รู้จัก ‘บังเกอร์บัสเตอร์’ ระเบิดสหรัฐ ที่อิสราเอลหวังใช้พัง ‘รังนิวเคลียร์อิหร่าน’

ประธานาธิบดีโดนัลด์ ทรัมป์ของสหรัฐเผยว่า เขากำลังพิจารณาทางเลือกเกี่ยวกับการแทรกแซงทางทหารของสหรัฐท่ามกลางการสู้รบระหว่างอิสราเอลและอิหร่านที่ทวีความรุนแรงมากขึ้น

เมื่อวันพุธ (18 มิ.ย.) ทรัมป์กล่าวว่า “สัปดาห์หน้าจะเป็นสัปดาห์ที่สำคัญมาก” และเสริมว่า เจ้าหน้าที่อิหร่านต้องการหารือกับสหรัฐ แต่เขาเตือนว่า สายไปแล้วที่จะหารือกัน

ขณะนี้ยังไม่แน่ชัดว่าความขัดแย้งอิหร่านและอิสราเอลจะสิ้นสุดลงอย่างไร แต่เจ้าหน้าที่และผู้เชี่ยวชาญหลายคนชี้ว่า ระเบิดบังเกอร์บัสเตอร์ หนัก 13,000 กิโลกรัมของสหรัฐ เป็นเพียงอาวุธเดียวที่สามารถทำลายโรงงานเสริมสมรรถนะยูเรเนียมของอิหร่านในฟอร์ดอว์ได้ ซึ่งเชื่อว่าเป็นโรงงานที่เป็นศูนย์กลางของโครงการนิวเคลียร์หร่าน และอยู่ลึกลงไปในภูเขา และโรงงานนี้เองก็เป็นหนึ่งในปัจจัยที่ทำให้อิสราเอลเปิดฉากโจมตีอิหร่านจนความขัดแย้งทวีความรุนแรงมากขึ้น

ระเบิดบังเกอร์บัสเตอร์คืออะไร?

“บังเกอร์บัสเตอร์” คือ ระเบิดที่ออกแบบมาเพื่อทำลายเป้าหมายที่อยู่ลึกลงไปในใต้ดิน ซึ่งระเบิดธรรมดาไม่สามารถเข้าถึงได้

บังเกอร์บัสเตอร์ที่มีพลังทำลายล้างสูงสุดของกองทัพสหรัฐคือ ยานเจาะเกราะป้องกันขนาดใหญ่ GBU-57 ซึ่งมีน้ำหนักราว 13,600 กก. รวมน้ำหนักหัวรบราว 2,700 กก.

ตัวระเบิดทำมาจากเหล็กกล้าที่มีความแข็งแรงสูง และสร้างมาให้เจาะลึกลงไปในใต้ดินได้ 200 ฟุต หรือราว 61 เมตร ก่อนที่จะระเบิด

ปัจจุบัน มีเพียงเครื่องบินทิ้งระเบิด B-2 Spirit เท่านั้น ที่ออกแบบมาเพื่อปล่อยระเบิด GBU-57 และสามารถขนบังเกอร์บัสเตอร์ได้ 2 ลูกในเวลาเดียวกัน

แต่กองทัพอากาศสหรัฐบอกว่าสามารถทิ้งระเบิดได้หลายลูก ด้วยเครื่องบินลำเดียวกันหรือหลายลำก็ได้ ทำให้การโจมตีแต่ละครั้งสามารถส่งระเบิดทะลวงเป้าหมายได้ลึกขึ้น และทำให้ผลกระทบโดยรวมรุนแรงมากขึ้น

อิสราเอลเองก็ใช้บังเกอร์บัสเตอร์ของสหรัฐเช่นกัน รวมถึง GBU-28 และ BLU-109 ที่ต้องใช้เครื่องบินรบ F-15 ในการทิ้งระเบิด

อย่างไรก็ตาม อาวุธเหล่านี้มีความสามารถทะลุทะลวงได้ตื้นกว่ามาก และไม่สามารถเข้าถึงพื้นที่ที่มีการป้องกันในระดับที่ลึกมากอย่างโรงงานนิวเคลียร์ในฟอร์โดว์ของอิหร่านได้

ในปี 2024 มีรายงานว่าอิสราเอลได้ใช้ระเบิด BLU-109 อยู่หลายครั้ง เพื่อสังหารฮัสซัน นัสรัลลาห์ ผู้นำกลุ่มฮิซบอลเลาะห์ขณะอยู่ในสำนักงานใหญ่ใต้ดินในกรุงเบรุต ประเทศเลบานอน

โรงงานนิวเคลียร์อิหร่านอยู่ลึกเท่าไร

โรงงานเสริมสมรรถนะเชื้อเพลิงในฟอร์ดอว์ของอิหร่าน ที่ห่างจากกรุงเตหะรานไปทางตะวันตกเฉียงใต้ราว 95 กม. นั้น สร้างขึ้นในภูเขา มีรายงานว่า อยู่ลึกลงไปใต้ดินมากถึง 80-90 เมตร เพื่อให้รอดพ้นจากการโจมตีทางอากาศและการโจมตีของบังเกอร์บัสเตอร์

การก่อสร้างโรงงานแห่งนี้คาดว่าเริ่มสร้างเมื่อราวๆ ปี 2006 และเริ่มใช้งานในปี 2009 เป็นปีเดียวกับที่อิหร่านยอมรับเรื่องการเสริมสมรรถนะนิวเคลียร์อย่างเป็นทางการ

ภายใต้ข้อตกลงนิวเคลียร์ปี 2015 ของอิหร่าน หรือ JCPOA อิหร่านได้ตกลงที่จะยุติการเสริมสมรรถนะยูเรเนียมในฟอร์ดอว์ และเปลี่ยนโรงงานดังกล่าวเป็นศูนย์วิจัย แต่หลังจากที่สหรัฐถอนตัวจากข้อตกลงดังกล่าวในปี 2018 อิหร่านก็กลับมาเสริมสมรรถนะยูเรเนียมในโรงงานแห่งนี้ แต่อิหร่านก็ยืนยันว่า โครงการนิวเคลียร์นั้นมีจุดประสงค์นำไปใช้เพื่อพลเรือนเท่านั้น

มีรายงานว่าฟอร์ดอวร์ได้รับการปกป้องจากระบบขีปนาวุธแบบภาคพื้นสู่อากาศของอิหร่านและรัสเซีย แต่ระบบดังกล่าวอาจตกเป็นเป้าโจมตีของอิสราเอลไปแล้ว

ด้านเบนจามิน เนทันยาฮู นายกรัฐมนตรีอิสราเอล ได้ประกาศว่าการโจมตีอิหร่านเป็นภารกิจทำลายขีปนาวุธและขีดความสามารถด้านนิวเคลียร์ของอิหร่าน และบอกว่านิวเคลียร์เป็นภัยคุกคามต่อการดำรงอยู่ของอิสราเอล

ทางการอิสราเอลก็ออกมายืนยันว่าฐานนิวเคลียร์ในฟอร์ดอว์เป็นเป้าหมายสำคัญ

ฐานนิวเคลียร์อื่นในอิหร่านเสียหายไปแล้ว

อัลจาซีรารายงานว่า เชื่อกันว่าอิสราเอลได้ทำลายฐานทัพที่อยู่เหนือพื้นดินของโรงงานเสริมสมรรถนะยูเรเนียมของอิหร่านในนาทานซ์แล้ว ซึ่งเป็นโรงงานนิวเคลียร์ที่ใหญ่ที่สุดของประเทศ

ตามข้อมูลของสำนักงานพลังงานปรมาณูระหว่างประเทศ (IAEA) ของสหประชาชาติ (ยูเอ็น) ระบุว่า การสูญเสียหน่วยจ่ายพลังงานของโรงงานในนาทานซ์ อาจก่อให้เกิดความเสียหายต่อห้องปฏิบัติการใต้ดินของโรงงานนิวเคลียร์ในนาทานซ์ได้

นอกจากนี้ อิสราเอลยังได้โจมตีโรงงานเสริมสมรรถนะยูเรเนียมในอิสฟาฮานจนได้รับความเสียหายอีกด้วย

กังวลรังสีนิวเคลียร์และสารเคมีในโรงงานนิวเคลียร์อิหร่านรั่วไหล

เมื่อวันจันทร์ (16 มิ.ย.) ราฟาเอล กรอสซี ผู้อำนวยการ IAEA เผยว่า มีความเป็นไปได้ที่อาจเกิดการปนเปื้อนทั้งจากรังสีและสารเคมีจากพื้นที่โรงงานนิวเคลียร์ในนาทานซ์ที่ได้รับความเสียหาย

อย่างไรก็ดี กรอสซีกล่าวในที่ประชุมฉุกเฉิน IAEA ในเวียนนา ประเทศออสเตรีย ว่า ระดับรังสีนอกฐานนิวเคลียร์อิหร่านในนาทานซ์และอิสฟาฮานที่ถูกอิสราเอลโจมตี อยู่ในระดับปกติ

แต่เขาเตือนว่า ความรุนแรงของการสู้รบเพิ่มความเสี่ยงปล่อยรังสีมากขึ้นได้

ทั้งนี้ ฟอร์ดอว์อยู่ห่างจากเมืองกอม ราว 32 กม. ซึ่งเมืองกอมเป็นมหานครที่ใหญ่ที่สุดอันดับ 7 ของอิหร่าน มีประชากรราว 1.4 ล้านคน และเป็นศูนย์กลางทางศาสนาและการเมืองที่สำคัญ

ฐานนิวเคลียร์ฟอร์ดอว์ไม่ได้ทำลายล้างได้ง่ายๆ

ต่อให้มีเครื่องบินทิ้งระเบิด B-2 Stealth และระเบิดอีก 3,000 ปอนด์ โรงงานนิวเคลียร์ฟอร์ดอว์ที่ทันสมัยและแข็งแกร่งที่สุดของอิหร่าน ใช่ว่าจะทำลายล้างได้ง่าย ๆ เพราะที่นี่คือป้อมปราการ ผู้เชี่ยวชาญทางการทหารบอกว่า การโจมตีไม่สามารถทำได้แบบครั้งเดียวจบ

“คุณมีความท้าทายสองอย่าง คุณต้องหย่อนระเบิดบังเกอร์บัสเตอร์สองลูกลงไปพร้อมๆ กันซึ่งจำเป็นต้องใช้ระเบิดหลายรอบ แต่คุณก็ยังไม่มั่นใจว่า โรงงานเสียหายมากแค่ไหน” นั่นหมายความว่าต้องส่งกำลังภาคพื้นดินเข้าไป

“นี่ทำให้ผมเชื่อว่า สำหรับโรงงานเหล่านั้น สุดท้ายแล้วอิสราเอลจะควบคุมน่านฟ้าแล้วส่งกำลังภาคพื้นดินเข้าไประเบิดประตูเข้าโรงงาน จากนั้นวางระเบิด ขโมยข่าวกรองที่หาได้ จากนั้นจึงจุดระเบิดจากข้างใน” เดวิด เดส์ โรชส์ อาจารย์และนักวิจัยการทหารอาวุโส ศูนย์เอเชียใต้ตะวันออกใกล้เพื่อยุทธศาสตร์ศึกษา มหาวิทยาลัยกลาโหมแห่งชาติในวอชิงตันดีซีกล่าวกับซีเอ็นบีซี

สงครามขยายวงหรือไม่

ขีดความสามารถทางทหารของอิหร่านถูกบั่นทอนลงอย่างรุนแรงช่วงไม่กี่วันที่ผ่านมาจากการโจมตีของอิสราเอลซึ่งได้ทำลายระบบป้องกันภัยทางอากาศขีปนาวุธ ระบบควบคุมและสั่งการ และปลิดชีพผู้บัญชาการระดับสูงหลายสิบนาย

กระนั้นการโจมตีของสหรัฐอาจกระตุ้นให้อิหร่านตอบโต้ด้วยการเล่นงานสินทรัพย์ของสหรัฐในภูมิภาคตะวันออกกลาง เช่น สถานทูตและฐานทัพ ทรัมป์บอกชัดว่า จะตอบโต้อย่างรุนแรงหากบุคลากรอเมริกันถูกโจมตี ซึ่งนั่นจะเป็นการดึงมหาอำนาจทางทหารเบอร์หนึ่งของโลกเข้าสู่ความขัดแย้งในตะวันออกกลาง

“อิหร่านส่งสัญญาณว่า พร้อมโจมตีฐานทัพสหรัฐในภูมิภาค หากสหรัฐโจมตีดินแดนอิหร่าน” เกร็กกอรี บรูว์ นักวิเคราะห์อาวุโสด้านอิหร่านและพลังงาน จากบริษัทที่ปรึกษายูเรเชียกรุ๊ปกล่าว พร้อมตั้งข้อสังเกตว่า ฐานทัพอเมริกันเสี่ยงเป็นพิเศษ

“มีความเสี่ยงในสภาพแวดล้อมที่ว่า การตอบโต้ของอิหร่านทำให้สหรัฐเสียหาย ทหารดับ และมีแนวโน้มบีบประธานาธิบดีทรัมป์ให้ขยายขอบเขตกระทำการของสหรัฐออกไป แล้วสั่งโจมตีอิหร่านเพิ่ม ซึ่งเสี่ยงทำให้สถานการณ์บานปลาย และลากเราเข้าสู่ปฏิบัติการที่ไม่ใช่ครั้งเดียวจบ แต่เป็นไปได้ว่าเป็นการโจมตีทางอากาศยืดเยื้อ” บรูว์ระบุ

เดส์ โรชส์ กล่าวเพิ่มเติมว่า แม้ระเบิดทะลวงบังเกอร์ GPU-57สร้างความเสียหายได้ไม่ใหญ่มากเกินพื้นที่โรงงานเป้าหมาย “แต่จะสร้างผลกระทบทางจิตวิทยาต่อชาวอิหร่านได้มาก” ขณะนี้โรงงานนิวเคลียร์ในส่วนอื่นๆ ของอิหร่านเสียหายหนักและเสี่ยงกัมมันตภาพรังสีปนเปื้อนให้เห็นแล้ว

 “ผมคิดว่าความขัดแย้งจะยุติเมื่ออิสราเอลมั่นใจว่าอิหร่านเสียหายไม่สามารถสร้างอาวุธนิวเคลียร์ได้อีกนาน และความสามารถในการป้องกันประเทศอ่อนแอลงมากพอให้อิสราเอลหยุดยั้งการผลิตอาวุธนิวเคลียร์ได้อีกในอนาคต”

อ้างอิง: Al Jazeera, CNBC