อ่านดีล ‘ทรัมป์-สี จิ้นผิง’ เคลียร์เทรดวอร์หรือแค่ซื้อเวลา

โลกโล่งอกไปได้เปลาะหนึ่งหลังการพบกันระหว่างประธานาธิบดีโดนัลด์ ทรัมป์ ของสหรัฐกับประธานาธิบดีสี จิ้นผิงของจีน นอกรอบการประชุมผู้นำเอเปคที่เกาหลีใต้เมื่อหลายวันก่อน ทั้งสองฝ่ายเห็นชอบสงบศึกการค้าเป็นเวลาหนึ่งปี แต่สงครามจะยุติลงได้จริงหรือนี่ เป็นแค่การซื้อเวลา

สำนักข่าวบลูมเบิร์กรายงานว่า ตามที่ทรัมป์ และสีเห็นระงับความขัดแย้งเป็นเวลาหนึ่งปี เมื่อวันที่ 31 ต.ค.68 เป็นเพียงการปรับความสัมพันธ์ระหว่างสองเขตเศรษฐกิจใหญ่สุดของโลกเท่านั้น ไม่ได้แก้ไขข้อแตกต่างพื้นฐานระหว่างกัน ทั้งสองฝ่ายแค่ต่างซื้อเวลาเพื่อลดการพึ่งพากันในทางยุทธศาสตร์มากขึ้น ทั้งยังแสดงให้เห็นอย่างชัดเจนว่า จีนแข็งแกร่งมากขึ้นเพียงใดเมื่อเทียบกับตอนที่ทรัมป์เป็นประธานาธิบดีสมัยแรก

ทรัมป์ลดภาษีที่เกี่ยวข้องกับเฟนทานิล ขยายเวลาข้อตกลงชะลอภาษีตอบโต้ที่ใช้อยู่ทำให้สินค้าจีนหลายชนิดถูกเก็บภาษีราว 47% มากพอทำให้สินค้าจีนยังคงแข่งขันได้กับคู่แข่งทั่วโลก

ที่สำคัญไม่แพ้กันคือ สหรัฐเห็นชอบระงับการเพิ่มข้อจำกัดต่อบริษัทจีนที่ถูกขึ้นบัญชีดำ ชี้ให้เห็นว่า การควบคุมการส่งออกแรร์เอิร์ธแบบเหวี่ยงแหของสีอาจใช้ได้จริงกับสหรัฐ ซึ่งนี่เป็นสิ่งที่จีนต้องการมาหลายปี

“จีนยอมให้เล็กน้อย แต่เห็นได้ชัดว่า คำขู่ของจีนทำให้สหรัฐยอมถอยในหลายๆ เรื่องจากที่เคยวางแผนไว้” สกอตต์ เคนเนดี ที่ปรึกษาอาวุโสจากศูนย์ยุทธศาสตร์ และการระหว่างประเทศศึกษาในกรุงวอชิงตันกล่าวกับบลูมเบิร์ก

“สีได้เพิ่มพื้นที่ปลอดภัยให้กับระบบเศรษฐกิจจีน และความพยายามของจีนที่จะบรรลุความเป็นผู้นำโลกให้มากขึ้น” เคนเนดีย้ำ

สิ่งที่ทรัมป์ได้คือ จีนกลับมาซื้อถั่วเหลืองอีกครั้ง และยังซื้อแรร์เอิร์ธได้ นับเป็นการแก้ไขความสุ่มเสี่ยงทางเศรษฐกิจ และการเมืองสหรัฐ ส่วนข้อตกลงขายกิจการติ๊กต็อกในสหรัฐเปิดโอกาสให้ทรัมป์คุยกับโหวตเตอร์หนุ่มสาวได้ว่า เขารักษาแอปยอดนิยมนี้ไว้ได้ ส่วนสายเหยี่ยวในวอชิงตันเบาใจที่ทรัมป์ไม่ยอมให้จีนเข้าถึงชิปเอไอชั้นยอดของเอ็นวิเดีย หรือไม่ลดทอนความรับผิดชอบของสหรัฐที่มีต่อไต้หวัน

กระนั้น ข้อตกลงระหว่างสหรัฐกับจีนไม่ได้มีความเปลี่ยนแปลงในเชิงโครงสร้างอย่างที่ทรัมป์รับปากมานานว่าจะแก้ไขความสัมพันธ์ทางการค้าที่ไม่สมดุล และสำหรับตลาดที่ต้องการหลีกหนีการตอบโต้กันไปมา และความไม่แน่นอนอย่างที่เกิดขึ้นช่วงหลายเดือนหลัง ยังยากที่จะอ่านผลการประชุมทรัมป์-สี เป็นอย่างอื่นไปได้มากไปกว่าการสงบศึกชั่วคราวในการต่อสู้แย่งชิงความเหนือกว่าที่อาจกินเวลานานหลายปี

กลับจากประชุมกับสีที่เมืองปูซาน ทรัมป์ปลาบปลื้มหนักเผยว่า เขาจะไปเยือนจีนในเดือนเม.ย.2569 จากนั้นสีจะมาเยือนสหรัฐ

“ตอนนี้เราได้ข้อตกลงกัน ทุกปี เราจะเจรจาข้อตกลงกันใหม่” ทรัมป์กล่าวกับผู้สื่อข่าวบนเครื่องบินประจำตำแหน่งประธานาธิบดี “แอร์ฟอร์ซ วัน” และว่า จะมีการต่อเวลาข้อตกลงกันเป็นประจำทุกปี

ดูเหมือนทรัมป์ถูกใจกับผลที่ได้ เขาโพสต์โซเชียลมีเดียว่าข้อตกลงนี้มีประโยชน์กับเกษตรกร ช่วยควบคุมวิกฤติเฟนทานิล และอาจนำไปสู่ข้อตกลงด้านพลังงานที่ส่งเสริมเศรษฐกิจสหรัฐ

บลูมเบิร์กมองว่าเนื่องจากการแข่งขันระหว่างสหรัฐ และจีน เพิ่มมากขึ้นในช่วงทศวรรษที่ผ่านมา ข้อตกลงดังกล่าวจึงดูเหมือนถูกออกแบบมาเพื่อหลีกเลี่ยงการทำลายล้างซึ่งกันและกัน มากกว่าที่จะหาวิธีการเชิงบูรณาการในวงกว้าง เช่น การยกเลิกข้อจำกัดด้านความมั่นคงแห่งชาติ และอำนวยความสะดวกในการลงทุนข้ามพรมแดน

•  ความสำคัญของดีลแรร์เอิร์ธ

ผู้เชี่ยวชาญกล่าวกับนิกเคอิเอเชียว่า การที่จีนควบคุมการส่งออกแรร์เอิร์ธสั่นประสาทสหรัฐ และยิ่งเพิ่มความเร่งด่วนให้ทรัมป์ต้องพบกับสีเพื่อลดความร้อนแรงลง

เกรซลิน บาสคารัน ผู้อำนวยการโครงการความมั่นคงแร่ธาตุหายาก ศูนย์ยุทธศาสตร์ และการระหว่างประเทศศึกษา กล่าวกับนิกเคอิเอเชียว่า แรร์เอิร์ธสำคัญสำหรับเครื่องบินรบ F-35, เรือดำน้ำพลังงานนิวเคลียร์, ขีปนาวุธโทมาฮอว์ก, ระบบเรดาร์, อากาศยานไร้คนขับ และสมาร์ตบอมบ์  

“สหรัฐพึ่งพาแรร์เอิร์ธและแม่เหล็กถาวรจากจีนหนักมาก ขณะเดียวกันก็มีความพยายามลดการพึ่งพานี้ซึ่งต้องใช้เวลา”

•  ทรัมป์ทัวร์เอเชียได้อะไร

แท้จริงแล้วทรัมป์ใช้การเยือนเอเชียเสริมสร้างสัมพันธ์กับพันธมิตรหลักอย่างจีน และเกาหลีใต้ และได้การลงทุนต่อเรือ และแรร์เอิร์ธจากทั้งสองประเทศ สาขาที่จะทำให้เขาอยู่ในสถานะเหนือกว่าเมื่อต้องต่อรองกับสีในปีหน้า

จีนเองก็เคลื่อนไหวแบบเดียวกันเพื่อพึ่งพาเทคโนโลยีสำคัญจากสหรัฐน้อยลง เมื่อเร็วๆ นี้พรรคคอมมิวนิสต์จีนเพิ่งเผยแผนห้าปีให้ความสำคัญกับการประสบความสำเร็จด้านเทคโนโลยีใหม่ๆ โดยเฉพาะชิปไฮเอนด์ เมื่อจีนพยายามสร้างห่วงโซ่อุปทานที่เป็นอิสระจากสหรัฐ

สตีเฟน เจน ประธานเจ้าหน้าที่บริหารจากบริษัทยูริซัน เอสแอลเจ แคปิตอล รายงานต่อลูกค้าว่า ทั้งสองประเทศกำลังตีจากกันอย่างชัดเจน แล้วเร่งสร้างระบบเศรษฐกิจของตนเองแยกขาดจากกัน

กล่าวโดยสรุป นักวิเคราะห์มองว่าทั้งสองฝ่ายมีเหตุผลที่จะลดความตึงเครียดลง แต่สหรัฐยังคงเก็บภาษีในอัตราสูงเท่ากับว่าเป็นการระงับการใช้อาวุธหนักบางตัวในสงครามการค้าเป็นเวลาหนึ่งปี ขณะนี้บรรดานักลงทุน และบริษัทต่างๆ ทั่วโลกกำลังจับตามองเดือนเม.ย.ปีหน้าที่ทรัมป์กล่าวว่า เขาจะไปเยือนจีน ขณะเดียวกันเตรียมใจคอยรับเหตุการณ์บานปลายครั้งใหม่ที่คาดการณ์ไม่ได้

• ดีลอาเซียนสหรัฐได้เปรียบ

ส่วนข้อตกลงการค้าที่ทรัมป์กับประเทศอาเซียน บลูมเบิร์กอีโคโนมิกส์ได้ข้อสรุปที่น่าเป็นห่วงว่า ประเทศอาเซียนอาจได้รับผลประโยชน์จากข้อตกลงนี้น้อยมาก เมื่อเทียบกับสิ่งที่สหรัฐจะได้รับกลับไป 

คณะนักเศรษฐศาสตร์นำโดย นิโคล กอร์ตัน-คาราเทลลี และทามารา แมสต์ เฮนเดอร์สัน กล่าวในรายงานการวิจัย ชี้ว่า ข้อตกลงการค้าที่สหรัฐทำกับ 4 ประเทศในอาเซียนนั้นอาจไม่ได้ช่วยลดกำแพงภาษีศุลกากรที่ประเทศอาเซียนต้องเผชิญจากการส่งออกสินค้าไปยังสหรัฐได้อย่างเป็นรูปธรรม สืบเนื่องจากรายการยกเว้นภาษีแคบเกินไป 

กรอบข้อตกลงการค้าต่างอ้างอิงถึงรายการสินค้าที่อาจได้รับการยกเว้นภาษีชุดเดียวกัน ซึ่งเป็นชุดที่สหรัฐเคยเปิดเผยไว้แล้วเมื่อเดือนก.ย.นั่นหมายความว่า การผ่อนปรนภาษีใดๆ ที่อาเซียนจะได้รับก็จะต้องมาจากรายการเดิมนี้เท่านั้น เหมือนกับที่กัมพูชาได้รับไปแล้ว และนี่อาจเป็น “สัญญาณที่ไม่ดี” ว่าเหล่าประเทศอาเซียนอาจได้รับผลการเจรจาแบบเดียวกัน

สินค้าหลายรายการในนั้นเป็นสินค้าที่ได้รับการยกเว้นภาษีอยู่แล้วหรือไม่ก็มีเงื่อนไขจำกัด ที่ทำให้สิทธิประโยชน์ไม่คุ้มค่า เช่น การยกเว้นภาษีที่ใช้ได้เฉพาะกับชิ้นส่วนเครื่องบินพลเรือนเท่านั้น

อีกหนึ่งจุดสำคัญคือ สินค้าเหล่านี้ไม่ใช่สินค้าส่งออกหลักที่สร้างรายได้สำคัญให้กับประเทศสมาชิกอาเซียน ดังนั้นการลดภาษีในรายการนี้จึงแทบไม่ได้ช่วยบรรเทาภาระภาษีสำหรับการส่งออกหลักของประเทศในภูมิภาคเลย แม้ว่าสหรัฐจะตกลงยกเลิกภาษีศุลกากรให้กับสินค้าทุกรายการที่อยู่ในบัญชียกเว้นภาษีที่ประกาศออกมา แต่การยกเลิกภาษีนี้ก็ครอบคลุมสินค้าส่งออกของอาเซียนในสัดส่วนที่น้อยมาก

 

พิสูจน์อักษร....สุรีย์  ศิลาวงษ์