เปิดดัชนี SDG 77 จังหวัด 'ขอนแก่น คว้าที่ 1' เศรษฐกิจ-สิ่งแวดล้อมดี มีสันติภาพ
เผยผล "ดัชนีการพัฒนาที่ยั่งยืนระดับจังหวัด" จากการประเมิน 77 จังหวัดทั่วไทย ขอนแก่นคว้าอันดับ 1 มุ่งเป้ายกระดับสถานะของประเทศไทยใน SDG Index จากอันดับที่ 43 ขึ้นเป็น 35 ของโลกภายในปี 2023 – 2027
KEY
POINTS
- ผล "ดัชนีการพัฒนาที่ยั่งยืนระดับจังหวัด" จากการประเมิน 77 จังหวัดทั่วไทย
- สอดคล้องมิติ 5Ps ของ UN คือ สิ่งแวดล้อม สันติภาพและสถาบัน เศรษฐกิจ สังคม และหุ้นส่วนการพัฒนา
- จังหวัดขอนแก่นคว้าอันดับ 1 ของประเทศ ด้วยคะแนน 62.38
- จังหวัดที่ได้คะแนนสูงสุดรองลงมาคือ ตราด และจันทบุรี ขณะที่จังหวัดแม่ฮ่องสอนได้คะแนนต่ำที่สุด โดย 8 ใน 10 จังหวัดอันดับสุดท้ายอยู่ในภาคเหนือ
"ดัชนีการพัฒนาที่ยั่งยืนระดับจังหวัด" (Thailand Provincial SDG Index) เผยภาพรวมการพัฒนา 77 จังหวัดไทยตามเป้าหมาย SDGs (Sustainable Development Goals) ของสหประชาชาติ (United Nations: UN) มุ่งเป้ายกระดับสถานะของประเทศไทยใน SDG Index จากอันดับที่ 43 ขึ้นเป็นอันดับที่ 35 ของโลกภายในปี ค.ศ. 2023 – 2027
จัดทำโดยศูนย์วิจัยและสนับสนุนเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน (SDG Move) คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ร่วมกับคณะทำงานระดับภาคทั้ง 6 ภาค ภายใต้การสนับสนุนจาก สำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (สกสว.)
โครงการนี้มีระยะเวลาดำเนินการ 12 เดือน (กันยายน 2024 - สิงหาคม 2025) ปีนี้เป็นการศึกษาในปีที่ 3 และดำเนินงานใน 6 ภูมิภาคหลัก ตามแผนงานบูรณาการพัฒนาพื้นที่ระดับภาคของสำนักงานสภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ (สศช.) ได้แก่ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ภาคเหนือ ภาคใต้ ภาคใต้ชายแดน ภาคกลาง และภาคตะวันออก ผ่านแผนบูรณาการด้านวิทยาศาสตร์วิจัย และนวัตกรรมเพื่อการพัฒนาเชิงพื้นที่อย่างยั่งยืน หรือ “Area Need”
ผลประเมินไทย ตาม 5Ps ของ UN
การประเมินจะเน้นหลัก 5Ps ของ UN คือ Planet (สิ่งแวดล้อม), Peace (สันติภาพและสถาบัน), Prosperity (เศรษฐกิจ), People (สังคม) และ Partnership (หุ้นส่วนการพัฒนา) ซึ่งคะแนนในมิติของประเทศไทยมีดังนี้
- มิติ Planet 66.58 คะแนน
- มิติ Peace 66.24 คะแนน
- มิติ Prosperity 51.6 คะแนน
- มิติ People 48.21 คะแนน
- มิติ Partnership 34.42 คะแนน
ระเบียบวิธีและตัวชี้วัด
แนวทางหลักของโครงการคือการใช้ SDG Index ในการระบุความท้าทายด้านการพัฒนาที่ยั่งยืนในระดับภูมิภาค โดยมีการสร้างดัชนี SDG ระดับจังหวัด อ้างอิงจากตัวชี้วัดที่สถาบันวิจัยเพื่อการพัฒนาประเทศไทย (TDRI) ทบทวนแล้วผนวกกับตัวชี้วัดเพิ่มเติมหรือตัวชี้วัดทดแทนบางส่วนที่สอดคล้องกับเป้าหมายย่อยของ SDGs และตัวชี้วัดของ SDG Index ระดับสากล
หลังจากนั้น นำวิธีการคำนวณดัชนีและการกำหนดค่าสถานะตัวชี้วัดรวมถึงเป้าหมายของดัชนี SDG ระดับสากลมาประมวลผล และแปลงค่าดัชนีระดับจังหวัดเป็นดัชนีระดับภูมิภาคเพื่อระบุ ประเด็นวิกฤติและความท้าทายสูงสุด ส่วนตัวชี้วัดและวิธีมีดังนี้
- โครงการสำรวจรายการตัวชี้วัด SDG Index จากแหล่งข้อมูลหลากหลาย เช่น SDSN, สำนักงานสภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ, UNDP+TDRI และสำนักงานสถิติแห่งชาติ
- Target Value กำหนดแบบขั้นบันได โดยอ้างอิงจากค่าเป้าหมายใน SDGs, นโยบายระดับชาติ, ยุทธศาสตร์ชาติ และหลักการ "Leaving no one behind" / "Zero deprivation" รวมถึงค่าเฉลี่ยของ 5 จังหวัดที่ทำได้ดีที่สุด
- Worst Value กำหนดโดยใช้ค่าเปอร์เซ็นไทล์ที่ 2.5
10 จังหวัดที่ได้คะแนนสูงสุด-ต่ำสุด
อันดับจังหวัดที่มีผลการพัฒนาโดดเด่น (Top 10) และจังหวัดที่ยังมีความท้าทายสูง (Bottom 10) อย่างชัดเจน ดังนี้
- อันดับ 1 ขอนแก่น 62.38 คะแนน (ภาคอีสาน)
- อันดับ 2 ตราด 62.20 คะแนน (ภาคตะวันออก)
- อันดับ 3 จันทบุรี 61.73 คะแนน (ภาคตะวันออก)
- อันดับ 4 บึงกาฬ 60.72 คะแนน (ภาคอีสาน)
- อันดับ 5 มหาสารคาม 60.42 คะแนน (ภาคอีสาน)
- อันดับ 6 นนทบุรี 60.31 คะแนน (ภาคกลาง)
- อันดับ 7 ฉะเชิงเทรา 60.21 คะแนน (ภาคตะวันออก)
- อันดับ 8 สงขลา 59.92 คะแนน (ภาคใต้)
- อันดับที่ 9 บุรีรัมย์ 59.92 คะแนน (ภาคอีสาน)
- อันดับที่ 10 สมุทรปราการ 59.21 คะแนน (ภาคกลาง)
ขณะที่ กรุงเทพฯ อยู่อันดับที่ 19 ด้วยคะแนน SDGs 57.71
จังหวัดที่ได้คะแนนรั้ง 10 อันดับสุดท้าย ส่วนใหญ่กระจุกตัวอยู่ในภาคเหนือมากถึง 8 จังหวัด ได้แก่
- อันดับ 68 นครสวรรค์ 49.58 คะแนน (ภาคเหนือ)
- อันดับ 69 อุตรดิตถ์ 49.10 คะแนน (ภาคเหนือ)
- อันดับ 70 ปัตตานี 48.86 คะแนน (ภาคใต้)
- อันดับที่ 71 แพร่ 48.86 คะแนน (ภาคเหนือ)
- อันดับ 72 เพชรบูรณ์ 48.44 คะแนน (ภาคเหนือ)
- อันดับ 73 เชียงราย 45.68 คะแนน (ภาคเหนือ)
- อันดับ 74 เชียงใหม่ 45.58 คะแนน (ภาคเหนือ)
- อันดับ 75 ตาก 42.84 คะแนน (ภาคเหนือ)
- อันดับ 76 นราธิวาส 41.65 คะแนน (ภาคใต้)
- อันดับ 77 แม่ฮ่องสอน 32.74 คะแนน (ภาคเหนือ) -- ต่ำสุด
ผลลัพธ์ที่คาดว่าจะได้รับ
- Provincial SDG Index Dashboard ที่เข้าถึงได้สาธารณะ
- รายงานวิเคราะห์ ช่องว่างความรู้ ด้านการพัฒนาที่ยั่งยืน
- ข้อเสนอเชิงนโยบาย ปรับปรุงแผน ววน. ให้ตอบโจทย์ SDGs
- เครือข่ายเชิงยุทธศาสตร์ระดับภาคเพื่อขับเคลื่อน SDGs
- ฐานข้อมูลความรู้และการวิเคราะห์ประเด็นสำคัญของภูมิภาคนำร่อง
ผลจาก SDG Index ระดับจังหวัด ชี้ให้เห็นว่า แม้หลายจังหวัดจะมีความก้าวหน้าและความพยายามในการพัฒนา ที่สอดคล้องกับเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน แต่ก็ยังมีหลายจังหวัดที่คะแนนยังไม่ถึงครึ่งหนึ่งของคะแนนเต็ม (100 คะแนน) นี่จึงเป็นโจทย์สำคัญสำหรับ หน่วยงานและผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย ว่าจะเข้ามาสนับสนุนและเติมเต็มช่องว่างเพื่อยกระดับดัชนีของพื้นที่ตนเองอย่างไร หากสามารถทำได้ จะสะท้อนถึงความก้าวหน้าในการพัฒนา คุณภาพชีวิต เศรษฐกิจ และสิ่งแวดล้อม ของพื้นที่นั้นอย่างชัดเจน