‘บาร์บาเรสโก’ ไวน์อิตาลี ในหมู่บ้านเล็ก ๆ แต่รสชาติยิ่งใหญ่
แคว้นเพียดมอนต์ (Piedmont) หรือ ปิเอมอนเต ผลิตไวน์ที่มีชื่อเสียงของอิตาลีและของโลก ‘ไวน์แดง’ ที่สร้างชื่อเสมือนอัศวินบารมีของแคว้นคือ ‘บาร์บาเรสโก’ กับ ‘บาโรโล’
บาโรโล ค่อนข้างมีเรื่องราวหรือข่าวปรากฏออกมาเยอะกว่า บาร์บาเรสโก ทั้งที่อยู่ในแคว้นเดียวกัน และทำจากองุ่นพันธุ์เดียวกัน
ไวน์บาร์บาเรสโก (Barbaresco) เป็น ไวน์แดง ที่ผลิตในตำบลบาร์บาเรสโก (Comune di Barbaresco) ตำบลเตรอิโซ (Treiso) และตำบลเนอิเว (Neive) บนเนินเขาลังเก (Lange) เมืองอัลบา (Alba) แคว้นเพียดมอนต์ ได้รับ DOCG (Denominazione di Origine Controllata e Garantita ) ในปี 1980
หมู่บ้านบาร์บาเรสโก
ไวน์บาร์บาเรสโก ก่อกำเนิดมาตั้งแต่กองทัพโรมันเคลื่อนพลเข้ามาในบริเวณนี้ ลงหลักปักฐาน หักร้างถางพงเพื่อปลูกองุ่น เพื่อใช้ดื่มกินและใช้ในพิธีทางศาสนา โดยพันธุ์องุ่นที่ปลูกเป็นองุ่นพื้นเมืองโบราณ ไม่ใช่เนบบิโอโล (Nebbiolo) อย่างที่ปลูกกันในปัจจุบัน
ปี 1894 โดมิซิโอ กาวาซซา (Domizio Cavazza) อาจารย์ใหญ่ของโรงเรียนสอนการทำไวน์เมืองอัลบา แคว้นเพียดมอนต์ เล็งเห็นความสำคัญของภูมิปัญญาของชาวบ้านในคอมมูนบาร์บาเรสโก จึงซื้อบ้านหลังหนึ่งในคอมมูนบาร์บาเรสโก เพื่อใช้เป็นสถานที่เก็บไวน์ของชาวบ้าน รวมทั้งเป็นศูนย์กลางแลกเปลี่ยนข้อมูลต่าง ๆ บ้านเรามีสภากาแฟ อันนี้ก็น่าจะเรียกว่า สภาบาร์บาเรสโก
โดมิซิโอ กาวาซซา เชื่อว่าไวน์บาร์บาเรสโก มีศักยภาพและคุณภาพไม่แพ้ไวน์บาโรโล (Barolo) เพื่อนร่วมแคว้น และไวน์อิตาลีจากอีกหลาย ๆ แคว้น จึงเสาะแสวงหาหนทางพัฒนาคุณภาพไวน์อย่างต่อเนื่อง
โดยเฉพาะอย่างยิ่งเทคโนโลยีสมัยใหม่ของการผลิตไวน์ซึ่งมีผลอย่างมาก กระทั่งสามารถทำให้ไวน์บาร์บาเรสโก ที่เป็นรองบาโรโลอยู่หลายก้าว กระทบไหล่บาโรโลในตลาดโลกได้อย่างไม่อาย
บาร์บาเรสโก รุ่นธรรมดา
ด้วยคุณูปการดังกล่าวชาวบ้านและผู้ผลิตไวน์แห่ง Comune di Barbaresco จึงประกาศยกย่องให้ Domizio Cavazza เป็น Father of the Barbaresco
ปัจจุบันไวน์บาร์บาเรสโก อยู่ในความควบคุมดูแลของคอนซอร์ซิโอ ดิ ตูเตลา บาโรโล บาร์บาเรสโก อัลบา ลังเก เอ โรเอโร (Consorzio di Tutela Barolo Barbaresco Alba Langhe e Roero) ได้รับดีโอซี (DOC= Denominazione di Origine Controllata) ในปี 1966 และได้ดีโอซีจี (DOCG = Denominazione di Origine Controllata e Garantita)) วันที่ 1 กรกฏาคม 1980
ไวน์บาร์บาเรสโกรุ่นเก่าแก่
กฎข้อบังคับว่าต้องทำจากใช้องุ่นแดง เนบบิโอโล (Nebbiolo) 100% มีทั้งธรรมดาและริแซร์วา (Riserva) โดยเกรด DOCG ธรรมดา (Nomale) จะต้องบ่มอย่างน้อย 2 ปี (อย่างน้อย 1 ปีในถังโอ๊ค) แต่ถ้าเป็นบาร์บาเรสโก ริแซร์วา (Barbaresco Riserva) ต้องบ่มอย่างน้อย 5 ปี (อย่างน้อย 1 ปีในถังโอ๊ค) แอลกอฮอล์อย่างต่ำ 12.5 %
องุ่นเนบบิโอโล (Nebbiolo) ใช้ทำ ไวน์บาร์บาเรสโก และ บาโรโล ซึ่งเกษตรกรในเพียดมอนต์ เรียกว่า “สปันนา” (Spanna) เป็นองุ่นเปลือกบาง ปลูกค่อนข้างยาก แต่กลิ่นหอมกรุ่น จนมีคนเปรียบว่าเป็น ปิโนต์ นัวร์ แห่งอิตาลี
สีของบาร์บาเรสโก
ชื่อ Nebbiolo มาจากคำว่า “เนบเบีย” (Nebbia) ในภาษาอิตาเลียน ตรงกับภาษาอังกฤษว่า "มิสต์" (Mist) หมายถึงหมอก อันเนื่องมาจากแว่นแคว้นเพียดมอนต์อยู่ติดกับเทือกเขาแอลป์ อากาศหนาวเย็นตอนกลางคืน และตอนเช้ามีหมอกปกคลุมไร่องุ่น โดยเฉพาะอย่างยิ่งในช่วงเก็บเกี่ยวองุ่นในเดือนกันยายน เหล่าเกษตรกรผู้ปลูกองุ่นจึงพากันเรียกว่า....Nebbia
มหาวิทยาลัย UC David รัฐแคลิฟอร์เนีย สหรัฐ ตรวจดีเอ็นเอพบว่าเนบบิโอโลเกิดจากองุ่น 2 พันธุ์คือเฟรอิซา (Freisa) องุ่นแดงพื้นเมืองของเพียดมอนต์กับองุ่นเขียววิออนิเยร์ (Viognier) ของแคว้นโฮรน (Rhone) ในฝรั่งเศส
บาร์บาเรสโก มักนำมาเปรียบเทียบกับบาโรโล ซึ่งแม้จะทำจากองุ่นพันธุ์เดียวกัน และแม้ว่าจะคล้ายกันจริง ๆ แต่มีความแตกต่างกันพอสมควร เหนือสิ่งอื่นใดไวน์บาร์บาเรสโกคุณภาพเยี่ยมจริง ๆ จะมีกลิ่น ทรัฟเฟิล ที่โดดเด่น เพราะเมืองอัลบานั้นเป็นแหล่งของเห็ดทรัฟเฟิลชั้นเยี่ยมของโลก
ลองชิมไวน์บาร์บาเรสโก กันว่าเป็นอย่างไรบ้าง โดยคู่แรกผมชิมเทียบกับไวน์บาโรโล ของผู้ผลิตเดียวกัน และวินเทจเดียวกันคือ ปิโอ เซซาเร (Pio Cesare) ซึ่งผมรู้จักเจ้าของคือปิโอ บอฟฟา (Pio Boffa) เป็นเรื่องน่าเศร้า เขาเสียชีวิตเมื่อปี 2021 ด้วยโรคโควิด – 19 โดย “ปิโอ เซซาเร” เป็นผู้ผลิตไวน์ชื่อดังและเก่าแก่แห่งหนึ่งของเพียดมอนต์ ทำไวน์มาถึง 142 ปี บริหารมาถึงทายาทรุ่นที่ 5 ไม่เคยเปลี่ยนเจ้าของ
ปิโอ เซซาเร บาร์บาเรสโก 2017
ปิโอ เซซาเร บาร์บาเรสโก ดีโอซีจี เพียดมอนต์ อิตาลี 2017 (Pio Cesare Barbaresco DOCG, Piedmont, Italy 2017) : ทำจากเนบบิโอโลจากไร่ “อิล บริกโก” (Il Bricco Estate) เนินเขาซาน สเตฟาเนตโต (San Stefanetto) ในหมู่บ้านเตรวิโซ (Treiso) หมักในถังสแตนเลสและแช่เปลือก 20 วัน 35% บ่มในถังบาร์ริกฝรั่งเศส 30 เดือน ที่เหลือ 65% บ่ม 3 ปีในถังโอ๊คฝรั่งเศสขนาดใหญ่ 20-50 เฮกโตลิตร บ่มในขวดอีก 6 เดือน นี่เป็นสูตรของปิโอ เซซาเร
สีแดงโกเมนอ่อน ๆ หอมกลิ่นผลไม้สุก แบล็คเชอร์รี แบล็คเบอร์รี สตรอว์เบอร์รี ขนมทาร์ตผลไม้หอมหวาน ดอกกุหลาบและดอกลาเวนเดอร์แห้ง สไปซีเฮิร์บแห้ง ๆ หวาน ๆ อบเชย ชะเอมเทศ มินต์ ใบยาสูบ แอสิดสดชื่น แทนนินหนักแน่นเนียนและนุ่ม จบยาวด้วยผลไม้สุกหอมหวาน สไปซีเฮิร์บชุ่มคอ โอ๊คกรุ่น เป็นหนึ่งในบาร์บาเรสโกที่ควรชิม........19.5/20 คะแนน
ปิโอ เซซาเร บาโรโล 2017
ปิโอ เซซาเร บาโรโล ดีโอซีจี เพียดมอนต์ อิตาลี 2017 (Pio Cesare Barolo DOCG, Piedmont, Italy 2017) : เป็นบาโรโลสไตล์ดั้งเดิม (Traditional) ทำจากองุ่นเนบบิโอโลอายุมาก หมักในถังสแตนเลส และแช่เปลือก 1 เดือน ก่อนจะถ่ายไปบ่มในถังโอ๊คฝรั่งเศสขนาดใหญ่ ขนาด 50 เฮกโตลิตร เรียกว่า “บอตติ” (Botti) ตามสูตรดั้งเดิมของครอบครัว
สีแดงโกเมนอ่อน ๆ ตามสไตล์ขององุ่น หอมผลไม้สุก ๆ เช่น แบล็คเบอร์รี แบล็คเชอร์รี มัลเบอร์รี เรดเคอร์แรนท์ ดอกไวโอเลต ดอกลาเวนเดอร์ กลีบกุหลาบแห้ง ช็อกโกแลตกรุ่น ๆ สโมคกี้ ใบยาสูบ เอิร์ธตี้ โอ๊คกรุ่น ๆ สไปซี่เฮิร์บ ชะเอมเทศ โป๊ยกั๊ก ไอโอดีน แอสิดสดชื่น แทนนินนุ่มเนียน จบยาวด้วยผลไม้ ดอกไม้แห้ง สไปซี่เฮิร์บ........19.5/20 คะแนน
กาญา บาร์บาเรสโก 2017
กาญา บาร์บาเรสโก ดีโอพี 2017 (Gaja Barbaresco 2017) : บาร์บาเรสโก เป็นอีกหนึ่งไวน์ที่กาญาทำได้ดีเยี่ยม ใช้องุ่นเนบบิโอโล จากไร่ในตำบลบาร์บาเรสโกและเตรอิโซ มาผสมผสานกัน
สีแดงโกเมน สดใส หอมกลิ่นดอกไม้ เช่น ดอกกุหลาบ ดอกส้ม ดอกลาเวนเดอร์ ผลไม้ เช่น แบล็คเบอร์รี แบล็คเชอร์รี มัลเบอร์รี และสตรอว์เบอร์รี เฮิร์บแห้ง ๆ อบเชย กานพลู การบูร โรสแมรี่ ใบชาแห้ง ๆ มิเนอรัล โอ๊คหอมกรุ่น ฟูลบอดี้ แอสิดสดชื่น แทนนินนุ่มเนียน จบยาวด้วยผลไม้ ดอกไม้ มิเนอรัล และโอ๊ค เป็นบาร์บาเรสโกที่ต้องชิมสักครั้ง อาจจะยังไม่เปิดตัวเต็มที่นักอาจจะอีก 2-3 ปี แต่ก็สามารถเริ่มดื่มได้ตอนนี้ ....19.5/20 คะแนน
เอลวีโอ กอโญ บอร์ดินิ บาร์บาเรสโก ดีโอซีจี 2013 (Elvio Cogno, Bordini Barbaresco DOCG 2013) : ทำจากองุ่นเนบบิโอโล จากไร่ในบอร์ดินี ซึ่งเป็นชื่อพื้นที่ครู (Cru) ในหมู่บ้านเนอิเว เป็นองุ่นออร์แกนิคอายุ 30 ปีจากไร่ขนาด 1 เฮกตาร์ หมักในถังสแตนเลส บ่ม 15เดือนในถังสลาโวเนียน โอ๊คขนาดใหญ่ บรรจุขวดโดยไม่กรองแล้วบ่มในขวดอีก 6 เดือน
สีแดง ขอบส้มนิด ๆ สดใส ดมครั้งแรกได้กลิ่นดอกไม้เตะจมูก ตามด้วยผลไม้ เช่น เรดเบอร์รี เรดเชอร์รี และแบล็คเบอร์รี ยาสูบ ช็อกโกแลต สไปซีเฮิร์บ แทนนินปานกลางและนุ่มนวล จบยาวด้วยผลไม้ ดอกไม้ และเฮิร์บ เป็นบาร์บาเรสโกดื่มง่ายแต่ได้อรรถรสของแตร์รัวร์ตัวหนึ่งในตลาดเมืองไทย....19.5/20 คะแนน
บาร์บาเรสโกและบาโรโล โดยรวมมีความละม้ายคล้ายกันมาก แต่ก็มีความแตกต่างกันบ้าง ตามแตร์ฮรัวร์ของแหล่งผลิตและอื่น ๆ
ถ้าอยากรู้ว่าต่างกันอย่างไร มีย่างเดียวเท่านั้นคือ...ต้องหามาเปรียบเทียบกัน