อาหาร ‘ไฟเบอร์สูง’ ช่วยลดปริมาณ ‘สารเคมีตลอดกาล’ ในร่างกาย

คนทั่วไปสัมผัสกับ “สารเคมีตลอดกาล” หรือ “PFAS” ที่สะสมอยู่ในร่างกายและอยู่ในร่างกายได้หลายปี ซึ่งมาจากการกินอาหารและน้ำดื่มที่ปนเปื้อน รวมถึงใช้ผลิตภัณฑ์อุปโภคบริโภค แต่วิธีการลดระดับ PFAS ยังคงทำได้ยาก

การศึกษานำร่องจากมหาวิทยาลัยบอสตัน ชี้ให้เห็นว่าการกิน “ไฟเบอร์” หรือ “ใยอาหาร” ในปริมาณที่สูงขึ้นจะช่วยลดระดับสารเคมีตลอดกาลในร่างกายได้ โดยเฉพาะสาร “PFOS” (Perfluorooctanesulfonic acid) และ “PFOA” (Perfluorooctanoic acid) ซึ่งเป็นสารมลพิษคงทนในน้ำ ที่ใช้ในอุตสาหกรรมต่าง ๆ เช่น สารเคลือบกระทะ เสื้อผ้าที่กันเปื้อน แชมพู และโฟมดับเพลิง 

เจนนิเฟอร์ ชเลซิงเกอร์ หัวหน้าคณะผู้วิจัยและศาสตราจารย์ประจำสาขาวิชาสุขภาพสิ่งแวดล้อม ที่มหาวิทยาลัยบอสตัน กล่าวว่ารู้สึกตื่นเต้นกับผลการทดลองในหนูและมนุษย์กลุ่มเล็ก ๆ พร้อมกล่าว่าในตอนนี้กำลังทดลองในขนาดที่ใหญ่ขึ้น

“เราเพิ่งจะทดลองได้ไม่นาน แต่เราก็เห็นสิ่งที่มีแนวโน้มดีมาก สิ่งสำคัญคือสิ่งนี้สามารถทำได้เอง เข้าถึงได้ง่ายในราคาที่ประหยัด” ชเลซิงเกอร์กล่าว

จากการตรวจสอบรูปแบบการรับประทานอาหารและปริมาณ PFAS ในร่างกายของผู้ทดลองแสดงให้เห็นว่าการบริโภคผลไม้หรือผักและอาหารที่มีไฟเบอร์สูง ช่วยให้เข้มข้นของ PFAS ลดลงทั้งในผู้ใหญ่และเด็ก

สารเคมีตลอดกาล เป็นสารเคมีประเภทหนึ่งที่มีความทนทานสูง สลายตัวช้ามาก และไม่สลายตัวตามธรรมชาติในสิ่งแวดล้อม ถูกใช้เป็นส่วนประกอบข้าวของเครื่องใช้ในชีวิตประจำวันหลากหลายประเภท มีอยู่ประมาณ 15,000 ชนิด สารเหล่านี้อาจก่อให้เกิดมะเร็ง ข้อบกพร่องแต่กำเนิด ภูมิคุ้มกันลดลง คอเลสเตอรอลสูง โรคไต และปัญหาสุขภาพร้ายแรงอื่น ๆ อีกมากมาย 

สำนักงานปกป้องสิ่งแวดล้อมของสหรัฐ พบว่า มีสาร PFOS และ PFOA ปนเปื้อนอยู่ในน้ำดื่ม พร้อมเตือนว่าสารเหล่านี้เป็นอันตราย และมีครึ่งชีวิตอยู่ในเลือดของมนุษย์ราว 2-5 ปี หมายความว่าร่างกายจะขับสารเคมีออกไปครึ่งหนึ่งของปริมาณที่อยู่ในเลือดในช่วงเวลาดังกล่าว ดังนั้นอาจจะต้องใช้เวลาหลายสิบปีกว่าที่ร่างกายจะขับสารเหล่านี้ออกได้หมด

กระทรวงกลาโหมของสหรัฐเป็นผู้ให้ทุนสนับสนุนการวิจัยนี้ เนื่องจากฐานทัพทหารเป็นแหล่งสะสมของสารเคมีตลอดกาล ทำให้ทหารจำนวนมากต้องสัมผัสกับสารเคมีเหล่านี้

นักวิจัยตั้งทฤษฎีว่าใยอาหารจะสร้างเจลที่อาจหยุดเซลล์เยื่อบุลำไส้ไม่ให้ดูดซับสารเคมีตลอดกาล อีกทั้งเส้นใยสร้างเจลที่ขัดขวางการดูดซึมของกรดน้ำดี ส่งผลให้กรดน้ำดีถูกขับออกทางอุจจาระมากขึ้น

กรดน้ำดีมีองค์ประกอบทางเคมีคล้ายกับสารเคมีตลอดกาล และสารเหล่านี้สามารถเคลื่อนตัวเข้าไปในลำไส้พร้อมกับน้ำดี ดังนั้นกลไกในใยอาหารที่ก่อตัวเป็นเจลจึงสามารถกำจัดได้ทั้งกรดน้ำดีและ PFAS สายยาว เช่น PFOS และ PFOA ในเวลาเดียวกัน

แม้ใยอาหารดูเหมือนจะทำงานได้ดีในการจับและขับถ่ายออกทางอุจจาระ แต่ไม่ค่อยได้ผลกับ PFAS สายสั้น ที่มีขนาดเล็กกว่า ดังนั้นสารเคมีตลอดกาลสายสั้นจึงมักถูกขับออกทางปัสสาวะมากกว่า

ปรกติแล้ว จะใช้โคลเอสไตรามีน ยาคอเลสเตอรอล ในการลดระดับสารเคมีตลอดกาลในเลือดด้วย แต่ชเลซิงเกอร์กล่าวว่าโคลเอสไตรามีนทำให้หนูมีอุจจาระแข็งและมีขนาดใหญ่บ่อยครั้ง ในทางตรงกันข้าม ไฟเบอร์ช่วยให้ถ่ายอุจจาระได้ง่าย และยังมีประโยชน์ต่อสุขภาพอีกด้วย 

ชเลซิงเกอร์กล่าวว่าควรกินทั้งใยอาหารทั้งที่ละลายน้ำได้และไม่ละลายน้ำ พร้อมระบุว่า เบต้ากลูแคนจากข้าวโอ๊ตก็มีประสิทธิภาพสูงเช่นกัน โดยควรกินร่วมกับอาหารในแต่ละมื้อ  เพราะเป็นช่วงที่ร่างกายผลิตน้ำดี และการผลิตน้ำดีจะต้องทำควบคู่กับการรับประทานใยอาหาร

“เบต้ากลูแคนจากข้าวโอ๊ตเป็นใยอาหารชนิดหนึ่งที่ได้รับการพิสูจน์แล้วว่าช่วยลดคอเลสเตอรอลได้ โดยช่วยขจัดกรดน้ำดีออกไป กรดน้ำดีมีองค์ประกอบทางเคมีคล้ายกับ PFAS ที่มีสายยาว ดังนั้น ใยอาหารที่ก่อตัวเป็นเจลอาจช่วยขจัด PFAS ได้เช่นเดียวกับกรดน้ำดี” ชเลซิงเกอร์กล่าว

นี่ไม่ใช่ครั้งแรกที่นักวิจัยพบความเชื่อมโยงระหว่างการบริโภคไฟเบอร์กับระดับ PFAS ที่ลดลง ตัวอย่างเช่น การศึกษาวิจัยของมหาวิทยาลัยเคนตักกี้พบว่า การกินอาหารที่มีไฟเบอร์สูงอาจช่วยลดความเสี่ยงต่อโรคที่เกี่ยวกับการสัมผัสกับสาร PFOS พร้อมแนะนำให้กินอาหารที่มีพืชเป็นส่วนประกอบสูง ซึ่งมาพร้อมกับประโยชน์ต่อสุขภาพหลายประการ รวมถึงช่วยให้อายุยืนมากขึ้น

นอกจากการเพิ่มการบริโภคไฟเบอร์แล้ว ยังสามารถลดสาร PFAS ในร่างกายได้ด้วยการเลือกใช้ผลิตภัณฑ์ที่ไม่มี PFAS และหลีกเลี่ยงกระทะเคลือบสารกันติด รวมถึงเสื้อผ้าที่ป้องกันคราบหรือกันน้ำ

ที่มา: Ecowatch, The Cool Down, The Guardian