เปิดประวัติวันไตโลก 2568 ไตทำงานหนัก แนวทางชะลอไตเสื่อม ทำยังไง?

13 มีนาคม 2568 World Kidney Day 2025 เปิด"ประวัติวันไตโลก 2568" ไตทำงานหนัก ดูแลสุขภาพตัวเอง แนวทางชะลอไตเสื่อม ทำยังไง? ประเมินการทำงานของไต แบ่ง 5 ระยะอันตราย ผู้ป่วยโรคไตเรื้อรัง ส่องอาการเบื้องต้น โรคเบาหวาน ความดันสูง ไตอักเสบ มีส่วนทำให้เป็นคนป่วยได้

เปิดประวัติวันไตโลก 2568

วันไตโลก 2568 (World Kidney Day) เป็นกิจกรรมรณรงค์ระดับโลกที่จัดขึ้นในวันพฤหัสบดีที่ 2 ของเดือนมีนาคมของทุกปี ซึ่งปีนี้ 2568 วันไตโลก 2568 ตรงกับวันพฤหัสบดีที่ 13 มีนาคม 2568 เพื่อให้ความรู้และสร้างความตระหนักเกี่ยวกับความสำคัญของไตและการป้องกันโรคไต 

ประวัติความเป็นมาวันไตโลก World Kidney Day

จุดเริ่มต้นวันไตโลกเริ่มจัดขึ้นครั้งแรกในปี พ.ศ. 2549 โดยความร่วมมือของสมาพันธ์โรคไตนานาชาติ (International Federation of Kidney Foundations) และสมาคมโรคไตนานาชาติ (International Society of Nephrology) 

วัตถุประสงค์วันไตโลก

• เพื่อรณรงค์ให้ประชาชนทั่วโลกตระหนักถึงความสำคัญของไต และป้องกันโรคไต ซึ่งเป็นปัญหาสาธารณสุขที่สำคัญ
• เพิ่มความตระหนักรู้เกี่ยวกับบทบาทสำคัญของไตในการรักษาสุขภาพ
• ให้ความรู้เกี่ยวกับปัจจัยเสี่ยงและวิธีการป้องกันโรคไต
• ส่งเสริมการเข้าถึงการดูแลรักษาโรคไตอย่างเท่าเทียม
   

การรณรงค์ตระหนักรู้เกี่ยวกับโรคไตในประเทศไทย

สมาคมโรคไตแห่งประเทศไทย เป็นหน่วยงานหลักในการจัดกิจกรรมรณรงค์ วันไตโลกในประเทศไทย

ในแต่ละปี จะมีการกำหนดประเด็นรณรงค์และคำขวัญที่แตกต่างกัน เพื่อให้สอดคล้องกับสถานการณ์และปัญหาโรคไตในปัจจุบัน

ในปี พ.ศ. 2568 วันไตโลก ตรงกับวันที่ 13 มีนาคม 2568 โดยสมาคมโรคไตแห่งประเทศไทยได้กำหนดประเด็นรณรงค์ ภายใต้คำขวัญที่ว่า

"หมั่นดูแลไต ใส่ใจคัดกรอง ป้องกันโรคไต"

ความสำคัญของไต

ไต เป็นอวัยวะสำคัญที่มีหน้าที่กรองของเสียและรักษาสมดุลของน้ำและเกลือแร่ในร่างกาย
โรคไตเรื้อรังเป็นภาวะที่ไตเสื่อมสภาพลงอย่างช้าๆ และอาจนำไปสู่ภาวะไตวาย ซึ่งเป็นอันตรายถึงชีวิต

ผู้ป่วยโรคไตเรื้อรัง พบมากขึ้นเรื่อยๆ โดยในผู้ใหญ่พบ 

• ผู้หญิง 14% 
• ผู้ชาย 12% 

เป็นโรคไตเรื้อรังอยู่ ทั้งที่รู้ตัวและไม่รู้ ดังนั้นการป้องกันเพื่อไม่ให้โรคไตเกิดขึ้นกับตัวเราจึงเป็นสิ่งสำคัญที่สุด

อาการของผู้ป่วยโรคไต

• ปัสสาวะลดลง
• มีอาการบวม หลังเท้า ข้อเท้า หน้าแข้งแบบกดบุ๋ม
• บวมบริเวณของหน้า
• น้ำหนักตัวเพิ่มขึ้น
• ความดันโลหิตสูงขึ้น
• หายใจเร็ว หอบ นอนราบไม่ได้
• อ่อนเพลีย เหนื่อยง่าย ขาดสมาธิ
• ปัสสาวะมีสีเข้ม กลิ่นผิดปกติ

สาเหตุหลักที่ทำให้เกิดโรคไตเรื้อรัง เป็นผลมาจากเหตุปัจจัยอะไร?

• ผู้ป่วยที่เป็นโรคเบาหวาน
• ผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูง
• ผู้ป่วยโรคไตอักเสบ

ประเมินการทำงานของไต แบ่งออกเป็น 5 ระยะอันตราย โรคไตเรื้อรัง

ประเมินการทำงานของไต แบ่งระยะของ โรคไตเรื้อรังเป็น 5 ระยะ โดยประมาณเป็นเปอร์เซ็นต์จากค่าอัตราการกรองของไต estimated glomerular filtration (eGFR) จากการตรวจเลือดทางห้องปฏิบัติการ คือ

ระยะที่ 1 “การทำงานของไตปกติ”

• ไตทำงานมากกว่าหรือเท่ากับ 90 เปอร์เซ็นต์ เรียกว่า “การทำงานของไตปกติ”

ระยะที่ 2 “ไตเสื่อมเล็กน้อย”

• ทำงานเหลือ 60-89 เปอร์เซ็นต์ ให้มีการเริ่มประเมิน และชะลอการเสื่อมของโรคไตเรื้อรัง

ระยะที่ 3 “ไตเสื่อมปานกลาง”

• เหลือ 30-59 เปอร์เซ็นต์ จะต้องเพิ่มการดูแลภาวะแทรกซ้อนของไต และต้องระวังในเรื่องของโรคหัวใจที่จะเป็นภาวะแทรกซ้อนและทำให้ผู้ป่วยโรคไตเสียชีวิตได้มาก

ระยะที่ 4 “ไตเสื่อมรุนแรง”

• การทำงานเหลือ 15- 29 เปอร์เซ็นต์ ต้องวางแผนการทำบำบัดทดแทนไต จะเลือกการฟอกไต ว่าจะฟอกเลือดด้วยเครื่องฟอกไตเทียม การฟอกไตทางหน้าท้อง หรือการผ่าตัดปลูกถ่ายไต

ระยะที่ 5 “ไตวายเรื้อรังระยะสุดท้าย”

• ที่ไตทำงานเหลือน้อยกว่า 15 เปอร์เซ็นต์ แพทย์จะเริ่มกระบวนการบำบัดทดแทนไต หากผู้ป่วยที่เป็นในระยะสุดท้ายแล้วไม่ปรารถนาจะรับการรักษาด้วยการบำบัดทดแทนไตดังกล่าวข้างต้น ก็สามารถที่จะรับการรักษาด้วยวิธีบำบัดแบบประคับประคองต่อไปได้

ไตทำงานหนัก ดูแลสุขภาพตัวเอง แนวทางชะลอไตเสื่อม ทำยังไงได้บ้าง?

การชะลอความเสื่อมของไต ทำได้โดยการปรับเปลี่ยนพฤติกรรม

• งดสูบบุหรี่/บุหรี่ไฟฟ้า
• ลดน้ำหนัก
• ออกกำลังกายเป็นประจำ
• หลีกเลี่ยงสารหวานที่มีผลต่อไต

ควรปรึกษาแพทย์ผู้ดูแล เนื่องจากผู้ป่วยแต่ละรายอาจมีการ จำกัดอาหารบางชนิด ที่ไม่เหมือนกัน ขึ้นกับสาเหตุและระยะของโรคไตเรื้อรัง

สอบถามข้อมูลสุขภาพเพิ่มเติม ปัญหาโรคไต ได้ทาง

• สำนักป้องกันควบคุมโรคที่ 8 จังหวัดอุดรธานี
• กรมควบคุมโรค
• สายด่วนกรมควบคุมโรค 1422

อ้างอิง-ภาพ : คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ , กรมควบคุมโรค , กดดู รู้โรค by กรมควบคุมโรค