‘ไซปรัส’ มี ‘แมวจรจัด’ ทะลุล้านตัว เร่งวางแผนคุมกำเนิดครบวงจร

เจ้าหน้าที่ของ “ไซปรัส” ประเทศเล็ก ๆ ทางตะวันออกของทะเลเมดิเตอร์เรเนียน ประมาณการว่า มี “แมวจรจัด” ราว 1 ล้านตัวบนเกาะแห่งนี้ แม้ว่านักเคลื่อนไหวจะโต้แย้งว่าความเป็นจริงน่าจะมีจำนวนมากกว่านี้อีกหลายแสนตัว

ปลายเดือนกันยายน 2025 คณะกรรมการสิ่งแวดล้อมของรัฐสภาได้รับแจ้งว่าโครงการทำหมันที่มีอยู่ในปัจจุบันมีข้อจำกัดมากเกินไป จนไม่สามารถควบคุมประชากรแมวที่กำลังเพิ่มจำนวนขึ้น

“เป็นโครงการที่ดี แต่จำเป็นต้องขยายขอบเขต” อันโตเนีย ธีโอโดซิอู กรรมาธิการสิ่งแวดล้อมกล่าว พร้อมระบุว่าโครงการนี้ดำเนินการทำหมันเพียงประมาณ 2,000 ครั้งต่อปี ด้วยงบประมาณเพียง 117,000 ดอลลาร์สหรัฐ

แม้จะไม่มีข้อมูลเปรียบเทียบอย่างเป็นทางการ แต่ธีโอโดซิอูกล่าวว่าไซปรัสมีจำนวนแมวเพิ่มขึ้นมากกว่ามาก เมื่อเทียบกับประชากรมนุษย์

มาเรีย ปานายิโอตู รัฐมนตรีว่าการกระทรวงสิ่งแวดล้อม ดูเหมือนจะรับฟังข้อเรียกร้องเงินทุนเพิ่มเติม โดยประกาศเมื่อวันที่ 4 ตุลาคม ซึ่งเป็นวันสัตว์โลกว่า รัฐบาลจะระดมทุนสำหรับการทำหมันแมวเป็น 347,095 ดอลลาร์ต่อปี 

แต่เพียงแค่การเพิ่มงบประมาณเพียงอย่างเดียวไม่สามารถแก้ปัญหาแมวของไซปรัสได้

ชาราลัมบอส เธียโอเพมตู ประธานคณะกรรมการสิ่งแวดล้อมแห่งรัฐสภา เตือนว่าอย่าพึ่งพาเงินทุนเพียงอย่างเดียว เราไม่สามารถดำเนินการทำหมันต่อไปโดยไม่มีแผนได้

“หากไม่มีการวางแผนอย่างเหมาะสม เราก็เพียงแค่ใช้เงินไปโดยไม่ได้ผลลัพธ์ใด ๆ เลย ซึ่งเรื่องนี้ได้รับการพิสูจน์แล้ว เพราะเราทำมาหลายปีแล้ว เราทำแบบเดิมซ้ำแล้วซ้ำเล่า ทั้งที่รู้ว่ามันไม่ได้ผล แต่ก็ยังทำแบบเดิม” เขากล่าว

เมื่อถามว่างบประมาณปี 2025 ได้รับการจัดสรรอย่างไรจนถึงตอนนี้ เขากล่าวว่ากำลังรอการหารือเกี่ยวกับงบประมาณปีหน้า ซึ่งจะเริ่มในอีกสองสัปดาห์

“เท่าที่ผมเข้าใจ เราจะไม่เห็นการเปลี่ยนแปลงใด ๆ รัฐบาลจะจัดสรรงบประมาณ 100,000 ยูโรเท่าเดิม และจะไม่ทำอะไรเพิ่มเติมอีก โดยพื้นฐานแล้ว เราจะทำแบบเดียวกับที่เราทำในปีที่แล้วและปีก่อน และเราจะทำแบบเดิมอีกครั้งในปีหน้า ซึ่งรัฐบาลก็รู้ดีอยู่แล้วว่ามันจะไม่ได้ผล” เขากล่าว

เขาย้ำว่าองค์กรสวัสดิภาพสัตว์กำลังถึงขีดจำกัดแล้ว โดยเรียกร้องให้มีการจัดสรรเงินทุนอย่างเหมาะสม และย้ำว่า “เราไม่สามารถปล่อยให้ปัญหาแบบนี้เกิดขึ้นต่อไปได้”

เนื่องจากเป็นนักล่า ดังนั้นการที่มีแมวจำนวนมากจึงสามารถสร้างความเสียหายให้กับระบบนิเวศของเกาะ ขณะเดียวกันก็เป็นอันตรายกับแมวที่ต้องเดินเตร่ไปมาบนถนนที่เต็มไปด้วยรถยนต์ เพื่อหาที่พักพิงและอาหารประทังชีวิต

 

แมวเต็มไปหมด

ไซปรัสมีประวัติศาสตร์อันยาวนานในฐานะบ้านของแมว นักโบราณคดีชาวฝรั่งเศสได้ขุดพบสิ่งที่พวกเขาเชื่อว่าเป็นหลักฐานที่เก่าแก่ที่สุดของ “แมวเลี้ยง” ในหมู่บ้านยุคหินใหม่อายุ 9,500 ปี พวกเขาพบกระดูกแมวใกล้กับโครงกระดูกมนุษย์ ซึ่งบ่งชี้ว่าแมวเหล่านี้ถูกฝังไว้ด้วยกัน

นักบุญเฮเลนา พระมารดาของจักรพรรดิคอนสแตนตินได้เดินทางมาถึงไซปรัสในปี 328 และพบว่าสถานที่แห่งนี้เต็มไปด้วยงูพิษ เธอจึงส่งแมวจำนวนมากไปกำจัดงู หลังจากนั้นแมวก็อยู่ที่นี่เรื่อยมาจนถึงปัจจุบัน พร้อมสร้างอาราม St. Nicholas of the Cats ไว้เพื่อเป็นสถานที่ดูแลแมว โดยมีแม่ชีเป็นผู้ดูแล และได้รับการสนับสนุนอาหารแมวจากรัฐบาล

แมวบนเกาะแห่งนี้ จึงกลายเป็นแหล่งท่องเที่ยวหลักของนักท่องเที่ยวหลายล้านคนที่มาเยือนเกาะแห่งนี้ทุกปี จนทำให้การท่องเที่ยวเป็นปัจจัยขับเคลื่อนทางเศรษฐกิจที่สำคัญของไซปรัส ดังนั้นจึงไม่แปลกที่จะพบเห็นแมวพุงพลุ้ยนั่งกินอาหารเหลือจากนักท่องเที่ยวตามร้านอาหาร 

เดเมทริส เอปามินอนดาส ประธานสมาคมสัตวแพทย์ ระบุว่าจำนวนประชากรที่เพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว เพราะไม่มีการคุมกำเนิด โดยเฉพาะอย่างยิ่งในเขตเมืองที่มีประชากรหนาแน่นสูง อีกทั้งลูกแมวมีอัตราการรอดชีวิตหลังคลอดสูง เนื่องจากมนุษย์ให้ความช่วยเหลือ

โครงการที่รัฐบาลดำเนินการอยู่ในปัจจุบันได้จัดสรรงบประมาณให้กับเทศบาล เพื่อให้สัตวแพทย์สำหรับทำหมันแมว โดยหน่วยงานบริการสัตวแพทย์ของรัฐ ซึ่งรับผิดชอบการทำหมัน ยอมรับว่าศักยภาพของโครงการต่ำกว่าความเป็นจริงไปมาก

เพื่อประเมินอีกครั้งว่าจะสามารถจัดสรรเงินทุนที่มีอยู่ไปในส่วนใดได้บ้าง ทางหน่วยงานจึงได้ขอให้หน่วยงานรัฐบาลท้องถิ่นส่งรายงานเกี่ยวกับพื้นที่ที่มีแมวจรจัดชุกชุม

เอเลียส เดเมทริอู ผู้บริหารศูนย์พักพิงแมวลาร์นาคา กล่าวว่า ต่อให้เพิ่มงบประมาณการทำหมันเป็นสามเท่า ก็จะไม่ได้ผลตามที่ต้องการ เว้นแต่จะมีการว่าจ้างกลุ่มนักอนุรักษ์ที่มีความรู้ความเชี่ยวชาญให้มาจับแมวไปทำหมัน

เอเลนี ลอยซิดู หัวหน้าองค์กร Cat Alert ซึ่งเป็นองค์กรอาสาสมัครที่ดูแลแมวจรจัดในนิโคเซีย กล่าวว่า ความพยายามล่าสุดขององค์กรในการจับแมวจรจัด 397 ตัวจากใจกลางเมืองแทบจพเป็นความพยายามที่ศูนย์เปล่า และแมวเพศเมียที่ถูกทำหมันมีจำนวนน้อยเกินไป ส่วนหนึ่งเป็นเพราะความยากลำบากในการจับแมวจรจัด

แต่ทั้งหมดนี้ ยังมีทางออก เอปามินอนดาส ประธานสมาคมสัตวแพทย์ กล่าวว่าประชากรแมวของไซปรัสสามารถควบคุมได้ภายในเวลาเพียง 4 ปี แต่หน่วยงานที่เกี่ยวข้องร่วมกันจัดทำแผนทำหมันแบบครบวงจร โดยให้คลินิกเอกชนเป็นแกนนำในการดำเนินการ ให้บริการทำหมันฟรี และต้องไม่ยุ่งยากซับซ้อน

“ประชาชนจะมีแรงจูงใจมากขึ้นในการทำหมันแมว หากเราทำให้ง่ายขึ้นสำหรับพวกเขา” เขากล่าว

สมาคมของเขาได้เสนอแผนระบุศูนย์กักกันแมวขนาดใหญ่ ที่หน่วยงานที่เกี่ยวข้องสามารถจับกุมและนำแมวไปทำหมันที่คลินิกสัตวแพทย์เฉพาะทางได้ โครงการนี้รวมถึงการสร้างแอปพลิเคชันบนสมาร์ทโฟนที่จะช่วยให้ทุกคนสามารถช่วยเหลือหน่วยงานที่เกี่ยวข้องในการค้นหาศูนย์กักกันแมวขนาดใหญ่ดังกล่าวได้

เอปามินอนดาสกล่าวว่า รัฐสามารถหลีกเลี่ยงการแบกรับค่าใช้จ่ายทั้งหมดของโครงการนี้ได้ โดยการจัดตั้งกองทุนให้ประชาชนและธุรกิจสามารถบริจาคได้ เขากล่าวว่าการประกาศของรัฐมนตรีเกี่ยวกับการเพิ่มงบประมาณการทำหมันสามเท่า อาจเป็นแรงจูงใจสำคัญให้บริษัทต่าง ๆ บริจาคมากขึ้น

ค่าใช้จ่ายในการทำหมันแมวจรจัดเพศเมียในไซปรัสอยู่ที่ 64 ดอลลาร์ ส่วนแมวบ้านที่มีเจ้าของจะเพิ่มเป็น 138 ดอลลาร์ เนื่องจากแมวเหล่านี้ได้รับการดูแลเป็นพิเศษมากขึ้น

ขณะที่ ธีโอโดซิอู กรรมาธิการด้านสิ่งแวดล้อม กล่าวว่า เจ้าหน้าที่ของเธอได้ร่วมกันวางแผนกลยุทธ์ระยะยาวที่จะรวบรวมรัฐบาล นักอนุรักษ์ และอาสาสมัคร เพื่อกำหนดจำนวนประชากรแมวที่แม่นยำ และปูทางไปสู่โครงการทำหมันหมู่ แผนนี้ยังจะทำให้สถานสงเคราะห์แมวเอกชนถูกกฎหมายอีกด้วย

 

ที่มา: ABC News, AP News, Cyprus Mail