คุณลักษณะสำหรับผู้นำในปัจจุบัน | พสุ เดชะรินทร์

ต้องเป็นผู้นำที่ไม่ได้มีสไตล์หรือรูปแบบเดียว แต่เป็นผู้นำที่สามารถปรับตัวให้เข้ากับปัจจัยแวดล้อมที่เปลี่ยนไป คุณลักษณะที่ดีของผู้นำในสถานการณ์หนึ่งก็อาจจะไม่เหมาะสมอีกต่อไปเมื่อสถานการณ์เปลี่ยนไป 

ในปัจจุบัน ทุกองค์กรต้องเผชิญกับความท้าทายของการเปลี่ยนแปลงต่างๆ เช่น Digital Disruption ผลจากโควิด หรือผลจากเหตุการณ์ระหว่างรัสเซียและยูเครน เป็นต้น ทำให้นำไปสู่คำถามสำคัญว่า คุณลักษณะของผู้นำในยุคปัจจุบันควรจะเป็นอย่างไร? 

• จากการสำรวจงานวิชาการและสิ่งที่พบเจอ ก็พอจะสรุปออกมาได้เป็น 4 คุณลักษณะด้วยกัน ได้แก่

1. เป็นผู้นำที่สามารถนำพาองค์กรไปสู่เป้าหมายได้ท่ามกลางความเปลี่ยนแปลงของปัจจัยต่างๆ ที่เกิดขึ้นตลอดเวลา สามารถนำพาองค์กรให้ผ่านพ้นช่วงสถานการณ์วิกฤติที่เกิดขึ้นโดยไม่รู้ตัวล่วงหน้าและยากที่จะคาดเดาได้ ขณะเดียวกันก็เป็นผู้นำที่สามารถมองเห็นโอกาสที่มาจากการเปลี่ยนแปลง และมองโลกในแง่บวกโดยเปลี่ยนภัยคุกคามที่ไม่ดีให้กลายเป็นโอกาสสำหรับองค์กร

ในช่วง 5 ปีที่ผ่านมา มีการเปลี่ยนแปลงของบริบทต่างๆ อย่างมากมาย ทั้งจากสงครามการค้าระหว่างมหาอำนาจ การปรับเปลี่ยนด้านดิจิทัล การปรับเปลี่ยนรูปแบบการทำงานจากโควิด จนถึงในปัจจุบันที่ต้นทุนธุรกิจสูงขึ้นจากปัจจัยภายนอกประเทศ

ซึ่งก็ยังไม่รู้ว่าในอีก 5 ปีข้างหน้าจะมีการเปลี่ยนแปลงอะไรอีกบ้าง และจะทำให้องค์กรจะต้องเผชิญกับปัญหาหรือวิกฤติหรือไม่ ดังนั้น ผู้นำที่ดี คือผู้นำที่สามารถนำพาองค์กรผ่านพ้นช่วงสถานการณ์ต่างๆ ออกมาได้อย่างสง่างาม อีกทั้งยังมีการเติบโตต่อไปได้

 

(ภาพถ่ายโดย Denniz Futalan)

 

2. เป็นผู้นำที่สามารถทำงานร่วมกับกลุ่มบุคคลที่มีความหลากหลาย ทั้งภายในและภายนอกองค์กร ทั้งการบริหารและประสานความสัมพันธ์ระหว่าง Stakeholders กลุ่มต่างๆ ที่มีความต้องการที่แตกต่างและหลากหลายมากขึ้น รวมถึงการนำองค์กรที่จะประกอบด้วยบุคลากรที่มีทั้งช่วงอายุและความต้องการที่แตกต่างกัน

ทั้งนี้ เนื่องจากปัจจุบันองค์กรต้องเผชิญกับข้อเรียกร้องและความต้องการของกลุ่มคนที่หลากหลาย ทั้งผู้ถือหุ้น ภาครัฐ สังคม ชุมชน องค์กรอิสระ นักลงทุน ลูกค้า ผู้บริโภค จนกระทั่งถึงภายในองค์กรเองที่พนักงานก็มีความหลากหลายทางอายุมากขึ้น จนในบางองค์กรมีพนักงานถึง 4 ยุคที่ทำงานร่วมกัน (Baby Boomers, Gen X, Gen Y, Gen Z)

 

3. เป็นผู้นำที่สามารถทำหน้าที่เป็นโค้ชให้กับคนในองค์กร โดยเฉพาะอย่างยิ่งกับคนรุ่นใหม่ที่ไม่ได้ต้องการผู้นำแบบเดิมที่สั่ง กำกับ และประเมิน ผู้นำที่เป็นโค้ชจะทำหน้าที่กระตุ้น สนับสนุนการพัฒนาของคนในองค์กร ยิ่งองค์กรที่ต้องมีการปรับเปลี่ยน ผู้นำที่เป็นโค้ชจะช่วยนำพาลูกน้องให้พัฒนาและสามารถปรับตัวเข้ากับการเปลี่ยนแปลงได้ดีขึ้น

การโค้ชเป็นทักษะที่อาจจะใหม่สำหรับผู้นำ ผู้นำจะต้องเปลี่ยนจากการสอน (พี่สอนน้อง) เป็นการถาม (พี่ถามน้อง) และผู้นำจะต้องตั้งคำถามให้เป็น เลือกคำถามให้ถูก และใช้คำถามเป็นกลไกในการให้ลูกน้องคิดและพัฒนาตนเองต่อไปได้

 

4. เป็นผู้นำที่มีทักษะทางสังคม เนื่องจากการทำงานร่วมกับผู้คนที่หลากหลายและการเป็นโค้ช ต้องการผู้นำที่สามารถทำงานร่วมกับผู้อื่นได้ ทักษะทางสังคมครอบคลุมทั้งการรู้จักตัวเอง ความสามารถในการสื่อสารและการผู้ฟังที่ดี ความสามารถในการทำงานร่วมกับผู้อื่น โดยเฉพาะกับผู้คนที่แตกต่างและหลากหลาย ความสามารถในการทำความเข้าใจว่าผู้อื่นกำลังคิดอะไร และทำไมถึงคิดแบบนั้น

นอกจากนี้ยังต้องเป็นผู้ที่มีความมั่นใจ แต่ไม่ใช่มั่นใจจนเกินไป จะต้องมีความสมดุลระหว่างความมั่นใจและความถ่อมตน จะต้องมั่นใจในสิ่งที่ทำ แต่ขณะเดียวกันก็ไม่มั่นใจจนเกินไป จนมองไม่เห็นจุดอ่อนหรือสิ่งที่จะต้องพัฒนา และถ่อมตนพอที่จะยอมรับฟังความเห็นของผู้อื่น

สรุปจะเห็นได้ว่า ผู้นำที่ดี ไม่ใช่ผู้นำที่มีคุณลักษณะที่คงที่ แต่ควรที่จะปรับเปลี่ยนและพัฒนาตนเองให้เข้ากับสถานการณ์ที่เปลี่ยนไป ดังนั้น เชื่อว่าผู้นำทุกท่านก็สามารถพัฒนาตนเองให้มีคุณลักษณะทั้ง 4 ประการข้างต้นได้เช่นเดียวกัน

 

คอลัมน์ มองมุมใหม่
รศ.ดร.พสุ เดชะรินทร์
คณะพาณิชยศาสตร์และการบัญชี
จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
[email protected]