ความพยายามของญี่ปุ่น ในการ 'ใช้พลังงานท้องถิ่น' ช่วยสนับสนุนชุมชนอย่างไร

การจัดหาพลังงานที่มั่นคงและปลอดภัยเป็นสิ่งจําเป็นสําหรับสังคมที่ทํางานได้ดี เพื่อตอบสนองต่อความไม่แน่นอนทางภูมิรัฐศาสตร์ล่าสุดและวิกฤตสภาพภูมิอากาศที่กําลังดําเนินอยู่ ญี่ปุ่นกําลังเปลี่ยนไปใช้พลังงานสีเขียวอย่างแข็งขันโดยใช้ประโยชน์จากทรัพยากรในท้องถิ่นและกระจายการผสมผสานพลังงานเพื่อรักษาแหล่งพลังงานที่มั่นคง

ข้อมูลจากหน่วยงานทรัพยากรธรรมชาติและพลังงาน (ANRE) ระบุว่าอัตราความพอเพียงด้านพลังงานของญี่ปุ่นลดลงจาก 20.2% ในปี 2553 เป็น 15.2% ในปี 2566 สิ่งนี้ทําให้ญี่ปุ่นต่ำเป็นอันดับสองในบรรดา 38 ประเทศสมาชิก OECD การลดลงส่วนใหญ่เกิดจากการปิดโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของมาตรการความปลอดภัยหลังจากแผ่นดินไหวครั้งใหญ่ในญี่ปุ่นตะวันออกปี 2554 และอุบัติเหตุนิวเคลียร์ที่ตามมา เพื่อชดเชยการขาดแคลนจากการขาดพลังงานนิวเคลียร์ ญี่ปุ่นต้องพึ่งพาการผลิตพลังงานความร้อนอย่างมาก

เป็นผลให้ส่วนแบ่งของพลังงานความร้อนในการผสมผสานพลังงานของประเทศเพิ่มขึ้นจาก 65.4% ในปี 2553 เป็น 72.8% ในปี 2566 ซึ่งสูงที่สุดในบรรดาประเทศ G7 เนื่องจากญี่ปุ่นนําเข้าเชื้อเพลิงฟอสซิลเกือบทั้งหมด รวมถึงน้ํามัน ถ่านหิน และก๊าซปิโตรเลียมเหลว การจัดหาไฟฟ้าจึงมีความเสี่ยงอย่างมากต่อปัจจัยภายนอก

กล่าวอีกนัยหนึ่ง ทั้งชีวิตประจําวันและอุตสาหกรรมในญี่ปุ่นได้รับผลกระทบอย่างมีนัยสําคัญจากความเสี่ยงทางภูมิรัฐศาสตร์ ความผันผวนของราคาทรัพยากร และการเปลี่ยนแปลงของอัตราแลกเปลี่ยน นอกจากนี้ การผลิตพลังงานความร้อนยังเป็นแหล่งปล่อยก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ที่ใหญ่ที่สุดในภาคพลังงานของญี่ปุ่น ซึ่งก่อให้เกิดความกังวลด้านสิ่งแวดล้อมอย่างร้ายแรง

เพื่อรับมือกับความท้าทายเหล่านี้ ประเทศกําลังก้าวไปสู่อนาคตพลังงานที่มั่นคง ปลอดภัย และยั่งยืนมากขึ้น ด้วยการเสริมสร้างการผลิตไฟฟ้าในประเทศผ่านความร่วมมือระหว่างภาครัฐและเอกชน ญี่ปุ่นตั้งเป้าที่จะสร้างแหล่งจ่ายพลังงานที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมและยืดหยุ่นมากขึ้น

การเสริมสร้างการจัดหาพลังงานผ่านทรัพยากรภายในประเทศ

ปี 2568 รัฐบาลญี่ปุ่นได้อนุมัติแผนพลังงานเชิงกลยุทธ์ ซึ่งเป็นนโยบายพลังงานระยะกลางถึงระยะยาวที่อัปเดตทุกสามปี พร้อมกับวิสัยทัศน์ GX2040 ซึ่งเป็นกลยุทธ์ระดับชาติสําหรับการลดคาร์บอน แผนดังกล่าวสรุปนโยบายที่จะทําให้พลังงานหมุนเวียนเป็นแหล่งพลังงานหลักในอนาคตในขณะที่ใช้พลังงานนิวเคลียร์ด้วย รัฐมนตรีว่าการกระทรวงเศรษฐกิจ การค้า และอุตสาหกรรม Muto กล่าวว่า "แผนนี้มีจุดมุ่งหมายเพื่อสร้างการผสมผสานพลังงานที่ไม่พึ่งพาแหล่งพลังงานหรือเชื้อเพลิงใด ๆ มากเกินไป"

เพื่อเพิ่มอัตราความพอเพียงด้านพลังงานของญี่ปุ่นเป็น 30% ภายในปี 2573 ANRE ตั้งเป้าที่จะขยายพลังงานหมุนเวียน โดยมีเป้าหมายที่จะเพิ่มส่วนแบ่งจาก 20% ในปัจจุบันเป็น 36-38% เพื่อให้บรรลุเป้าหมายนี้ ญี่ปุ่นกําลังมุ่งเน้นไปที่การขยายแหล่งพลังงานหมุนเวียนที่ผลิตในประเทศ รวมถึงพลังงานแสงอาทิตย์และพลังงานลมนอกชายฝั่ง

ความร่วมมือกับชุมชนท้องถิ่น

กระทรวงเกษตร ป่าไม้ และการประมง (MAFF) กําลังส่งเสริมความร่วมมือที่แน่นแฟ้นกับอุตสาหกรรมในท้องถิ่นเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการใช้พลังงาน ความยืดหยุ่นในระดับภูมิภาค และความพอเพียง ตามรายงานสถานการณ์เกี่ยวกับการผลิตพลังงานหมุนเวียนในการเกษตร ป่าไม้ และหมู่บ้านชาวประมง MAFF มองเห็นการรวมแหล่งพลังงานหมุนเวียนเข้ากับอุตสาหกรรมเฉพาะ ตัวอย่าง ได้แก่ การเชื่อมโยงการป่าไม้กับพลังงานชีวมวล การประมงกับพลังงานลมนอกชายฝั่ง การเลี้ยงปศุสัตว์กับก๊าซชีวภาพ และการเกษตรกับพลังงานแสงอาทิตย์

แนวทางที่ปรับแต่งเองเหล่านี้ปรับการพัฒนาพลังงานหมุนเวียนให้สอดคล้องกับความต้องการเฉพาะของแต่ละภาคส่วน นอกเหนือจากการปรับปรุงระบบรีไซเคิลระดับภูมิภาคแล้ว ความคิดริเริ่มนี้มีจุดมุ่งหมายเพื่อลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม คืนผลประโยชน์ด้านพลังงานให้กับชุมชนท้องถิ่น และป้องกันความท้าทาย เช่น ความเสื่อมโทรมของสิ่งแวดล้อมและการหยุดชะงักของภูมิทัศน์ที่เกิดจากนักพัฒนาภายนอกที่ไม่มีความสัมพันธ์กับพื้นที่ นอกจากนี้ การส่งเสริมความร่วมมือระหว่างภูมิภาคต่างๆ นําไปสู่โอกาสในการสนับสนุนซึ่งกันและกัน ไม่ใช่แค่ในระดับท้องถิ่นเท่านั้น แต่ยังรวมถึงทั้งสังคมด้วย

การสร้างสังคมที่ยืดหยุ่นผ่านความร่วมมือด้านพลังงานระดับภูมิภาค

ญี่ปุ่นทํางานอย่างแข็งขันเพื่อใช้ประโยชน์จากทรัพยากรภายในประเทศและขยายความร่วมมือด้านพลังงานระดับภูมิภาค ความพยายามเหล่านี้สอดคล้องกับโครงการริเริ่มพลังงานสะอาด กริด และไฟฟ้าของ  เร่งการเปลี่ยนแปลงไปสู่พลังงานสะอาด การนําความคิดริเริ่มดังกล่าวมาใช้อย่างแพร่หลายไม่เพียงแต่จะรับประกันการจัดหาพลังงานที่มั่นคงและปลอดภัยเท่านั้น แต่ยังขับเคลื่อนการเติบโตทางเศรษฐกิจในท้องถิ่น ลดการปล่อยคาร์บอน และสร้างชุมชนที่มีความยืดหยุ่นมากขึ้นต่อความท้าทายที่ไม่คาดฝัน