรัทธา ควบคู่ไปกับการรักษ์โลกอย่างยั่งยืน