ทรัมป์ หลบก่อนพบจุดจบ “ลิซ ทรัสส์ โมเมนต์” จำใจเลื่อนภาษีไป 90 วัน

นักเศรษฐศาสตร์ นักวิเคราะห์ในไทย และต่างประเทศ มองประธานาธิบดีโดนัลด์ ทรัมป์ แห่งสหรัฐเฉียดประสบกับหายนะ “ลิซ ทรัสส์ โมเมนต์” (Liz Truss Moment) คือ ช่วงเวลาที่อดีตนายกรัฐมนตรีอังกฤษ ลิซ ทรัสส์ ถูกบีบให้ลาออกในเดือนตุลาคมปี 2022 (2565)  เพราะนโยบายการคลังที่ค้านสายตาตลาดมากทำให้ตลาดการเงินอังกฤษปั่นป่วนหนักค่าเงินปอนด์ร่วง อัตราผลตอบแทนพันธบัตรพุ่ง

ดร.กอบศักดิ์ ภูตระกูล  ประธานกรรมการ สภาธุรกิจตลาดทุน (FETCO) โพสต์เฟซบุ๊ก Kobsak Pootrakool ถึงสาเหตุที่ประธานาธิบดีทรัมป์ ต้องยอมระงับการขึ้นภาษีศุลกากรประเทศคู่ค้าในอัตราสูงไว้ 90 วัน เพราะราคาพันธบัตรรัฐบาลสหรัฐอายุ 30 ปี ลดลง 9.18% ในระยะเวลาสั้นๆ เพียง 1.5 วัน สะท้อนรอยร้าวในเขื่อนของความเชื่อมั่น

“ถ้าปล่อยไป ระบบจะมีปัญหา แม้ว่าใจอยากจะไปต่อ แต่จำต้องยอมหยุดชั่วคราว ไว้ 90 วัน เพื่อให้ตลาดซ่อมแซมตนเอง แล้วมาเริ่มกันใหม่” ดร.กอบศักดิ์ กล่าว  

• ลิซ ทรัสส์ โมเมนต์

ทรัมป์เฉียดซ้ำรอย “ลิซ ทรัสส์ โมเมนต์”ก่อนทรัมป์ยอมถอย นักวิเคราะห์หลายคนในโลกตะวันตกเปรียบเทียบว่า นโยบายภาษีพิสดารของทรัมป์คล้ายกับนโยบายลดภาษีแหวกแนวของอดีตนายกฯ อังกฤษ ที่ทำให้ตลาดปั่นป่วนจนต้องลาออกจากตำแหน่งหลังอยู่มาได้เพียง 45 วัน

  ทรัมป์ผู้นำคนสำคัญของโลกตะวันตกประกาศตั้งกำแพงภาษีศุลกากรสูงลิบลิ่ว สร้างความตื่นตระหนกให้กับตลาดการเงิน ทำให้หุ้น ค่าเงินของประเทศตกต่ำ และทำให้เกิดความกลัวว่าเงินเฟ้อจะสูงขึ้น เศรษฐกิจเสี่ยงเข้าสู่ภาวะถดถอยทั้งในสหรัฐ และทั่วโลก

ประธานาธิบดีทรัมป์ ประกาศใช้มาตรการภาษีที่ครอบคลุมทุกด้านเมื่อสัปดาห์ที่แล้ว แต่ก่อนหน้านั้นมี ลิซ ทรัสส์ อดีตนายกรัฐมนตรีของอังกฤษ ซึ่งประกาศลดหย่อนภาษีครั้งใหญ่ตลอด 45 วันอันแสนวุ่นวายในฤดูใบไม้ร่วงปี 2022

หนังสือพิมพ์นิวยอร์ก ไทมส์ รายงานว่า ความคล้ายคลึงกันระหว่างนายทรัมป์ และนางทรัสส์ นั้นคล้ายกันมากจนช่างน่าตกใจ แต่มีความแตกต่างที่สำคัญอย่างหนึ่ง นั่นคือ เธอถูกบังคับให้ยกเลิกการลดหย่อนภาษีภายในไม่กี่วัน และถูกพรรคอนุรักษนิยมของเธอเองบังคับให้ลาออก หลังอยู่ในตำแหน่งเพียงประมาณ 6 สัปดาห์ ซึ่งถือเป็นระยะเวลาดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรีที่สั้นที่สุดในประวัติศาสตร์อังกฤษ

• ความแตกต่างของระบบรัฐอังกฤษ-สหรัฐ

สำหรับนักวิเคราะห์บางคน ความแตกต่างดังกล่าวเป็นเพราะความยืดหยุ่นของรัฐบาลภายใต้ระบบรัฐสภาของอังกฤษ  และความแตกต่างระหว่างประสิทธิภาพของรัฐอังกฤษกับสหรัฐอเมริกา 

ทั้งนี้ ก่อนทรัมป์ยอมถอยในวันพุธ (9 เม.ย.68) ทรัมป์ได้ให้คำมั่นว่าจะยึดมั่นกับภาษีศุลกากรของตน ไม่ว่าภาษีเหล่านั้นจะสร้างความเสียหายให้กับตลาดมากเพียงใด หรือจะก่อให้เกิดภาวะเศรษฐกิจถดถอยก็ตาม และดูเหมือนว่าแทบไม่มีใครทำอะไรได้เพื่อบังคับให้เขาเปลี่ยนแนวทาง

นิวยอร์ก ไทมส์ อ้างคำกล่าวของ โจนาธาน พอร์เตส ศาสตราจารย์ด้านเศรษฐศาสตร์ และนโยบายสาธารณะจากคิงส์คอลเลจ ลอนดอน ที่กล่าวเมื่อวันที่ 8 เมษายน ว่า “ทรัสส์สามารถทำลายล้างสหราชอาณาจักรได้เท่านั้น” เขากล่าวเสริมว่า “ในท้ายที่สุดแล้ว สถาบันต่างๆ ของสหราชอาณาจักร โดยเฉพาะอย่างยิ่งรัฐสภา และสื่อมวลชน ก็เพียงพอที่จะรับประกันว่าระบบของอังกฤษจะทำงานได้ดี”

ส่วนกรณีของทรัมป์ยังต้องรอดูว่ากรณีนี้จะเกิดขึ้นในสหรัฐ หรือไม่ เขากล่าวเสริมอีกว่า “หากไม่เป็นเช่นนั้น ทั้งโลกจะต้องเป็นผู้จ่ายราคา”

• ตลาดพันธบัตรส่อพังหากทรัมป์ไม่ยอมถอย

สถานการณ์ตลาดพันธบัตรสหรัฐกลับทิศ โดยอัตราผลตอบแทนพันธบัตรลดลงหลังทรัมป์ประกาศกำแพงภาษีวันที่ 2 เมษายน เพราะคนแห่ซื้อ แต่อัตราผลตอบแทนพันธบัตรสหรัฐกลับมาพุ่งสูงขึ้นในวันพุธ 9 เมษายน  เนื่องจากนักลงทุนพากันเทขายพันธบัตรรัฐบาล ซึ่งโดยปกติแล้วพันธบัตรรัฐบาลถือว่าเป็นสินทรัพย์มั่นคงปลอดภัย หากเทียบกับสถานการณ์ในอังกฤษ อัตราผลตอบแทนพันธบัตรรัฐบาลที่เพิ่มขึ้นอย่างยืดเยื้อในปี 2022 ทำให้นายกรัฐมนตรีทรัสส์ ต้องลาออกจากตำแหน่ง ส่วนทรัมป์ต้องยอมลดกำแพงภาษีลงเหลือ 10% เป็นเวลา 90 วันในระหว่างการเจรจากับประเทศคู่ค้า ยกเว้นจีนที่ถูกเรียกเก็บภาษีสูงรวมเป็น 145%

• แรงกดดันจากตลาดบีบทรัสส์ลาออก ทรัมป์ถอย

ในอังกฤษ หลังจากที่ทรัสส์เสนอลดหย่อนภาษีครั้งใหญ่ และหนุนด้วยการกู้เงินของรัฐบาลจำนวนมหาศาล ในที่สุด นางทรัสส์ ก็ถึงคราวล่มสลาย เนื่องจากตลาดเกิดความกลัวต่อวิกฤติสินเชื่อ หลังจากอัตราผลตอบแทนพันธบัตรรัฐบาลอังกฤษพุ่งสูงขึ้น เช่น พันธบัตรอายุ 30 ปีพุ่งขึ้นสูงสุดในรอบ 20 ปีในวันที่ 27 กันยายน 2022 

ส่วนที่สหรัฐ อัตราผลตอบแทนพันธบัตรสหรัฐเริ่มปรับตัวสูงขึ้นในวันพุธ ไม่กี่ชั่วโมงหลังจากที่ภาษีล่าสุดของนายทรัมป์ มีผลบังคับใช้ รวมถึง การเก็บภาษีเพิ่มจากจีนมากกว่า 100% ทำให้ผลตอบแทนพันธบัตรสหรัฐอายุ 10 ปีพุ่งสูงถึง 4.5% จาก 3.9% เมื่อไม่กี่วันก่อน ส่วนผลตอบแทนพันธบัตรอายุ 30 ปีซื้อขายสูงกว่า 5% ในช่วงเวลาสั้นๆ

ผลตอบแทนของพันธบัตรสหรัฐโดยทั่วไปยังคงต่ำกว่าเมื่อเทียบกับช่วงที่นายทรัมป์เข้ารับตำแหน่ง  นิวยอร์ก ไทมส์ ชี้ว่า แต่การขายพันธบัตรอย่างต่อเนื่อง อาจทำให้ความแตกต่างที่สำคัญระหว่างการตอบสนองของตลาดโลกต่อกำแพงภาษีของนายทรัมป์ และการลดหย่อนภาษีของนางทรัสส์เลือนหายไป

•  ตลาดพันธบัตรปัจจัยสำคัญ

ย้อนไปก่อนวันพุธ ในทันทีหลังจากที่ประธานาธิบดีประกาศเรื่องภาษีแบบตอบโต้เมื่อวันที่ 2 เมษายน ราคาพันธบัตรเพิ่มขึ้น และอัตราผลตอบแทนลดลง  แม้ว่าตลาดหุ้นจะร่วงลง และดอลลาร์อ่อนค่าลงก็ตาม  นักลงทุนหนีเข้าตลาดพันธบัตร เพราะพวกเขาคาดการณ์ว่า การเติบโตทางเศรษฐกิจจะชะลอตัวลง การซื้อพันธบัตรเป็นการย้ำเตือนถึงสถานะดั้งเดิมของตลาดพันธบัตรสหรัฐ ที่เป็นสถานที่ปลอดภัยสำหรับนักลงทุน

แต่ต่อมาในวันพุธ 9 เมษายน ก่อนทรัมป์ยอมถอยกำแพงภาษี สถานะสินทรัพย์มั่นคงปลอดภัยดังกล่าว อาจกำลังพังทลายลงจากแรงเทขายพันธบัตรรัฐบาล ตามที่นักวิเคราะห์บางคนกล่าวว่า ในกรณีที่รุนแรง อาจเพิ่มแรงกดดันให้ธนาคารกลางสหรัฐเข้าแทรกแซงตลาด คล้ายกับที่ธนาคารกลางอังกฤษทำในปี 2022 เพื่อเสริมความแข็งแกร่งให้กับตลาดพันธบัตรของอังกฤษ  

แต่ทรัมป์ยอมถอยเรื่องภาษีเสียก่อน ทำให้ทั้งตลาดหุ้นดีดกลับขึ้นมา ราคาพันธบัตรเพิ่มขึ้น และอัตราผลตอบแทนของพันธบัตรลดลง 

ทรัมป์ยอมรับว่า มาตรการภาษีของเขาทำให้ "คนตื่นกลัวมากไปหน่อย"  ท่าทีของทรัมป์อ่อนลงจากที่เขาเคยกล่าวถึงตลาดหุ้นร่วงลงก่อนหน้านี้ว่า "ผมไม่ต้องการให้อะไรร่วงลงทั้งนั้น แต่บางครั้งคุณต้องกินยาเพื่อแก้ไขปัญหาบางอย่าง" 

พิสูจน์อักษร....สุรีย์  ศิลาวงษ์