Top 10 ความเสี่ยงโลกปี 2025 สิ่งแวดล้อมอันดับ 2 ภัยพิบัติถี่ขึ้น-รุนแรงขึ้น

'กรุงเทพธุรกิจ' รวบรวมข้อมูลจาก "รายงานความเสี่ยงโลกประจำปี 2025" (Global Risks Report 2025) #Risks25 ซึ่งเป็นรายงานฉบับที่ 20 ตั้งแต่มีการเปิดตัวในปี 2006 จากเวทีเศรษฐกิจโลก (World Economic Forum - WEF) นำเสนอผลการสำรวจการรับรู้ความเสี่ยงระดับโลก (Global Risks Perception Survey : GRPS) ประจำปี 2024-2025 สะท้อนให้เห็นถึงโลกที่เต็มไปด้วยความเปราะบางมากขึ้น ทั้งจากความตึงเครียดทางภูมิรัฐศาสตร์ วิกฤติสิ่งแวดล้อม และความท้าทายด้านเทคโนโลยี

ทั้งหมดนี้หลอมรวมเป็นความเสี่ยงสำคัญที่อาจสั่นคลอนเสถียรภาพโลกอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ โดยรายงานปีนี้รวบรวมความคิดเห็นจากผู้เชี่ยวชาญกว่า 900 คนทั่วโลก ทั้งในภาควิชาการ ธุรกิจ และนโยบายสาธารณะ เพื่อวิเคราะห์แนวโน้มและความเสี่ยงผ่านกรอบเวลา 3 กรอบ เพื่อสนับสนุนผู้ตัดสินใจในการจัดสมดุลระหว่างวิกฤตการณ์ ได้แก่ ระยะปัจจุบัน (ไม่เกิน 2 ปี) ระยะกลาง (2–5 ปีข้างหน้า) และระยะยาว (5–10 ปีข้างหน้า)

10 ความเสี่ยงสูงสุดที่ผู้ตอบแบบสอบถามเลือก

Global Risks Report 2025 มีการจัดลำดับความเสี่ยงสำคัญ 33 รายการ แต่ 10 ความเสี่ยงสูงสุดที่ผู้ตอบแบบสอบถามกังวลมากที่สุดในปัจจุบัน ระยะไม่เกิน 2 ปี (Current) ได้แก่

• ความตึงเครียดทางภูมิรัฐศาสตร์ที่นำไปสู่การปะทะทางกองกำลัง 23%
• เหตุการณ์สภาพอากาศสุดขั้ว 14%
• การเผชิญหน้าทางเศรษฐกิจ 8%
• ข้อมูลผิดและการบิดเบือนข้อมูล 7%
• การแบ่งแยกทางสังคม 6%
• ภาวะเศรษฐกิจตกต่ำ 5%
• การเปลี่ยนแปลงที่สำคัญต่อระบบโลก 4%
• การขาดโอกาสทางเศรษฐกิจหรือการว่างงาน 3%
• การกัดกร่อนสิทธิมนุษยชนและ/หรือเสรีภาพพลเมือง 2%
• ความไม่เท่าเทียมกัน 2%

รายงานฉบับนี้ชี้ให้เห็นว่า ความเสี่ยงเหล่านี้ไม่ได้เกิดขึ้นแบบแยกส่วน แต่มีความเชื่อมโยงซึ่งกันและกัน เช่น ความขัดแย้งทางภูมิรัฐศาสตร์สามารถกระทบต่อสิ่งแวดล้อม ขณะที่ข้อมูลเท็จสามารถซ้ำเติมความแตกแยกในสังคม การแก้ไขปัญหาเหล่านี้จำเป็นต้องอาศัยความร่วมมืออย่างจริงจังจากภาครัฐ ภาคธุรกิจ และประชาชน

ปี 2025 ความเสี่ยงซับซ้อน คนทั่วโลกคิดลบมากขึ้น

มุมมองโดยรวมของความเสี่ยงทั่วโลกนั้นยังคงเหมือนกับปีที่แล้วมาก หากมีน้ำหนักใน ‘เชิงลบมากกว่า’ เพราะเมื่อโลกก้าวเข้าสู่ปี 2025 ภาพรวมของสถานการณ์ระดับโลกดูเหมือนจะยิ่งห่างไกลจากคำว่า "มั่นคง" มากขึ้นทุกขณะ

รายงานแนวโน้มความเสี่ยงระดับโลกฉบับบนี้สะท้อนให้เห็นถึง ความเปราะบางและการแตกแยกในหลากหลายมิติ ไม่ว่าจะเป็นด้านภูมิรัฐศาสตร์ สิ่งแวดล้อม สังคม เศรษฐกิจ และเทคโนโลยี ซึ่งต่างมีความเชื่อมโยงและส่งผลกระทบต่อกันอย่างลึกซึ้ง

ในช่วงปีที่ผ่านมา โลกได้เผชิญกับปัจจัยลบที่เกิดขึ้นต่อเนื่องและรุนแรงขึ้น ไม่ว่าจะเป็น สงครามและความขัดแย้งที่ปะทุขึ้นในหลายภูมิภาค การเผชิญกับ เหตุการณ์สภาพอากาศสุดขั้วที่รุนแรง จากผลของการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ ความขัดแย้งทางสังคมและการเมืองในหลายประเทศ และ เทคโนโลยีที่เติบโตแบบไร้การควบคุม ซึ่งนำมาซึ่งการแพร่กระจายของข้อมูลเท็จและการบิดเบือนความจริงในวงกว้าง

โลกในปัจจุบันกำลังเดินหน้าเข้าสู่ยุคแห่งความแตกแยกที่หลายฝ่ายมองว่า ไม่เคยรุนแรงเท่านี้มาก่อนนับตั้งแต่สงครามเย็น โดยผลการสำรวจ Global Risks Perception Survey (GRPS) ล่าสุดเผยว่า

• ผู้ตอบแบบสอบถาม 52% มองว่าโลกจะมี “ความไม่แน่นอน” เพิ่มขึ้นในช่วง 2 ปีข้างหน้า
• ผู้ตอบแบบสอบถาม 31% คาดว่าจะเกิด “ความผันผวนสูง”
• ผู้ตอบแบบสอบถาม 5% คาดการณ์ว่าจะมีภัยพิบัติระดับโลกเกิดขึ้นในระยะสั้น

เมื่อรวมทั้งสามกลุ่มความคิดเห็นนี้เข้าด้วยกัน พบว่า มุมมองที่เป็นลบต่ออนาคตเพิ่มขึ้นถึง 4% เมื่อเทียบกับปีก่อนหน้า ซึ่งแสดงถึงความกังวลที่ลึกขึ้นว่า ปี 2027 และช่วงต่อไปอาจเลวร้ายยิ่งกว่าเดิม

แม้ระยะสั้นจะน่าเป็นห่วงแล้ว แต่เมื่อมองไกลออกไปในช่วง 10 ปีข้างหน้า ความวิตกยิ่งทวีคูณ ผู้ตอบแบบสอบถามถึง 62% คาดการณ์ว่า โลกจะเผชิญกับเหตุการณ์ร้ายแรงหรือความปั่นป่วนในระดับลึก ซึ่งสะท้อนความไม่มั่นใจในศักยภาพของระบบการปกครองปัจจุบันว่าจะสามารถจัดการกับความเปราะบางที่มีอยู่ได้

ความกังวลเหล่านี้ไม่ได้เกิดขึ้นโดยไร้ที่มา เพราะระบบสถาบันทางสังคม การเมือง และเศรษฐกิจในหลายประเทศเริ่มแสดงให้เห็นถึง ความไร้ประสิทธิภาพในการรับมือกับปัญหาระดับโลก ไม่ว่าจะเป็นปัญหาการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ ความเหลื่อมล้ำ เทคโนโลยีที่ล้ำหน้าแต่ขาดการกำกับดูแล หรือกระแสชาตินิยมและการปิดกั้นทางเศรษฐกิจระหว่างประเทศ

ภัยพิบัติถี่ขึ้นและรุนแรงเพิ่มขึ้น

รายงานความเสี่ยงโลกประจำปี 2025 ระบุอย่างชัดเจนว่า “ความเสี่ยงด้านสิ่งแวดล้อม” กำลังกลายเป็นหนึ่งในภัยคุกคามระดับโลกที่รุนแรงและเร่งตัวที่สุดในช่วง 20 ปีที่ผ่านมา โดยเฉพาะเมื่อพิจารณาจากผลกระทบที่เกิดขึ้นจริงในช่วงทศวรรษหลัง และการคาดการณ์ในอนาคตที่ชี้ถึงสถานการณ์ที่เลวร้ายลงในอัตราเร่ง

ย้อนดู 20 ปีของความเสี่ยง สิ่งแวดล้อมรั้งตำแหน่งผู้นำอันดับต้นๆ

ตั้งแต่ปี 2549 ที่มีการเผยแพร่รายงานความเสี่ยงโลกเป็นครั้งแรก WEF พบว่า ความเสี่ยงด้านสิ่งแวดล้อม — เช่น ภัยพิบัติจากธรรมชาติ การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ และการล่มสลายของระบบนิเวศ — มีแนวโน้ม รุนแรงขึ้นและเกิดถี่ขึ้นอย่างมีนัยสำคัญ โดยในช่วงเวลา 2 ปีเทียบกับ 10 ปีข้างหน้า ความเสี่ยงด้านสิ่งแวดล้อมถูกจัดว่า "เลวร้ายลงมากที่สุด" เมื่อเทียบกับความเสี่ยงทั้ง 33 รายการในรายงานปีนี้

สภาพอากาศสุดขั้วและสูญเสียความหลากหลายทางชีวภาพ

ในช่วง 10 ปีจากนี้ คาดว่าเหตุการณ์สภาพอากาศสุดขั้ว เช่น คลื่นความร้อน น้ำท่วมขนาดใหญ่ หรือไฟป่ารุนแรง จะกลายเป็นปัญหาเรื้อรังและถาวร โดยครอง อันดับ 1 ของความเสี่ยงโลก เป็นปีที่สองติดต่อกัน ขณะที่ การสูญเสียความหลากหลายทางชีวภาพและการล่มสลายของระบบนิเวศ ตามมาในอันดับ 2 ซึ่งนับเป็นการลดลงอย่างมีนัยสำคัญจากช่วงเวลา 2 ปีแรก

คนรุ่นใหม่ตื่นตัวเรื่องสิ่งแวดล้อมมากขึ้น

รายงาน GRPS (Global Risks Perception Survey) ยังเผยผลสำรวจที่น่าสนใจเกี่ยวกับ ความแตกต่างของการรับรู้ความเสี่ยงด้านสิ่งแวดล้อมระหว่างกลุ่มอายุ โดยกลุ่มคนรุ่นใหม่อายุต่ำกว่า 30 ปี แสดงความกังวลต่อมลพิษสูงที่สุด โดยจัดให้อยู่ในอันดับ 3 ของความเสี่ยงร้ายแรงที่สุดในปี 2035 ซึ่งสูงกว่าทุกกลุ่มอายุที่สำรวจ

ภาครัฐกับภาคเอกชน: เห็นต่างเรื่อง “มลพิษ”

อีกหนึ่งประเด็นสำคัญที่รายงานเน้นย้ำคือ ความแตกต่างระหว่างภาคส่วนในการประเมินความเสี่ยงจากมลพิษ โดยภาครัฐมองว่ามลพิษเป็นหนึ่งใน 10 ความเสี่ยงหลักในระยะ 10 ปีข้างหน้า ขณะที่ภาคเอกชนกลับไม่ได้จัดให้เป็นลำดับต้นๆ ซึ่งแสดงถึง ช่องว่างของความตระหนักรู้ที่อาจนำไปสู่ความล่าช้าในการออกนโยบายแก้ไข รายงานจึงเน้นว่า การให้ความสำคัญกับมลพิษควรเกิดขึ้นก่อนปี 2035 เพื่อหลีกเลี่ยงผลกระทบร้ายแรงต่อสุขภาพมนุษย์และความสมดุลของระบบนิเวศ

ยุคที่ต้องการ “กลไกใหม่” เพื่อฟื้นฟูโลก

ในสภาพที่ความเสี่ยงเชื่อมโยงกันแบบไร้พรมแดน แนวทางการจัดการแบบเดิมอาจไม่เพียงพออีกต่อไป ความท้าทายในวันนี้เรียกร้องให้เกิด ความร่วมมือระหว่างประเทศที่มีประสิทธิภาพ การยกระดับกลไกการกำกับดูแลเทคโนโลยี การเสริมสร้างความยืดหยุ่นของระบบเศรษฐกิจ และที่สำคัญที่สุดคือ การสร้างความเชื่อมั่นในสถาบันทางสังคมและการเมืองอีกครั้ง

มาร์ค เอลส์เนอร์ หัวหน้า Global Risks Initiative แห่ง World Economic Forum กล่าวว่า ตั้งแต่ความขัดแย้งไปจนถึงการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ เรากำลังเผชิญกับวิกฤตที่เชื่อมโยงกันซึ่งต้องการการดำเนินการร่วมกันอย่างประสานงานกัน จำเป็นต้องมีการพยายามใหม่เพื่อสร้างความไว้วางใจและส่งเสริมความร่วมมือขึ้นมาใหม่อย่างเร่งด่วน ผลที่ตามมาจากการไม่ลงมือทำอาจส่งผลกระทบไปอีกหลายชั่วอายุคน

 

 

 

ที่มา : Weforum