‘CARE’ สูตรใหม่ ‘บำนาญชราภาพ ประกันสังคม’  ผลต่อผู้ประกันตน

จากที่ “กรุงเทพธุรกิจ” เปิดประเด็นเรื่อง “ชงแผน เพิ่มสิทธิประโยชน์ ปี 2568 ปรับสูตรใหม่ บำนาญผู้ประกันตน”  รวมถึง มีการนำเสนอบำนาญชราภาพ ประกันสังคม มาอย่างต่อเนื่อง จนมีการนำเข้าสู่การพิจารณาของคณะกรรมการประกันสังคม(บอร์ดประกันสังคม) เมื่อ 25 ก.พ.2568 ซึ่งบอร์ดมีการตีกลับออกมา เพื่อขอทำความเข้าใจสูตรคำนวณใหม่ก่อน ทั้งนี้ จะมีการนำเสนอเข้าสู่การพิจารณาอีกรอบในวันที่ 11 มี.ค.2568

“อย่าไปส่งต่อมาตรา 39 เงินบำนาญจะลดลงอย่างมาก” เป็นคำกล่าวที่บอกต่อๆกันในกลุ่มผู้ที่เคยทำงานและส่งเงินสมทบประกันสังคมมาตรา 33 ก่อนสิ้นสุดการเป็นผู้ประกันตนมาตรา 33 และกำลังพิจารณาจะส่งเงินสมทบต่อเป็นผู้ประกันตน มาตรา 39

และความจริงก็เป็นเช่นนั้น จนนำมาสู่การศึกษาสูตรใหม่ในการคำนวณบำนาญชราภาพ ประกันสังคม โดยหลักเป็นการมุ่งสร้างความเป็นธรรมให้กับผู้ประกันตน มาตรา 39 ซึ่งเป็นกลุ่มที่เคยเป็นผู้ประกันตนมาตรา 33 มาก่อน ปัจจุบันมีผู้ประกันตน มาตรา 39 จำนวน 1.72 ล้านคน

บำนาญชราภาพ ประกันสังคม (ใหม่) ผลต่อผู้ประกันตน

ยกตัวอย่าง ผู้ประกันตนรายหนึ่ง ส่งเงินสมทบมาตรา 33 มา 15 ปี มีรายได้ต่อเดือนมากกว่า 15,000 บาทมาเกินกว่า 5 ปี  ในอัตรา 750 บาทต่อเดือน  แล้วต้องออกจากงานมาทำงานอิสระ และส่งเงินสมทบต่อตามมาตรา 39 มาเกิน 60 เดือน เมื่อคำนวณเงินบำนาญชราภาพ ประกันสังคม ฐานเงินเดือนสูงสุดที่นำมาคำนวณของมาตรา 33 จะอยู่ที่ 15,000 บาท ส่วนมาตรา 39 จะอยู่ที่ 4,800 บาท

ดังนั้น หากส่งเงินสมทบ มาตรา 39 มา 60 เดือน เมื่อรับเงินบำนาญชราภาพ จะได้เดือนละ 1,320 บาท แต่หากไม่ได้ส่งเงินมาตรา 39 ต่อหลังออกจากงาน ก็จะได้เงินบำนาญชราภาพ เดือนละ 3,000  บาท

ขณะที่สูตรใหม่คำนวณ บำนาญชราภาพ ประกันสังคม หากจะอธิบายแบบง่ายๆ “เป็นการปรับจากการใช้ฐานรายได้ 60 เดือนสุดท้ายมาคำนวณเงินบำนาญชราภาพ  เป็นคำนวณจากรายได้ตลอดอายุทำงานจริง”  
จะมีผลให้ผู้ประกันตนมาตรา 39 ได้รับเงินบำนาญชราภาพ ประกันสังคม เพิ่มขึ้นจากสูตรคำนวณปัจจุบันและเป็นธรรมมากขึ้น
แต่สำหรับผู้ประกันตนมาตรา 33 ที่ปัจจุบันมีอยู่ จำนวน 12.07 ล้านคน จะส่งผลทั้งผู้ที่ได้รับเงินบำนาญชราภาพเพิ่มขึ้น และลดลง ทว่าจะมีการชดเชยให้ได้รับไม่น้อยกว่าสูตรแบบเดิม

“สูตรใหม่ทำให้เงินบำนาญชราภาพของผู้ประกันตน ราว 3 แสนคน ที่จะได้เพิ่มจากเฉลี่ยราว 1,000 บาท ขยับเป็น 2,000 บาทต่อเดือน และถ้าสูตรใหม่นี้กระทบทำให้มีคนได้รับเงินบำนาญลดลง ก็จะมีบทเฉพาะกาล 5 ปี ในการชดเชยเพื่อไม่ให้ได้รับน้อยกว่าการคำนวณสูตรเดิม” รศ.ดร.ษัษฐรัมย์ ธรรมบุษดี กรรมการผู้แทนฝ่ายผู้ประกันตน บอร์ดประกันสังคมกล่าว

แน่นอนว่า สูตรใหม่บำนาญชราภาพ ประกันสังคม  จะทำให้มีการใช้เงินกองทุนประกันสังคมจ่ายเงินบำนาญชราภาพเพิ่มขึ้น ในระยะ 10 ปี ประมาณ 60,000 ล้านบาท

“เงินจำนวนดังกล่าวที่เพิ่มขึ้น ฝ่ายวิจัยได้คำนวณมาว่าไม่ได้ส่งผลกระทบต่อความยั่งยืนของกองทุน ถ้าเทียบกับที่เป็นกองทุนขนาดใหญ่ 2.6 ล้านล้านบาท และ ไม่ได้กระทบเงินสมทบของนายจ้างเลย  แต่จะทำให้ผู้ประกันตนลืมตาอ้าปากได้แต่สามารถช่วยผู้ประกันตนมาตรา 39 ที่จะได้รับผลประโยชน์โดยตรงจากการได้เงินบำนาญเพิ่มขึ้น ” รศ.ดร.ษัษฐรัมย์กล่าว   

รู้จัก CARE สูตรใหม่ บำนาญชราภาพ ประกันสังคม

นายณภูมิ  สุวรรณภูมิ นักคณิตศาสตร์ประกันภัย กองวิจัยและพัฒนา สำนักงานประกันสังคม ให้ข้อมูลเกี่ยวกับสูตรใหม่คำนวณบำนาญชราภาพ ประกันสังคมว่า  สูตรใหม่ (CARE)  หากสูตรนี้ผ่าน ผู้ประกันตนจะสามารถส่งต่อมาตรา 39 ได้โดยไม่ต้องกังวลว่าบำนาญจะลดลงสำหรับผู้ที่รับบำนาญอยู่แล้ว ก็จะปรับให้เพิ่มขึ้น ถ้าคำนวณแล้วได้มากกว่าเดิม ซึ่งสูตร CARE ออกแบบมาเพื่อแก้ปัญหาบำนาญที่ไม่เป็นธรรม ช่วยให้ผู้ที่เปลี่ยนไปมาตรา 39 ได้บำนาญสูงขึ้นตามสัดส่วนการส่งจริง

สรุปข้อเสนอการปรับสูตรบำนาญแบบสูตร “CARE : Career-Average Revalued Earnings” หรือ “เฉลี่ยตลอดชีวิตการทำงาน” โดย คิดค่าจ้างทุกเดือนที่เคยส่งสมทบ ,ปรับ (Index) ค่าจ้างในอดีตให้เป็นค่าเงินปัจจุบันก่อนนำมาคำนวณ และ เน้นหลัก “ส่งมากได้มาก ส่งน้อยได้ตามสัดส่วนจริง”

บำนาญชราภาพ ประกันสังคม สูตรเก่า vs สูตรใหม่ 

สูตรเก่า

• ไม่คิดเศษเดือน (เช่น ส่ง 25 ปี 6 เดือน ก็ยังคิดเป็น 25 ปี)
• คำนวณเฉลี่ยจาก 60 เดือนสุดท้ายก่อนเกษียณ ซึ่งอาจทำให้ฐานเฉลี่ยต่ำลง

สูตรใหม่ (CARE)

• นับเศษเดือนด้วย (25 ปี 6 เดือน ได้อัตราบำนาญ 35.75% แทน 35%)
• คำนวณจากทุกเดือนที่ส่งสมทบ ตั้งแต่เริ่มทำงานจนเกษียณ โดยปรับค่าเงินย้อนหลัง (Index) ให้เป็นปัจจุบัน

กติกา “เปลี่ยนผ่าน”

1.ผู้ที่รับบำนาญอยู่แล้ว (ประมาณ 800,000 คน)

•  ไม่มีใครได้รับบำนาญลดลง
•  ถ้าคำนวณด้วยสูตรใหม่แล้วได้มากขึ้น ก็ปรับให้เพิ่มทันที

2.ผู้ที่จะเริ่มรับบำนาญหลังสูตรใหม่บังคับใช้

•  ถ้าสูตรเก่าให้บำนาญมากกว่า จะคำนวณแบบ “ผสม” (เก่า+ใหม่) จ่ายตลอดชีวิต โดยแบ่งตามปีที่จะเริ่มรับบำนาญ

-2568–2569: สูตรเก่า 100%

-2570: เก่า 80% + ใหม่ 20%

-2571: เก่า 60% + ใหม่ 40%

-2572: เก่า 40% + ใหม่ 60%

-2573: เก่า 20% + ใหม่ 80%

-2574 เป็นต้นไป: ใช้สูตรใหม่ (CARE) เต็มรูปแบบ

ใครได้เพิ่ม – ใครได้ลด?

ตัวอย่างคำนวณ จากคนที่ส่งสมทบตั้งแต่ปี 2542 และเกษียณปี 2568

• ผู้ประกันตนมาตรา 39 ที่เคยส่งฐาน 15,000 (ตอนมาตรา 33) แล้วเปลี่ยนไปส่ง 4,800 บาทช่วง 6 ปีสุดท้าย บำนาญเพิ่มมาก (จาก ~1,750 เป็น ~4,789 บาท หรือ +173%)
• ผู้ที่ส่งมาตรา 33 ไม่นานแล้วมาส่งมาตรา 39 นาน ๆ บำนาญเพิ่มขึ้น แต่ไม่มากเท่ากรณีแรก
• • ผู้ที่ส่งฐาน 15,000 บาทตลอด พอเพดานขยับเป็น 17,500 ในปี 2569 บำนาญขยับขึ้นจาก 5,700 เป็น 6,039 บาท (+6%) แต่ถ้าเกษียณหลังปรับเพดานค่าจ้างไปเกิน 60 เดือน สูตรใหม่จะได้น้อยกว่าเก่า (เพราะสูตรเก่าไม่นำช่วงเพดานเก่า 15,000 มาคิด จึงได้มากกว่าตามสัดส่วนการส่งจริง)
• กลุ่มค่าจ้างต่ำกว่า 15,000 บาท จะได้บำนาญใกล้เคียงสูตรเดิม
• ผู้ที่ค่าจ้างต่ำเกือบตลอด แต่ไปเร่งส่งสูง 15,000 ช่วง 5 ปีสุดท้าย บำนาญอาจลดลง เพราะสูตร CARE ป้องกันไม่ให้เอาเปรียบระบบโดยจ่ายสูงเฉพาะโค้งสุดท้าย

“สูตร CARE ไม่ใช่การเพิ่มบำนาญ แต่เป็นการปรับให้ระบบยุติธรรมและยั่งยืน โดยส่งมากได้มาก ส่งน้อยได้ตามสัดส่วน อย่างแท้จริง ,ลดปัญหาสูตร 60 เดือนสุดท้ายที่บางคนใช้เพื่อให้ได้บำนาญสูงเกินจริง หรือกลุ่มมาตรา 39 ที่ฐานต่ำเกินไป ,มีมาตรการเปลี่ยนผ่าน เพื่อไม่กระทบผู้ที่รับบำนาญอยู่แล้วหรือคนที่ใกล้เกษียณมากเกินไป” นายณภูมิสรุป
 

สปส.ศึกษาบำนาญ แบบ “CARE” ตั้งแต่ปี 63

ทั้งนี้  สำนักงานประกันสังคม ชี้แจงเพื่อให้ผู้ประกันตนมั่นใจว่า สำนักงานฯ ได้ทำการศึกษา สูตรบำนาญแบบ CARE (Career-Average Revalued Earnings) หรือ “เฉลี่ยตลอดการทำงาน ปรับเป็นค่าเงินปัจจุบัน” มาตั้งแต่ปี 2563 โดยร่วมกับองค์การแรงงานระหว่างประเทศ (ILO) เพื่อสร้างความเป็นธรรมด้านบำนาญให้แก่ผู้ประกันตนทุกกลุ่ม
ด้วยความมุ่งมั่นของสำนักงานที่ต้องการแก้ปัญหาของผู้ประกันตนมาตรา 33 ที่ย้ายมาเป็นมาตรา 39 แล้วได้เงินบำนาญชราภาพต่ำกว่าความเป็นจริง ให้สามารถดำรงชีพได้แม้อัตราเงินเฟ้อจะเปลี่ยนแปลงไป อีกทั้ง ทำให้ผู้ประกันตนมาตรา 33 ได้รับเงินบำนาญชราภาพเพิ่มขึ้น
สอดคล้องกับแผนการปรับฐานเพดานค่าจ้างปี 2569 เพดานใหม่ 17,500 บาท จะถูกนำมาคำนวณเพิ่มบำนาญให้ทันที และยังสร้างความมั่นคงให้กองทุนระยะยาว และเป็นธรรมต่อผู้ประกันตนทุกกลุ่มอีกด้วย
ในส่วนของการขับเคลื่อน สำนักงานประกันสังคมกำลังเร่งเดินหน้าประสานทุกภาคส่วน เพื่อให้การปรับสูตรบำนาญนี้สำเร็จโดยเร็ว ขอยืนยันว่าการปรับสูตรการคิดคำนวณเพิ่มเงินบำนาญชราภาพที่จะเสนอนี้ สำนักงานประกันสังคมพร้อมผลักดันนโยบายสู่การปฏิบัติ เพื่อให้ผู้ประกันตนได้รับสิทธิประโยชน์โดยเร็ว ทั้งนี้ขอขอบคุณทุกความเห็นจากทุกภาคส่วนที่ร่วมกันในการดูแลเพื่อประโยชน์ของผู้ประกันตน สำนักงานประกันสังคมพร้อมรับฟังทุกความเห็นอันเป็นประโยชน์ต่อการพัฒนาสิทธิประโยชน์ของผู้ประกันตน

ในการประชุมบอร์ดประกันสังคมวันที่ 11 มี.ค.2568 จึงต้องจับตา เพราะจะมีนำวาระเรื่องสูตรใหม่บำนาญชราภาพ ประกันสังคม เข้าสู่การพิจารณาอีกรอบ จะมีมติออกมาอย่างไร  หลังจากที่เมื่อ 25 ก.พ.2568 บอร์ดตีกลับ ด้วยเหตุว่า “ยังไม่สามารถสื่อสารให้เข้าใจโดยรวมได้”