ศูนย์ขยะRETURN-NA 'พระนครคีรีโมเดล' ต้นแบบบริหารจัดการขยะเป็นศูนย์

ปัญหาขยะไม่ใช่เรื่องเล็กๆ เพราะส่งผลกระทบหลายด้าน และนับวันจะทวีความรุนแรงมากขึ้นโดยเฉพาะปัญหาขยะตกค้างในสิ่งแวดล้อม เพชรบุรีเป็น 1ใน 4 จังหวัดชายฝั่งอ่าวไทยที่พบว่าประสบปัญหาเรื่องขยะที่เป็นส่วนผสมระหว่างขยะอุตสาหกรรม ขยะที่เกิดจากการท่องเที่ยวและขยะจากชุมชนเทศบาล ซึ่งเป็นลักษณะเฉพาะของขยะแถบชายฝั่งทะเล  

 “โครงการการพัฒนาชุมชนอย่างยั่งยืนด้านการบริหารจัดการขยะและการนำไปใช้ประโยชน์ด้านพลังงานและอื่นๆ ในพื้นที่ชายฝั่งทะเลอ่าวไทยตอนบน” บริหารจัดการและลดปริมาณขยะในสี่จังหวัดชายฝั่งอ่าวไทย ได้แก่ สมุทรสงคราม สมุทรสาคร ชลบุรี และเพชรบุรี จึงเกิดขึ้นเพื่อหาแนวทางแก้ไขปัญหาดังกล่าว โดยได้รับทุนสนับสนุนบูรณาการพัฒนาและเพิ่มประสิทธิภาพการใช้พลังงานที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม กระทรวงพลังงาน ตั้งแต่ปี 2561

ข่าวที่เกี่ยวข้อง:

'การจัดการขยะ' ของไทย ทำอย่างไรให้ไปถึงเศรษฐกิจหมุนเวียน

'รู้ก่อนเสียเงิน' กทม. สุ่มตรวจจริงจัง บ้านไม่แยกขยะ จ่ายค่าธรรมเนียมแพงกว่า 3 เท่า

ศูนย์ขยะ “RETURNNA”(รีเทิร์นนะ) เป้าหมาย “Zero Waste”

เริ่มต้นจากการสำรวจศักยภาพของขยะเพื่อผลิตพลังงานและเชื้อเพลิงแข็ง (RDF)รวมถึงสำรวจความคิดเห็นของชุมชนในการสร้างโรงไฟฟ้าพลังงานขยะ โดยดำเนินการร่วมกันกับมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรี (มจธ.)  มหาวิทยาลัยมหิดล ศาลายา มหาวิทยาลัยศิลปากร พระราชวังสนามจันทร์ และมหาวิทยาลัยบูรพา

โครงการได้พัฒนาไปสู่การเน้นการบริหารจัดการขยะอย่างยั่งยืน โดยมีเป้าหมายเป็น “Zero Waste”โดยการสร้างศูนย์การเรียนรู้ เพื่ออบรมชาวบ้านและบุคลากรเทศบาลในการนำขยะกลับมาใช้ให้เกิดประโยชน์และสร้างรายได้ รวมถึงการพัฒนาความรู้และความเข้าใจของการบริหารจัดการขยะแก่ชุมชน เพื่อให้ชุมชนสามารถพึ่งพาตนเองในการบริหารจัดการขยะได้อย่างยั่งยืน

ล่าสุดมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรี (มจธ.)ได้ร่วมกับเทศบาลเมืองเพชรบุรี จัดตั้งศูนย์การเรียนรู้ด้านการบริหารจัดการขยะ หรือ ศูนย์ขยะ“RETURNNA”(รีเทิร์นนะ) ภายใต้โครงการดังกล่าวเพื่อเป็น"พระนครคีรีโมเดล”ต้นแบบแหล่งเรียนรู้ด้านการบริหารจัดการขยะให้เป็นศูนย์ (ZERO WASTE)ให้กับชุมชนอื่นๆ โดยเทศบาลเมืองเพชรบุรี ดูแลและต่อยอดศูนย์นี้ในระยะยาว เพื่อลดปริมาณขยะของเทศบาลได้อย่างต่อเนื่อง

จัดการขยะอย่างยั่งยืนต้องอาศัยความร่วมมือจากทุกภาคส่วน

กิตติพงษ์ เทพพานิช นายกเทศมนตรีเมืองเพชรบุรี กล่าวว่า ปัจจุบันปัญหาเรื่องสิ่งแวดล้อมถือเป็นปัญหาที่สำคัญ โดยเฉพาะอย่างยิ่งปัญหาขยะซึ่งถือเป็นวาระแห่งชาติ โดยเฉพาะปัญหาขยะตกค้างในสิ่งแวดล้อมรวมถึงปัญหาขยะในทะเล ทำให้มีการสะสมของไมโครพลาสติกในอาหารทะเล ก่อให้เกิดผลกระทบทั้งทางด้านสิ่งแวดล้อมและสุขภาพ ด้วยเหตุนี้การบริหารจัดการขยะและการนำขยะไปใช้ประโยชน์ จึงมีความสำคัญอย่างมาก

การแก้ไขปัญหาขยะให้เกิดความยั่งยืนมีประสิทธิภาพและบรรลุเป้าหมายได้ ต้องอาศัยความร่วมมือของทุกภาคส่วน โดยเฉพาะอย่างยิ่งในภาคประชาชนซึ่งมีบทบาทอย่างมาก ตั้งแต่การลดปริมาณขยะที่เกิดขึ้นให้เป็นศูนย์ โดยการนำขยะกลับมาผลิตเป็นสินค้าที่สามารถนำมาจำหน่ายเพื่อเพิ่มรายได้ให้กับชุมชน และเป็นประโยชน์ต่อการลดปริมาณขยะของเทศบาล 

สำหรับศูนย์เรียนรู้แห่งนี้จะใช้เป็นแหล่งถ่ายทอดความรู้ด้านการบริหารจัดการขยะและเป็นสถานที่จัดแสดงสินค้าที่ผลิตจากขยะเพื่อเป็นต้นแบบให้กับชุมชน โรงเรียน หน่วยงานต่างๆ และผู้ที่สนใจในการบริหารจัดการขยะด้วยตนเอง โดยจะเปิดให้บริการทุกวันตั้งแต่เวลา08.30 – 16.00น.

รศ. ดร.สุวิทย์ แซ่เตีย อธิการบดี มจธ. กล่าวว่า ขยะ ถือเป็นปัญหาของทั่วโลก การบริหารจัดการขยะต้องเริ่มจากที่ตัวเราเองก่อน ถ้าเราสามารถลดการใช้ทรัพยากรหรือการที่เราใช้ทรัพยากรอย่างพอเพียงและรู้จักนำมาใช้ประโยชน์ซ้ำ จำนวนขยะที่เหลือทิ้งออกไปสู่สิ่งแวดล้อมก็จะลดน้อยลงตามไปด้วย จึงหวังว่าศูนย์เรียนรู้นี้ นอกจากจะให้ความรู้เรื่องของการบริหารจัดการขยะ ยังสามารถที่จะนำขยะมาทำเป็นผลิตภัณฑ์ต่างๆ ที่เรียกว่าReuse Recycleได้ เพื่อลดขยะได้อย่างยั่งยืน

“คาดหวังว่าศูนย์การเรียนรู้แห่งนี้จะเป็นต้นแบบและเป็นแรงบันดาลให้กับชุมชนอื่นๆ เข้ามาเรียนรู้ และนำความรู้ที่ได้กลับไปต่อยอดพัฒนาให้กับชุมชนของตนเองต่อไป ช่วยลดปริมาณขยะลงแล้ว ลดค่าใช้จ่ายด้านการจัดการขยะลง เพื่อนำเงินเหล่านั้นไปพัฒนาพื้นที่ด้านอื่นได้มากขึ้น เช่น ด้านการศึกษา สาธารณสุข หรือสิ่งอำนวยความสะดวกให้กับชุมชน และหวังอย่างยิ่งว่าความร่วมมือนี้จะนำไปสู่การทำงานร่วมกันอย่างยั่งยืน”

ผศ. ดร.จิรวรรณ เตียรถ์สุวรรณ อาจารย์ประจำคณะพลังงานสิ่งแวดล้อมและวัสดุ มจธ. และหัวหน้าโครงการ กล่าวว่าเป้าหมายเป็น “Zero Waste”โดยการสร้างศูนย์การเรียนรู้ เพื่ออบรมชาวบ้านและบุคลากรเทศบาลในการนำขยะกลับมาใช้ให้เกิดประโยชน์และสร้างรายได้ รวมถึงการพัฒนาความรู้และความเข้าใจของการบริหารจัดการขยะแก่ชุมชน เพื่อให้ชุมชนสามารถพึ่งพาตนเองในการบริหารจัดการขยะได้อย่างยั่งยืน

“ชื่อศูนย์RETURNNAมีความหมายถึงReturn +นะจ๊ะ หมายถึง ชักชวนให้กลับมา เป็นการชักชวนให้ประชาชนมาร่วมกันจัดการขยะหมุนเวียนกลับมาใช้ประโยชน์สูงสุดเพื่อความยั่งยืนในอนาคต”

สำหรับชุมชนพระนครคีรีมีประชากรประมาณ 1,000 กว่าครัวเรือน ส่วนใหญ่เป็นแม่บ้านและผู้เกษียณอายุราชการ เดิมชุมชนมีปัญหาสิ่งแวดล้อมจากขยะและลิง แม้มีการจัดการขยะอยู่แล้ว เช่น การแยกขยะ แต่โครงการนี้เข้ามาเสริมในการ“สร้างการมีส่วนร่วมและรายได้จากขยะ” อาจารย์ได้สอนวิธีการนำขยะกลับมาใช้ใหม่และสร้างรายได้ โดยเน้นการเพิ่มมูลค่า จากเดิมที่ “แค่ทิ้ง” สำหรับผลิตภัณฑ์จากขยะที่ทางชุมชนผลิตขึ้น 

อาทิ พวงหรีดทำจากแผงไข่ ดอกไม้จากหลอดพลาสติก ไม้กวาดจากขวดพลาสติก ดอกซากุระจากถุงพลาสติกโดยใช้กิ่งไม้และกาบหมากปาล์มมาประกอบ และเข็มกลัด “หยกคีรี” ที่ถูกตั้งชื่อให้มีความหมายและมีมูลค่า เตรียมวางแผนขายในงานเทศกาลต่างๆ อีกทั้งยังมีผลิตภัณฑ์ที่ทำจากขยะรีไซเคิล เช่น ขวดนมเปรี้ยวที่ทำเป็นต้นไม้ประดับสำหรับเทศกาล หรือตั้งตามวัด โดยรายได้จะนำมาเป็นกองทุนของชุมชน เช่น นำไปเยี่ยมผู้ป่วยติดเตียงผ่านโครงการ “กระตุกสุข” ซึ่งมีการประสานงานกับอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน หรือ อสม. สอดคล้องกับงานสุขภาพของชุมชน

โครงการนี้ไม่เพียงแต่ช่วยลดปริมาณขยะ แต่ยังสร้างกิจกรรมที่ส่งเสริมสุขภาพจิตและความสัมพันธ์ เช่น “ลำวงอีหลอด”จากหลอดพลาสติก ยังเกิดการรวมตัวกัน มีความต้องการพัฒนาชุมชน และมีความสุขที่ได้ทำงานร่วมกัน เชื่อว่าหลังจากการเปิดศูนย์การเรียนรู้จะสามารถสร้างรายได้จากการขายผลิตภัณฑ์ให้กับผู้มาดูงานได้