‘อีร์ฟาน ข่าน’ นักแสดงอินเดียผู้กล้าปฏิเสธ ‘โนแลน-สปีลเบิร์ก’

ช่วงไม่กี่วันที่ผ่านมา โลกภาพยนตร์ต้องพบกับความเศร้าสลดที่นอกเหนือไปจากการระบาดของไวรัสโควิด-19 เพิ่มขึ้นมาอีกหนึ่งอย่าง นั่นคือ การสูญเสีย อีร์ฟาน ข่าน (Irrfan Khan) นักแสดงชาวอินเดียซึ่งมีชื่อเสียงโด่งดังระดับโลก

 

จากผลงานการแสดงหนังที่กวาดรางวัลออสการ์ไปได้ถึง 8 ตัวอย่าง Slumdog Millionaire และหนังที่สร้างจากนวนิยายของนักเขียนรางวัลโนเบลสาขาวรรณกรรมเรื่อง Life of Pi ที่ก็ไม่น้อยหน้า คว้ารางวัลออสการ์มาครองถึง 4 ตัวเช่นกัน

 

อีร์ฟานมีอายุเพียง 53 ปี ขณะเสียชีวิตด้วยโรคมะเร็งเน็ต (Neuroendocrine Tumor หรือ NET) แถมหน้าที่การงานของเขาก็กำลังรุ่งโรจน์ จากที่เคยมีผลงานออกฉายตามโรงหนังอาร์ตเฮาส์เล็ก ๆ ค่อย ๆ ไต่เต้าไปสู่อุตสาหกรรมหนังระดับประเทศอย่าง ‘บอลลีวูด’ จนก้าวออกสู่ระดับโลกอย่าง ‘ฮอลลีวู้ด’ ได้สำเร็จ

 

นับว่าอีร์ฟานเป็นนักแสดงชาวอินเดียที่มีผลงานในวงการฮอลลีวูดอย่างต่อเนื่องยาวนานที่สุดคนหนึ่ง โดยนอกเหนือจาก 2 เรื่องที่กล่าวไปแล้วข้างต้น อีร์ฟานยังได้เล่นหนังระดับบล็อกบัสเตอร์เรื่อง Jurassic World และ The Amazing Spider-Man (2 เรื่องนี้รับบทนักแสดงสมทบ) รวมไปถึงหนังภัยพิบัติอย่าง Inferno และหนังดรามาคอมเมดี้ของผู้กำกับ เวส แอนเดอร์สันเรื่อง The Darjeeling Limited

 

สำหรับในเรื่องของฝีไม้ลายมือนั้น อีร์ฟานได้รับการยอมรับทั้งจากผู้กำกับและนักแสดงในวงการมากมาย เช่น Shekhar Kapur ผู้กำกับภาพยนตร์เรื่อง Elizabeth ที่เรียกขานเขาว่าเป็น “การส่งออกไปฮอลลีวู้ดที่ประสบความสำเร็จที่สุด”

 

แถมยังเสริมอีกว่า อีร์ฟานเป็นนักแสดงที่ผู้กำกับทุกคนอยากร่วมงานด้วย เขาเป็นมนุษย์ที่จะแสดงให้ดีที่สุดในทุกบทบาทที่ได้รับ เป็นคนที่ทุกคนรัก ซึ่งการจากไปของอีร์ฟานเป็นเรื่องน่าเศร้ามากเพราะมันเกิดขึ้นหลังจากที่คนคิดว่าเขาสู้กับโรคมะเร็งร้ายสำเร็จแล้ว

 

ทีมนักแสดง Slumdog Millionaire ในงานออสการ์

Credit: AFP

 

ด้าน ฟรีดา ปินโต นักแสดงสาวชาวอินเดียที่ร่วมงานกับอีร์ฟานใน Slumdog Millionaire ได้เขียนข้อความไว้อาลัยเขาเอาไว้ยาวเหยียดในไอจีของเธอว่าความทรงจำอันแจ่มชัดที่สุดที่เธอมีต่ออีร์ฟานก็คือเขาเป็นคนไม่ค่อยพูดแต่ไม่เงียบ การให้สัมภาษณ์ทุกครั้งของเขามีความหมายมาก และไม่เคยขาดแคลนอารมณ์ขันเลย

 

“เขาเป็นตัวแทนของประเทศอินเดียได้อย่างสง่างามและทรงเกียรติภูมิขั้นสูง เขายืนหยัดอยู่กับความเป็นจริงในทุกเวที ทุกพรมแดงระดับโลก ฉันสำนึกในบุญคุณของเขา และคิดว่าช่างโชคดีแค่ไหนที่ตัวฉัน ซึ่งเป็นเด็กใหม่ขนานแท้ แถมยังเป็นคนตัวเล็ก ๆ ได้มีเขาเป็นแบบอย่าง”

 

“สำหรับคนที่รู้จักความสามารถของเขาดี คุณคงรู้ว่ามันไม่อาจหาใครมาแทนได้ แต่สำหรับคนที่ยังไม่เคยได้รับการแนะนำให้รู้จักความสามารถของเขา ได้โปรดอย่าทำให้ตัวเองต้องพร่องเรื่องนั้นไป การแสดงของเขามีบางอย่างสำหรับทุกคน”

 

“ไม่ว่าจะเป็นเรื่อง Warrior, Namesake, Piku, Maqbool, Life of Pi, The Lunchbox, Paan Singh Tomar และแน่นอนว่าที่ขาดไม่ได้คือ Slumdog Millionaire เริ่มที่ไหนก็ได้ ตรงไหนก็ได้ ฉันรับรองเลยว่า...อีร์ฟาน ข่านจะสลักอยู่ในความทรงจำของคุณตลอดกาล”

 

เดือนมีนาคม 2561 อีร์ฟานตรวจพบว่าตัวเองเป็นโรคมะเร็ง แต่หลังจากรักษาตัวอย่างเต็มที่เขาก็มีอาการดีขึ้นจนสามารถกลับไปถ่ายหนังเรื่อง Angrezi Medium จนจบ แล้วหนังเรื่องนี้ก็กลายเป็นหนังเรื่องสุดท้ายของเขาไปโดยปริยาย

 

เป็นที่ต้องการของผู้กำกับระดับโลก

อีร์ฟานเป็นนักแสดงเชื้อสายอินเดียโดยแท้จริง เขาเกิดในเมืองชัยปุระ รัฐราชสถาน เมื่อปี 2509 เป็นบุตรของคนขายยาง หลังพลาดหวังจากการเป็นนักคริกเก็ตเขาก็เลยไปเข้าโรงเรียนการแสดงของรัฐบาลในกรุงนิวเดลีแทน พอเรียนจบก็เป็นนักแสดงโนเนมอยู่ร่วมสิบปีกว่าจะเริ่มเป็นที่รู้จักจากหนังซามูไรต้นทุนต่ำของผู้กำกับชาวอังกฤษ Asif Kapadia เรื่อง The Warrior ซึ่งมาถ่ายทำที่อินเดีย

 

 

 

พอออกฉายในปี 2002 The Warrior ได้รับเลือกให้ฉายในเทศกาลภาพยนตร์ San Sebastián แล้วคว้ารางวัล BAFTA สาขาหนังอังกฤษยอดเยี่ยมมาครอง

 

อีร์ฟานค่อย ๆ กลายมาเป็นนักแสดงที่ชาวอินเดียคุ้นหน้าคุ้นตา โดยมักจะได้รับบทตำรวจหรือไม่ก็คนร้าย อย่างใน Slumdog Millionaire หนังของผู้กำกับ แดนนี่ บอยล์ ที่ทำให้เขาดังเปรี้ยงปร้างเพราะคว้ารางวัลออสการ์ไป 8 ตัว รางวัล BAFTA อีก 7 ตัว อีร์ฟานก็รับบทตำรวจเช่นกัน

 

แต่หลัง ๆ มาอีร์ฟานก็ได้รับบทที่หลากหลายขึ้นในหนังฟอร์มยักษ์ของฮอลลีวู้ด ไม่ว่าจะเป็นบทหมอใน The Amazing Spider-Man (2012) บทนักธุรกิจใน Jurassic World (2015) และ Inferno (2016) รวมไปถึงบทตัวเอกใน Life of Pi ของ อั้งลี่

 

ฝีไม้ลายมือของอีร์ฟานเป็นที่ประจักษ์ถึงขนาดที่ ผู้กำกับ เวส แอนเดอร์สัน เขียนบทเล็ก ๆ เอาไว้ให้เขาโดยเฉพาะ ในหนัง The Darjeeling Limited เพราะอยากจะร่วมงานกับเขาซักที

 

 

 

ส่วนหนังเรื่องที่ประสบความสำเร็จด้านรายได้มากที่สุดของอีร์ฟานคือหนังอาร์ตเรื่อง ‘The Lunchbox เมนูต้องมนต์รัก’ เรื่องราวของชายวัยกลางคนใกล้เกษียณที่มีคนส่งปินโตอาหารกลางวันมาให้ผิด คน ๆ นั้นคือผู้หญิงที่พยายามประคับประคองชีวิตคู่ด้วยการทำอาหารกลางวันให้สามีกินอย่างสุดฝีมือ หลังจากนั้นทั้งคู่ก็เลยสานสัมพันธ์กันผ่านทางจดหมายที่ส่งมาพร้อมกับกล่องข้าว กลายเป็นเรื่องราวความรักที่ประทับใจคนไปทั้งโลก

 

 

 

ความน่าชื่นชมของอีร์ฟานอีกอย่างหนึ่งก็คือเขาไม่เคยลืมรากเหง้าตัวเอง แม้จะไปโด่งดังที่ฮอลลีวู้ดแล้ว แต่เขาก็ยังรับเล่นหนังอินเดียมาโดยตลอด จนถึงขนาดเคยบอกปัดผู้กำกับใหญ่อย่าง คริสโตเฟอร์ โนแลน, สตีเวน สปีลเบิร์ก และริดลีย์ สกอตต์ มาแล้ว

 

ในเคสของสปีลเบิร์กนั้น เขาบอกปัดหนังที่จะได้เล่นคู่กับ สการ์เลตต์ โจแฮนสันไป เพราะคิดว่าบทในหนังเรื่องนั้นไม่เหมาะกับตัวเอง

 

แต่สาเหตุที่อีร์ฟานบอกปัด ไม่เล่นหนังดังเรื่อง Interstellar ของคริสโตเฟอร์ โนแลน ไปนั้นเป็นเพราะว่าตอนนั้นเขาติดถ่ายหนังอินเดียอยู่ถึง 2 เรื่อง คือ The Lunchbox กับ D-Day แล้วถ้ารับเล่นหนังของโนแลนจะต้องไปถ่ายอยู่ที่อเมริกานานถึง 4 เดือน เลยต้องจำใจปฏิเสธไปด้วยความเสียดาย เพราะไม่สามารถปลีกตัวไปถ่ายได้จริงๆ

 

“ปรกติแล้วผมเป็นคนไม่ค่อยเสียใจกับสิ่งที่ตัวเองทำลงไปนะ แต่พอรู้ว่ามันเป็นหนังของคริสโตเฟอร์ โนแลน ผมบอกเลยว่ามันเป็นการตัดสินใจที่ยากที่สุดครั้งหนึ่งในชีวิตของผมเลยหละ”

 

ส่วนกับผู้กำกับริดลีย์ สกอตต์นั้น อีร์ฟานเคยบอกปัดไปถึง 2 เรื่อง คือ Body of Lies ในปี 2008 ที่ทำให้เขาพลาดโอกาสที่จะได้ร่วมงานกับนักแสดงใหญ่อย่าง ลีโอนาร์โด ดีคาปริโอ และรัสเซล โครว์ ไปอย่างน่าเสียดาย ส่วนอีกเรื่องคือ The Martian ในปี 2015 ที่ต้องปฏิเสธไปเพราะติดถ่ายหนังอินเดียเรื่อง Piku อยู่พอดี

 

ทว่า อีร์ฟานก็ไม่เสียดายโอกาสนั้นโดยเขาบอกว่า Piku ถือเป็นหนังเรื่องสำคัญเรื่องหนึ่งในชีวิตของเขาเหมือนกัน

 

อีร์ฟานมีอาการติดเชื้อในลำไส้ใหญ่ และถูกนำตัวส่งโรงพยาบาลเมื่อวันที่ 28 เมษายน ก่อนจะเสียชีวิตลงในวันถัดมา ท่ามกลางความเศร้าโศกของคนในประเทศที่มองว่าเขาเป็นความภาคภูมิใจของชาวอินเดีย ตลอดจนแฟน ๆ และผู้ที่เคยร่วมงานกับเขาทั่วโลก

 

นายกรัฐมนตรีนเรนทรา โมดีของอินเดีย รวมถึงนักการเมืองทรงอิทธิพลหลายคน ได้ส่งสาส์นแสดงความเสียใจต่อการจากไปของอีร์ฟาน ขณะที่ อมิตาภ พัจจัน นักแสดงผู้เป็นตำนานของบอลลีวู้ด กล่าวเอาไว้ว่าการตายของอีร์ฟานทำให้เกิด ‘สุญญากาศอันกว้างใหญ่’ ขึ้น

 

“บุคคลผู้มีความสามารถอย่างเหลือเชื่อ เพื่อนร่วมงานผู้มีน้ำใจ และผู้ที่อุทิศตัวให้กับโลกภาพยนตร์อย่างมหาศาล….ได้จากพวกเราไปเร็วเกินไป”