วิกฤติฝุ่น 20 ปีไม่จบ 'สภาลมหายใจ' ผนึกกำลังรื้อระบบจัดการอากาศสะอาด

ไทยเผชิญวิกฤต PM2.5 เรื้อรังกว่า 2 ทศวรรษ พบสถิติสุดช็อก คนไทยป่วยพุ่ง 10 ล้านคน ขณะที่คนกรุงได้สัมผัสอากาศดีเพียง 43 วันต่อปี "สภาลมหายใจ" ชี้ปัญหาอยู่ที่ "โครงสร้าง" เตรียมจัดงาน Thailand Clean Air Forum ครั้งที่ 2 ปลุกทุกภาคส่วนเปลี่ยนจาก "การชี้นิ้วด่า" เป็น "การลงมือทำร่วมกัน"

พงศ์ภรณ์ อนุสกุลโรจน์ กรรมการสภาลมหายใจกรุงเทพฯ กล่าวในงาน เครือข่ายส่งเสริมการผลิตและการบริโภคที่ยั่งยืนแห่งประเทศไทยประจำปี 2568 ว่า ปัญหามลพิษทางอากาศ โดยเฉพาะฝุ่น PM2.5 ไม่ใช่เพียงเรื่องของสภาพอากาศตามฤดูกาล แต่เป็น "วิกฤติเชิงระบบ" ที่กัดกินสุขภาพและเศรษฐกิจไทยมานานกว่า 20 ปี ล่าสุดข้อมูลจากกระทรวงสาธารณสุขในปี 2566 เผยตัวเลขที่น่าตกใจว่ามีผู้ป่วยที่ได้รับผลกระทบจากฝุ่นสูงถึง 10 ล้านคน ขณะที่ชาวกรุงเทพมหานครต้องใช้ชีวิตท่ามกลางฝุ่นพิษเกือบทั้งปี โดยมีวันที่อากาศดีตามมาตรฐานเพียง 43 วันเท่านั้น

เจาะลึก 3 จุดบอด ทำไมไทยถึงแก้ปัญหาฝุ่นไม่ได้สักที?

สภาลมหายใจได้วิเคราะห์ถึงความล้มเหลวที่ผ่านมาว่าเกิดจากความท้าทายเชิงโครงสร้าง 3 ประการหลัก ได้แก่

• การขาดการบูรณาการ: หน่วยงานรัฐ เอกชน และประชาสังคม ต่างคนต่างทำ ขาดเอกภาพในการแก้ไขปัญหา
• ความรู้ท่วมหัวแต่เอาตัวไม่รอด: งานวิจัยและข้อมูลมหาศาลถูกนำมาใช้จริงไม่ถึง 5% ของศักยภาพที่มี
• วัฒนธรรมการโทษกันไปมา: สังคมมักมองหา "จำเลย" มากกว่า "ทางออก" ทำให้ความร่วมมือไม่เกิดขึ้นจริง

5 แกนหลัก "ยุทธศาสตร์อากาศสะอาด"

เพื่อผ่าทางตัน สภาลมหายใจได้เสนอแนวทางขับเคลื่อนผ่าน 5 เสาหลัก เพื่อสร้างระบบการจัดการที่ยั่งยืน:

วิทยาศาสตร์และข้อมูล: ใช้เทคโนโลยีดาวเทียมแยกแยะพื้นที่เผา (เช่น สีชมพู-อ้อย, สีเหลือง-ข้าว) เพื่อแก้ปัญหาที่รากเหง้าของแต่ละพืชเศรษฐกิจ

นโยบายและธรรมาภิบาล: เร่งผลักดัน พ.ร.บ. อากาศสะอาด และสร้างกติกาการจัดการมลพิษข้ามพรมแดน

นวัตกรรม ส่งเสริม Green Mobility รถยนต์ไฟฟ้า และนวัตกรรมเกษตรสะอาด

พลังประชาชนและท้องถิ่น: ให้อำนาจชุมชนและคนรุ่นใหม่เข้ามามีส่วนร่วม เพราะพวกเขาคือผู้ที่ต้องอยู่กับอากาศนี้ไปอีกอย่างน้อย 30 ปี

• ปักหมุด 20-21 ม.ค. นี้ เวทีแห่งการเปลี่ยนแปลง

ความเคลื่อนไหวครั้งสำคัญกำลังจะเกิดขึ้นในงาน Thailand Clean Air Forum ครั้งที่ 2 ภายใต้ธีม "เปลี่ยนระบบ เชื่อมข้อมูล สู่การลงมือทำร่วมกัน" เพื่อเป็นพื้นที่กลางในการระดมสมองจากทุกภาคส่วน

"เราไม่สามารถแก้ปัญหาได้ด้วยการชี้นิ้วสั่งหรือกล่าวโทษกัน แต่ต้องใช้ข้อมูลความจริงมาวางบนโต๊ะ แล้วเปลี่ยนโครงสร้างการทำงานใหม่ เพื่อคืนลมหายใจที่สะอาดให้กับลูกหลานเรา"