'ญี่ปุ่น' จัดการกับเศษอาหารในครัวเรือนอย่างไรให้ยั่งยืน

ราคาอาหารทั่วโลก คาดว่า จะเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่องเนื่องจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศและความไม่มั่นคงทางภูมิรัฐศาสตร์ แต่อาหารจํานวนมากยังคงสูญเปล่า การลดขยะอาหารได้กลายเป็นสิ่งสําคัญระดับโลกสําหรับรัฐบาล ธุรกิจ และภาคประชาสังคม ไม่เพียงแต่เพื่อบรรเทาภาระทางการเงินของครัวเรือนเท่านั้น แต่ยังช่วยลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกอีกด้วย

อาหารประมาณ 1.05 พันล้านตันสูญเปล่าใน 102 ประเทศในปี 2565 ตามรายงานดัชนีขยะอาหารของโครงการสิ่งแวดล้อมแห่งสหประชาชาติในปี 2567 ประมาณ 60% ของขยะนี้มาจากครัวเรือน สหประชาชาติยังประเมินการสูญเสียอาหารและของเสียคิดเป็น 8-10% ของการปล่อยก๊าซเรือนกระจกประจําปี

ความคืบหน้าและความท้าทาย

ภายในปี พ.ศ. 2565 ญี่ปุ่นลดขยะอาหารรวมเหลือประมาณ 4.72 ล้านตัน ซึ่งเท่ากับว่าเป้าหมายโดยรวมบรรลุผลสำเร็จก่อนกำหนดถึงแปดปี เนื่องจากภาคธุรกิจสามารถทำได้ตามเป้าหมายก่อนกำหนด อย่างไรก็ตาม ขยะอาหารในครัวเรือนยังคงเป็นปัญหาใหญ่ โดยมีปริมาณสูงถึงประมาณ 2.36 ล้านตัน ซึ่งเกินเป้าหมายที่ตั้งไว้สำหรับปี พ.ศ. 2563 ที่ 2.16 ล้านตัน

การลดเศษอาหารในญี่ปุ่น

ในญี่ปุ่น หน่วยงานภาครัฐ ภาคเอกชน และนักวิจัยทางวิชาการกําลังทํางานเพื่อแก้ไขปัญหาขยะอาหารและสร้างแผนปฏิบัติการเพื่อลดปัญหานี้

ตัวอย่างเช่น ในเดือนมีนาคม พ.ศ. 2568 รัฐบาลญี่ปุ่นได้อนุมัตินโยบายพื้นฐานเพื่อส่งเสริมการลดการสูญเสียอาหาร โดยกําหนดเป้าหมายที่แก้ไขแล้วสําหรับปี พ.ศ. 2573 สําหรับครัวเรือน เป้าหมายยังคงเป็นการลดลง 50% จากระดับในปี พ.ศ. 2543 สําหรับธุรกิจ เนื่องจากพวกเขาบรรลุเป้าหมายเริ่มต้นแล้ว ตอนนี้รัฐบาลตั้งเป้าที่จะลด 60%

นโยบายดังกล่าวเรียกร้องให้ผู้มีส่วนได้ส่วนเสียในห่วงโซ่อุปทานอาหารทั้งหมด ตั้งแต่ผู้ผลิตและการประมงไปจนถึงผู้ค้าปลีก นําพฤติกรรมและความคิดใหม่ ๆ มาใช้เพื่อลดขยะอาหาร ส่งเสริมการรณรงค์สร้างความตระหนักของประชาชนและความพยายามทางการศึกษาในโรงเรียน ชุมชน และพื้นที่ค้าปลีกเพื่อส่งเสริมการมีส่วนร่วมของผู้บริโภค

รัฐบาลท้องถิ่นก็กําลังดําเนินการเชิงรุกเช่นกัน กลยุทธ์ Toyoma Food Loss Zero เป็นแพลตฟอร์มดิจิทัลที่ผู้อยู่อาศัยในจังหวัดสามารถแบ่งปันและเรียนรู้แนวคิด สูตรอาหาร และข้อมูลที่เป็นประโยชน์เพื่อช่วยให้ครัวเรือนลดขยะอาหาร เพื่อดึงดูดคนรุ่นใหม่ เว็บไซต์ยังแบ่งปันวิดีโอการศึกษาที่มีมาสคอตที่สอนเด็ก ๆ วิธีง่ายๆ และเข้าถึงได้ในการป้องกันขยะอาหาร

ภาคเอกชนก็มีส่วนร่วมเช่นกัน ในเดือน พ.ย. 2567 Aeon Next ซูเปอร์มาร์เก็ตออนไลน์ ได้ร่วมมือกับ Kurashi Appliances ซึ่งเป็นบริษัทย่อยของเครื่องใช้ไฟฟ้าสําหรับผู้บริโภคของ Panasonic เพื่อเปิดตัวโครงการนําร่องเพื่อลดรายการที่ถูกลืมและอาหารหมดอายุ ในขณะเดียวกันก็ประเมินศักยภาพของเครื่องใช้ไฟฟ้าอัจฉริยะในการลดขยะอาหารในครัวเรือน

ตู้เย็นอัจฉริยะติดตั้งกล้องที่ขับเคลื่อนด้วย AI และแอปมือถือโดยเฉพาะเพื่อประเมินความสดของส่วนผสมที่เก็บไว้และติดธงรายการที่ใกล้ถึงวันที่ดีที่สุด จากนั้นแอปจะให้ไอเดียมื้ออาหารเพื่อส่งเสริมการใช้รายการเหล่านี้ ระบบเชื่อมโยงกับแพลตฟอร์มร้านขายของชําออนไลน์ของ Aeon Next, Green Beans สําหรับรายการช้อปปิ้งที่สร้างขึ้นโดยอัตโนมัติและการสั่งซื้อออนไลน์

อายุส่งผลต่อทัศนคติต่อเศษอาหารอย่างไร

การศึกษาล่าสุดที่วิเคราะห์ขยะอาหารในครัวเรือนตามรุ่นสามารถช่วยให้นักวิจัย รัฐบาล และองค์กรเอกชนพัฒนาการดําเนินการที่ปรับแต่งและมีผลกระทบมากขึ้นเพื่อลดขยะอาหารในญี่ปุ่น

ในบทความที่ตีพิมพ์ในเดือน พ.ย. 2567 ทีมวิจัยที่มหาวิทยาลัยริตสึเมคังได้ระบุความแตกต่างของรุ่นเกี่ยวกับเศษอาหารในครัวเรือน มีการสังเกตขยะระดับสูงสุดในหมู่ผู้ที่มีอายุ 70 ปีขึ้นไป เฉลี่ย 46 กก. ต่อคน ซึ่งมากกว่ากลุ่มที่อายุน้อยที่สุดเกือบสามเท่า อายุ 29 ปีและต่ำกว่า ซึ่งมีน้ําหนักเฉลี่ย 16.6 กก. ต่อคน

ความแตกต่างส่วนหนึ่งอธิบายได้จากคนรุ่นใหม่ที่รับประทานอาหารนอกบ้านบ่อยขึ้น ในขณะที่ผู้สูงอายุมักจะซื้ออาหารที่เน่าเสียง่ายมากขึ้น และสาเหตุของเศษอาหารก็แตกต่างกันไปในแต่ละรุ่นเช่นกัน การศึกษาพบว่าผู้สูงอายุมักจะเสียอาหารโดยการตัดส่วนที่กินได้มากเกินไปเมื่อปรุงอาหาร ในขณะที่คนหนุ่มสาวมักจะทิ้งของเหลือที่ยังไม่ได้กินจากอาหารปรุงสุก

การค้นพบเหล่านี้เป็นรากฐานสําหรับการพัฒนาการแทรกแซงเฉพาะรุ่นที่แม่นยํายิ่งขึ้นเพื่อลดขยะอาหารในครัวเรือนในญี่ปุ่น

จัดการกับเศษอาหารเพื่อความยืดหยุ่นและความยั่งยืน

การทิ้งอาหารไม่เพียงแต่เพิ่มค่าใช้จ่ายในครัวเรือนเท่านั้น แต่ยังก่อให้เกิดการปล่อยก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ที่เพิ่มขึ้นอีกด้วย 

นวัตกรรมทางเทคโนโลยีและการรณรงค์ให้ประชาชนตระหนักถึงความพยายามในการลดขยะอาหาร การวิจัยล่าสุดยังเสนอข้อมูลเชิงลึกที่สามารถชี้นําแนวทางที่มีประสิทธิภาพและอิงตามพฤติกรรมได้มากขึ้น การศึกษาเพิ่มเติมสามารถเสริมสร้างความคิดริเริ่มเหล่านี้ได้มากยิ่งขึ้น การรวมการกระทําเหล่านี้เข้ากับความพยายามร่วมกันอื่น ๆ โดยรัฐบาล องค์กรภาคเอกชน และสถาบันการศึกษาสามารถสร้างรูปแบบสําหรับการใช้อาหารที่ยั่งยืนมากขึ้นในครัวเรือน

การลดขยะอาหารเป็นความจําเป็นด้านสิ่งแวดล้อมและเศรษฐกิจ แต่ก็เป็นขั้นตอนสําคัญสู่สังคมที่ยืดหยุ่นและยั่งยืนมากขึ้น

ที่มา : World Economic Forum