‘ญี่ปุ่น’ เจอแผ่นดินไหวรายวัน ภัยพิบัติที่เลี่ยงไม่ได้ เพราะตั้งอยู่บนวงแหวนแห่งไฟ

12 ธ.ค. 2025 เกิด"แผ่นดินไหว"ขนาด 6.7 แผ่นดินไหวเกิดขึ้นนอกชายฝั่งตะวันออกของจังหวัดอาโอโมริ ทางตอนเหนือของเกาะฮอนชู เกาะหลักของญี่ปุ่น ที่ระดับความลึก 20 กิโลเมตร สำนักงานอุตุนิยมวิทยาแห่งญี่ปุ่น (JMA) ออกประกาศเตือนถึงความเป็นไปได้ที่จะเกิดภัยสึนามิสูงถึง 1 เมตร นับเป็นแผ่นดินไหวรุนแรงในรอบไม่ถึงสัปดาห์ โดยเมื่อวันที่ 8 ธ.ค. เพิ่งเกิดแผ่นดินไหวขนาด 7.6 

รัฐบาลญี่ปุ่ นกล่าวว่า มีโอกาสที่จะ"เกิดแผ่นดินไหว"ขนาด 8 เพิ่มขึ้น ซึ่งจะสร้างความเสียหายมากกว่าในสัปดาห์หน้าเพิ่มขึ้นประมาณ 1% โดยอิงจากข้อมูลแผ่นดินไหวทั่วโลกในอดีต คำเตือนนี้ครอบคลุมพื้นที่ตั้งแต่ทางเหนือของญี่ปุ่นลงไปจนถึงใกล้โตเกียว

ถึงจะดูเป็นตัวเลขที่ไม่มาก แต่แผ่นดินไหวใดที่มีความรุนแรงมากกว่า 8 มีความรุนแรงมากกว่าแผ่นดินไหวขนาด 7 ถึงประมาณ 32 เท่า นั่นเป็นเหตุผลที่เจ้าหน้าที่ให้ความสำคัญกับโอกาสเพียง 1% นี้อย่างมาก แม้ว่านักวิทยาศาสตร์ไม่สามารถทำนายได้ว่าจะเกิดขึ้นเมื่อใดก็ตาม

ศ.ทาคุยะ นิชิมูระ จากสถาบันวิจัยป้องกันภัยพิบัติ มหาวิทยาลัยเกียวโต กล่าวว่า แม้ว่า 1% จะต่ำ แต่ก็สูงกว่าโอกาสปรกติของการเกิดแผ่นดินไหวขนาด 8 ในภูมิภาคนี้ถึงประมาณ 10 เท่า 

อย่างไรก็ตาม คำเตือนนี้ไม่ได้ห้ามให้ประชาชนทำกิจกรรมประจำวันหรือกำหนดให้ประชาชนต้องอพยพ แต่กระตุ้นให้ประชาชนเตรียมพร้อม

ลักษณะทางธรณีวิทยาของญี่ปุ่นทำให้แผ่นดินไหวครั้งใหญ่เป็นสิ่งที่หลีกเลี่ยงไม่ได้ เนื่องจากญี่ปุ่นตั้งอยู่ตามแนว “วงแหวนแห่งไฟ” ในมหาสมุทรแปซิฟิก แนวรอยเลื่อนที่เคลื่อนไหวทางธรณีวิทยา ทำให้ญี่ปุ่นเป็นหนึ่งในประเทศที่มีความเสี่ยงต่อแผ่นดินไหวมากที่สุดในโลก 

ประเทศญี่ปุ่นประสบกับแผ่นดินไหวประมาณ 1,500 ครั้งต่อปี หรือมากถึง 3 ครั้งต่อวัน ตามข้อมูลจากมหาวิทยาลัยโตเกียว

ญี่ปุ่นเผชิญหน้าแผ่นดินไหวครั้งใหญ่และได้รับความเสียหายมาตลอด รวมถึงแผ่นดินไหวในเดือนมีนาคม 2011 ซึ่งเป็นแผ่นดินไหวที่รุนแรงที่สุดในประวัติศาสตร์ของประเทศ ในปี 2003 เกิดแผ่นดินไหวระดับ 8 เกิดขึ้นห่างจากชายฝั่งตะวันออกเฉียงใต้ของฮอกไกโด เกาะหลักทางเหนือสุดของญี่ปุ่น ประมาณ 80 กม. ทำให้ไฟฟ้าดับในหลายหมื่นครัวเรือน

ศูนย์ส่งเสริมการวิจัยแผ่นดินไหวรายงานว่า ชายฝั่งซันริคุตอนเหนือมีความน่าจะเป็น 4-20% ที่จะเกิดแผ่นดินไหวขนาด 8.0 หรือสูงกว่าภายใน 30 ปี เหตุการณ์ที่บันทึกไว้ครั้งล่าสุดคือแผ่นดินไหวโทคาจิในปี 1968 ซึ่งมีขนาด 8.3 

เนื่องจากภูมิภาคนี้มีประวัติการเกิดแผ่นดินไหวรุนแรงหลายครั้ง โยชิฮิโร ฮิรามัตสึ ศาสตราจารย์จากมหาวิทยาลัยคานาซาวะและผู้เชี่ยวชาญด้านการศึกษาแผ่นดินไหว กล่าวกับสำนักข่าวเคียวโดว่า แผ่นดินไหวเมื่อวันจันทร์อาจทำให้สมดุลของพื้นดินเปลี่ยนแปลงไป ซึ่งอาจเป็นปัจจัยที่นำไปสู่แผ่นดินไหวขนาดใหญ่ขึ้นได้

แผ่นดินไหวครั้งรุนแรงสามารถเกิดขึ้นต่อเนื่องกันได้ ย้อนกลับไปเมื่อวันที่ 11 มีนาคมของปี 2011 แผ่นดินไหวขนาด 9.1 สร้างความเสียหายอย่างหนักแก่ชายฝั่งตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศ ทำให้เกิดสึนามิคร่าชีวิตผู้คนไปกว่า 19,000 คน ทั้งที่สองวันก่อนหน้านั้น แผ่นดินไหวรุนแรงระดับ 7.3 มาก่อน

“ความกลัวแผ่นดินไหวครั้งใหญ่ในญี่ปุ่นเป็นเรื่องจริง” เมแกน เอส. มิลเลอร์ ศาสตราจารย์จากโรงเรียนวิจัยวิทยาศาสตร์โลกแห่งมหาวิทยาลัยแห่งชาติออสเตรเลียกล่าว

ด้วยเหตุนี้ญี่ปุ่นจึงกลายเป็นผู้นำระดับโลกด้านการเตือนภัยแผ่นดินไหว โดยระบบเตือนภัยแผ่นดินไหวครั้งใหญ่ถูกนำมาใช้ในปี 2022 ตามข้อมูลจากผู้เชี่ยวชาญและสื่อท้องถิ่น

แม้ว่านักวิทยาศาสตร์จะไม่สามารถคาดการณ์เวลา สถานที่ และขนาดของแผ่นดินไหวได้อย่างแม่นยำ แต่ศ.มิลเลอร์กล่าวว่า ญี่ปุ่นมีระบบเตือนภัยล่วงหน้าที่ทันสมัยที่สุดแห่งหนึ่งของโลก

รัฐบาลญี่ปุ่นติดตั้งเครื่องวัดแผ่นดินไหวหลายร้อยเครื่องทั้งบนบกและในน้ำ เมื่อเกิดแผ่นดินไหว เครื่องมือจะตรวจจับคลื่นหลักได้ภายในไม่กี่วินาที ทำให้ทางการสามารถแจ้งเตือนได้อย่างรวดเร็ว หากเครื่องมือบันทึกการสั่นสะเทือนที่ระดับความรุนแรงระดับ 3 หน่วยงานด้านอุตุนิยมวิทยาจะออกรายงานข้อมูลความรุนแรงของแผ่นดินไหวภายใน 90 วินาที

นอกจากนี้ ญี่ปุ่นยังมีการปรับปรุงกฎหมายการก่อสร้างอาคาร เพิ่มความปลอดภัยและเพิ่มความรับผิดชอบให้กับผู้สร้างอยู่เสมอ

อย่างไรก็ตามการเตือนภัยแผ่นดินไหวขนาดใหญ่เช่นนี้ ไม่ได้หมายความว่าประชาชนจะต้องอพยพเสมอไป เนื่องจากสำนักงานอุตุนิยมวิทยาญี่ปุ่นยอมรับว่าการพยากรณ์แผ่นดินไหวขนาดใหญ่ของพวกเขานั้น “มีความไม่แน่นอนสูงมาก”

ที่มา: NHK, The New York Times, Time