กับดักเศรษฐกิจไทยรู้ปัญหาแต่แก้ไม่ได้

    แต่ประเทศไทยมาเจอวิกฤติต้มยำกุ้งในปี 2540 ทำให้เศรษฐกิจชะลอตัวลงอย่างมาก แต่กลับมาฟื้นตัวได้ด้วยแรงขับเคลื่อนของการส่งออกสินค้า ซึ่งหลังจากนั้นเศรษฐกิจขยายตัวจนทำให้ธนาคารโลกประกาศเมื่อปี 2554 ให้ไทยเป็นประเทศรายได้ปานกลางระดับสูง
    ถึงแม้ว่าเศรษฐกิจไทยจะมีความสามารถในการปรับตัวเพื่อรองรับวิกฤติทางการเงินโลกหรือวิกฤติแฮมเบอร์เกอร์มาได้ แต่หลังจากนั้นเศรษฐกิจถูกระบุถึงปัญหาการเติบโตต่ำกว่าศักยภาพ และทำให้ประเทศไทยติดกับดักประเทศรายได้ปานกลางมานานกว่า 3 ทศวรรษ ซึ่งการที่ประเทศไทยไม่ขาดความรู้หรือไม่เข้าใจสาเหตุการติดกับดักดังกล่าว แต่ขาดการแก้ปัญหาอย่างจริงจังและต่อเนื่อง ทั้งที่รู้ดีว่าต้องเพิ่มผลิตภาพแรงงาน ยกระดับเทคโนโลยี และสร้างนวัตกรรมใหม่

    ประเทศไทยละเลยการแก้ปัญหาเชิงโครงสร้าง และแม้จะมีการกำหนดเป้าหมายประเทศให้ถูกจัดในกลุ่มประเทศรายได้สูงภายในปี 2580 ตามยุทธศาสตร์ชาติ 20 ปี แต่ปฏิเสธไม่ได้ว่ายุทธศาสตร์ดังกล่าวแทบไม่มีผลในทางปฏิบัติแล้ว แต่ต้องดำเนินการตามขั้นตอนกฎหมายเพราะถูกกำหนดในรัฐธรรมนูญ 2560 ในการกำหนดงบประมาณรายจ่ายแต่ละปี ในขณะที่หลายรัฐบาลไม่ค่อยกล่าวถึงการก้าวไปสู่เป้าหมายกลุ่มประเทศรายได้สูงแล้ว

    ภาคการผลิตที่เป็นกลไกสำคัญของจีดีพีกำลังสูญเสียความสามารถในการแข่งขันในตลาดโลก โครงสร้างอุตสาหกรรมยังอาศัยเทคโนโลยีระดับกลาง ในขณะที่คู่แข่งในภูมิภาคได้ยกระดับไปสู่อุตสาหกรรมมูลค่าสูงและเทคโนโลยีขั้นสูง ในขณะที่ภาคเกษตรกรรมไม่สามารถก้าวข้ามไปสู่การเกษตรสมัยใหม่ โดยทุกรัฐบาลที่เข้ามายังมองการอุดหนุนให้ภาคการเกษตร รวมถึงรัฐบาลปัจจุบันที่กระทรวงพาณิชย์เตรียมมาตรการดูแลชาวนา จ่ายไร่ละ 1,000 บาท ครัวเรือนละไม่เกิน 10 ไร่
    การปรับโครงสร้างเศรษฐกิจจึงเป็นเรื่องเร่งด่วนที่หลีกเลี่ยงไม่ได้ โดยสิ่งที่ท้าทายที่สุดอยู่ที่ความมุ่งมั่นทางการเมืองและความต่อเนื่องของนโยบาย ซึ่งการปฏิรูปโครงสร้างเศรษฐกิจต้องใช้เวลา ดังนั้นภาคการเมืองจำเป็นต้องกล้าตัดสินใจดำเนินนโยบายที่อาจไม่เป็นที่นิยมในระยะสั้น แต่จำเป็นสำหรับอนาคต ไม่ว่าจะเป็นการปฏิรูปการศึกษาเพื่อสร้างกำลังคนคุณภาพ การลงทุนในโครงสร้างพื้นฐานดิจิทัล การสร้างระบบนิเวศนวัตกรรม หรือการปรับเปลี่ยนภาคเกษตรสู่ความยั่งยืน เพื่อให้ไทยก้าวข้ามกับดักเศรษฐกิจ