หุ้นลม หุ้นฟรี หุ้นไม่ได้ลงทุน | สกล หาญสุทธิวารินทร์

หุ้นสามัญคือหุ้นธรรมดา ซึ่งอาจมีหุ้นสามัญที่ต้องลงเงินหรือหุ้นสามัญที่ออกให้เสมือนหนึ่งได้ใช้เต็มค่าแล้วหรือบางส่วน เพราะใช้ด้วยทรัพย์อย่างอื่นหรือด้วยแรงงานก็ได้

 หุ้นบุริมสิทธิ เป็นหุ้นที่มีสิทธิแตกต่างจากหุ้นสามัญ ซึ่งอาจมีสิทธิดีกว่าก็ได้ เช่น ได้รับเงินปันผลในอัตราที่แน่นอน มีโอกาสได้รับการแบ่งปันทรัพย์สินก่อนหุ้นสามัญเมือมีการเลิกบริษัท หรืออาจเป็นหุ้นที่มีสิทธิด้อยกว่าหุ้นสามัญก็ได้

เช่นสิทธิในการออกเสียงลงคะแนนที่อาจกำหนดให้หุ้มบุริมสิทธิ สิบหุ้นลงคะแนนได้หนึ่งเสียง เป็นต้น  

หุ้นบุริมสิทธิอาจเป็นหุ้นที่ต้องลงเงิน หรือเป็นหุ้นบุริมสิทธิที่ออกให้เสมือนหนึ่งได้ใช้เงินเต็มค่าหรือบางส่วนด้วยแรงงานหรือทรัพย์สินอย่างอื่นทำนองเดียวกับหุ้นสามัญก็ได้

สำหรับหุ้นของบริษัทมหาชนจำกัด ตามพระราชบัญญัติบริษัทมหาชนจำกัด พ.ศ.2535 มีสามชนิด คือ หุ้นสามัญ หุ้นบุริมสิทธิ และหุ้นกู้

หุ้นสามัญ หุ้นบุริมสิทธิของบริษัทมหาชนจำกัดจะคล้ายกับหุ้นของบริษัทจำกัดตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ แต่จะมีข้อแตกต่างกรณีหุ้นที่ไม่ได้ชำระด้วยตัวเงิน แต่ชำระด้วยทรัพย์สินอื่นต้องชำระเต็มและไม่มีกรณีชำระด้วยแรงงาน

นอกจากนี้บริษัทมหาชนจำกัด อาจกำหนด ให้มีหุ้นทั้งหุ้นสามัญหรือหุ้นบุริมสิทธิที่ออกเป็นค่าตอบแทนให้แก่ผู้เริ่มก่อการจัดตั้งบริษัท ถ้ามีการระบุไว้ในหนังสือชี้ชวน

หุ้นกู้ เป็นตราสารหนี้ที่บริษัทมหาชน จำกัด ออกเพื่อระดมทุนมาใช้ในกิจการของบริษัท ทั้งนี้บริษัทจำกัดตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ จะออกหุ้นกู้ไม่ได้ ต้องห้ามตามกฎหมาย

             สิทธิของผู้ถือหุ้น

              - การเข้าร่วมประชุมผู้ถือหุ้น

ผู้ถือหุ้นของบริษัทจำกัดหรือบริษัทมหาชนจำกัด ไม่ว่าจะเป็นหุ้นสามัญหรือหุ้นบุริมสิทธิ มีสิทธิเข้าประชุมผู้ถือหุ้น และมีสิทธิลงคะแนนเสียงอนุมัติการดำเนินการในเรื่องเรื่องต่างๆ ของบริษัทที่ต้องได้รับอนุมัติจากที่ประชุมผู้ถือหุ้น ตามที่กำหนดในกฎหมายหรือข้อบังคับของบริษัท  

เช่น การแต่งตั้งหรือถอดถอนกรรมการ  การอนุมัติให้จ่ายเงินปันผล  การอนุมัติงบดุลของบริษัท การเพิ่มทุนหรือลดทุนของบริษัท เป็นต้น 

ผู้ถือหุ้นรวมกันได้จำนวนหุ้นตามที่กฎหมายกำหนด มีสิทธิร้องขอให้กรรมการบริษัทจัดประชุมวิสามัญผู้ถือหุ้นได้             

การฟ้องกรรมการที่ทำความเสียหายให้ชดใช้ค่าสินไหมทดแทน แทนบริษัท

ถ้ากรรมการทำความเสียหายให้บริษัทแต่บริษัทไม่ยอมฟ้องร้องเรียกค่าสินไหมทดแทน

ในกรณีเป็นบริษัทจำกัดผู้ถือหุ้นคนหนึ่งคนใดฟ้องแทนบริษัทได้ ในกรณีเป็นบริษัทมหาชนจำกัด ผู้ถือหุ้นคนหนึ่งหรือหลายคนซึ่งถือหุ้นรวมกันไม่น้อยกว่าร้อยละห้า จะแจ้งเป็นหนังสือให้บริษัทดำเนินการเรียกร้องก็ได้ ถ้าบริษัทไม่ดำเนินการฟ้องร้องภายในหนึ่งเดือน ผู้ถือหุ้นดังกล่าวฟ้องแทนบริษัทได้

สำหรับผู้ถือหุ้นกู้ไม่มีสิทธิเข้าประชุมผู้ถือหุ้น ไม่มีสิทธิเรียกให้กรรมการจัดประชุมวิสามัญผู้ถือหุ้น ไม่มีสิทธิฟ้องกรรมการที่ทำความเสียหาย 

เพราะไม่ใช่เป็นผู้ถือหุ้นที่เป็นทุนของบริษัท  ผู้ถือหุ้นกู้เป็นเพียงผู้ถือตราสารแสดงความเป็นเจ้าหนี้บริษัทในการให้กู้เงินจากการซื้อหุ้นกู้

หุ้นลม             

มีการให้ความหมายของหุ้นลม คือหุ้นฟรีหรือหุ้นที่ไม่ได้ลงทุน     ซึ่งมีวิธีการได้มาหลายรูปแบบ เช่น ได้มาจากการที่บริษัทมอบให้เป็นโบนัสแทนเงินสด หรือได้มาจากการตอบแทนที่กระทำการอย่างหนึ่งใดให้ผู้บริหารหรือบริษัท

หรือได้มาจากยอมให้ใช้ชื่อเป็นผู้เริ่มก่อการในการดำเนินการจัดตั้งบริษัทที่ ต้องถือหุ้นอย่างน้อยหนึ่งหุ้น เป็นต้น

ผลกระทบที่อาจมีจากการเป็นผู้ถือหุ้นลม

หากเป็นหุ้นลมของบริษัทจำกัดตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ ที่ยังใช้ค่าหุ้นไม่เต็ม คือชำระตามขั้นต่ำ 25% หากบริษัทเลิกกันหรือล้มละลาย ที่ต้องมีการชำระบัญชี

ผู้ถือหุ้นลมอาจถูกเจ้าหนี้ของบริษัทเรียกให้ชำระค่าหุ้นอีก 75% ที่ยังค้างอยู่ เพื่อนำมาชำระหนี้ได้ หรือมีข้อเท็จจริงบ่งชี้ว่าเป็นการถือหุ้นแทนคนต่างด้าวเพื่อหลีกเลี่ยงกฎหมาย อาจถูกดำเนินคดตามกฎหมายการประกอบธุรกิจของคนต่างด้าวหรือกฎหมายที่ดินได้

สิทธิที่มีของผู้ถือหุ้นลม

คำพิพากษาศาลฎีกาในคดีที่จะกล่าวต่อไปนี้ น่าจะใช้เป็นบรรทัดฐานในการพิจารณาสิทธิต่างฯของผู้ถือหุ้นลมได้อย่างชัดเจนคือ คำพิพากษาศาลฎีกาที่3831/2564  ที่วินิจฉัยว่า        

ผู้ร้องทั้งสี่มีชื่อเป็นผู้ถือหุ้นของบริษัท ด. ตามสำเนาบัญชีรายชื่อผู้ถือหุ้นแต่เพียงในนาม โดยไม่ได้ใช้เงินเป็นค่าหุ้น ไม่เคยเข้ามีส่วนในกิจการของบริษัทหรือมีส่วนได้ส่วนเสียในกิจการของบริษัทในลักษณะของผู้ถือหุ้น

ผู้ร้องทั้งสี่จึงไม่ใช่ผู้ถือหุ้นที่แท้จริงของบริษัทตามที่ปรากฏในสำเนาบัญชีรายชื่อผู้ถือหุ้น กรณีจึงไม่เข้าข้อสันนิษฐานที่ว่า บรรดา สมุดบัญชีเอกสารของบริษัท ย่อมเป็นพยานหลักฐานอันถูกต้องตามข้อความที่ได้บันทึกไว้ในนั้นทุกประการตาม ป.พ.พ. มาตรา 1024

เพราะได้ถูกหักล้างเป็นอย่างอื่นตามที่ผู้ร้องทั้งสี่และผู้คัดค้านทั้งสองได้นำสืบและยอมรับว่าผู้ร้องทั้งสี่ไม่ใช่ผู้ถือหุ้นของบริษัท ด. ที่แท้จริง

ผู้ร้องทั้งสี่จึงไม่อยู่ในฐานะผู้ถือหุ้นตาม ป.พ.พ. มาตรา 1195 และไม่ใช่ผู้ถูกโต้แย้งสิทธิตาม ป.วิ.พ.มาตรา 55 ที่จะมีสิทธิร้องขอให้ศาลเพิกถอนมติของที่ประชุมใหญ่อันผิดระเบียบหรือเป็นเท็จนั้นเสียตามบทบัญญัติมาตราดังกล่าว.