พด.เสริมแกร่งห้องแล็บไทย ยกระดับบริการวิเคราะห์ดิน เชื่อมเครือข่ายสู่สากล

 นายทวีศักดิ์ ธนเดโชพล อธิบดีกรมพัฒนาที่ดิน(พด.) เปิดเผยว่า กรมฯ ให้ความสำคัญกับการพัฒนาคุณภาพการวิเคราะห์ดิน เพื่อเป็นรากฐานสำคัญของการใช้ประโยชน์ที่ดินอย่างยั่งยืน โดยเฉพาะการยกระดับมาตรฐานห้องปฏิบัติการในประเทศไทยให้มีความเที่ยงตรง เชื่อถือได้ และสอดคล้องกับมาตรฐานสากล

ขณะเดียวกัน ในฐานะหน่วยงานเจ้าภาพของเครือข่ายห้องปฏิบัติการวิเคราะห์ดินของประเทศไทย (TSLAN) ได้ทำงานร่วมกับเครือข่ายระดับโลก GLOSOLAN และระดับภูมิภาค SEALNET รวมถึงการส่งเสริมการใช้ชุดทดสอบดินภาคสนามร่วมกับหมอดินอาสา ได้รับการยอมรับจาก FAO และ GLOSOLAN ว่าเป็นกรณีตัวอย่างของการถ่ายทอดวิทยาศาสตร์สู่ชุมชน การดำเนินงานของ สำนักวิทยาศาสตร์เพื่อการพัฒนาที่ดิน(สวด.) ช่วยขับเคลื่อนภารกิจด้านวิชาการให้เกิดผลเป็นรูปธรรม และขอขอบคุณทุกภาคีเครือข่ายที่ร่วมกันยกระดับมาตรฐานการวิเคราะห์ดินของประเทศไทยให้ก้าวสู่ระดับสากล

 กรมฯ ยังคงมุ่งมั่นส่งเสริมการใช้ข้อมูลผลวิเคราะห์ดินที่มีคุณภาพ เพื่อสนับสนุนการจัดการที่ดินอย่างเหมาะสม และส่งเสริมความมั่นคงทางอาหารของประเทศอย่างยั่งยืน 

 

นางปิ่นเพชร ดีล้อม ผู้อำนวยการสำนักวิทยาศาสตร์เพื่อการพัฒนาที่ดิน(สวด.) กล่าวว่า  สวด. ยกระดับห้องปฏิบัติการสู่มาตรฐานสากล  ผ่านการรับรอง ISO/IEC 17025:2017 ของตัวอย่างดินและปุ๋ย ได้แก่ ค่าความเป็นกรด-ด่างในดิน (pH), ค่าการนำไฟฟ้าในดิน (EC), ความหนาแน่นรวมของดิน (Bulk Density), คาร์บอนทั้งหมดในดิน (Total Carbon), คาร์บอนอินทรีย์ (Organic Carbon) ในดิน, และ ปรอท (Hg) ในดิน และปุ๋ย สวด. ได้รับการรับรองเป็นห้องปฏิบัติการปลอดภัยระดับต้นแบบ (ปี 2567) จาก วช. เข้าร่วม Proficiency Testing (PT) ทั้งภายในและต่างประเทศ

เพื่อรักษาคุณภาพผลวิเคราะห์ และทดสอบความชำนาญของบุคลากรในการวิเคราะห์ดิน ทดสอบดินภาคสนาม (LDD Test Kit) เพื่อเข้าถึงเกษตรกรและหมอดินอาสาที่เป็นเครือข่ายของกรมพัฒนาที่ดิน เช่น pH Test Kit, EC Test Kit, NPK Test Kit ให้บริการวิเคราะห์ดินออนไลน์ผ่าน  e-Service  เพิ่มความสะดวก รวดเร็ว และเข้าถึงง่าย ที่ให้บริการวิเคราะห์ดินและการคำนวณการใช้ปุ๋ยเพื่อส่งเสริมการใช้ปุ๋ยตามผลวิเคราะห์ดินอย่างแม่นยำ

 

 

 

สวด.เป็นผู้นำเครือข่ายห้องแล็บดินไทยสู่เวทีโลก

สวด. เป็นเจ้าภาพหลักของเครือข่าย TSLAN ซึ่งปัจจุบันมีสมาชิก 46 ห้องปฏิบัติการ ประกอบด้วย ห้องปฏิบัติการวิเคราะห์ดินจากหน่วยงานภาครัฐ ภาคเอกชน สถาบันการศึกษา เช่น กรมวิชาการเกษตร กรมการข้าว มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ มหาวิทยาลัยแม่โจ้ มหาวิทยาลัยขอนแก่นมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้าเจ้าคุณทหารลาดกระบัง เป็นต้น สวด. ได้จัดกิจกรรมต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับการพัฒนาศักยภาพห้องปฏิบัติการ และการพัฒนามาตรฐานการวิเคราะห์ดิน ได้ขับเคลื่อนการพัฒนามาตรฐานห้องปฏิบัติการวิเคราะห์ดินเครือข่ายประเทศไทย ภายใต้เครือข่ายห้องปฏิบัติการวิเคราะห์ดินระดับโลก (GLOSOLAN) และเครือข่ายระดับภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ (SEALNET) ซึ่งมีบทบาทสำคัญ ดังนี้

· การผลิตตัวอย่างดินอ้างอิง (ในระดับ Quality Control Sample)

· จัดโปรแกรมการทดสอบความชำนาญห้องปฏิบัติการวิเคราะห์ดิน หรือ Proficiency Testing Program (PT) ตั้งแต่ปี 2563 มีสมาชิกเครือข่ายห้องปฏิบัติการวิเคราะห์ดินประเทศไทยเข้าร่วม มากกว่า 30 ห้องปฏิบัติการ

· จัดประชุมเชิงปฏิบัติการ TSLAN อย่างต่อเนื่อง โดยปี 2568 นั้น ได้เพิ่มความเข้มข้นของเนื้อหาและกิจกรรมมากขึ้น ระหว่างวันที่ 6-8 กรกฎาคม 2568 ได้จัดการประชุมเชิงปฏิบัติการ เรื่อง “การสร้างมาตรฐานการวิเคราะห์ดินให้มีความสอดคล้องกันของประเทศไทยและการดูงานด้านการจัดการสารเคมีและของเสียอันตรายจากห้องปฏิบัติการ” ณ โรงแรมรามาการ์เด้นท์ จ.กรุงเทพฯ และศึกษาดูงาน ณ อาคารวิจัยและนวัตกรรมกระบวนการชีวภาพ (BRI) มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรี (บางขุนเทียน) ซึ่งในครั้งนี้มีการนำคณะผู้เข้าร่วมประชุมฯ เยี่ยมชมและฟังบรรยายนอกสถานที่

· เผยแพร่ Standard Operating Procedure; SOP แล้ว 4 เรื่อง เตรียมเพิ่มอีก 3 เรื่องปลายปีนี้

1) การวิเคราะห์ความเป็นกรด-ด่างของดิน (pH)

2) การวิเคราะห์คาร์บอนอินทรีย์ในดิน วิธี Walkley-Black โดยเทคนิคการไทเทรต

3) การวิเคราะห์ฟอสฟอรัสที่เป็นประโยชน์ในดิน วิธี Bray II

4) การวิเคราะห์โพแทสเซียมที่แลกเปลี่ยนได้ วิธี1 M NH4 OAc  pH7

และปลายปี 2568 จะมีเผยแพร่เพิ่มเติม 3 เรื่อง ได้แก่

1) การทดสอบการนำไฟฟ้าของดิน (Electrical Conductivity: EC) โดยวิธีใช้ดิน ต่อน้ำอัตราส่วน 1:5

2) การทดสอบความต้องการปูน (Lime Requirement: LR) และ

3) การทดสอบความหนาแน่นของดิน (Dry Bulk Density) โดยวิธี Core method

" ในอนาคต สวด. มีเป้าหมายชัดเจนในการพัฒนาเครื่องมือและบริการด้านการวิเคราะห์ดินให้ตอบโจทย์ผู้ใช้มากขึ้น โดยเฉพาะการวิจัยและพัฒนาชุดตรวจสอบดินภาคสนาม (LDD Test Kit) สวด. กำลังพัฒนาชุดตรวจสอบดินภาคสนามชุดใหม่ให้บริการเกษตรกรเพื่อให้ครอบคลุมการแปลผลสมบัติดิน เช่น ชุดทดสอบการหายใจของดิน ชุดทดสอบความคงทนของเม็ดดิน และคุณภาพน้ำ เพื่อรองรับการเกษตรอย่างยั่งยืน ด้านห้องปฏิบัติการ"

สวด. ยังคงมุ่งมั่นรักษามาตรฐาน ISO/IEC 17025:2017 ในรายการวิเคราะห์หลัก รวมถึงพัฒนาศักยภาพบุคลากร และสนับสนุนให้ห้องปฏิบัติการในเครือข่าย TSLAN เข้าร่วมการทดสอบความชำนาญ (PT) อย่างต่อเนื่อง การได้ข้อมูลที่ดี คือจุดเริ่มต้นของการจัดการดินที่ยั่งยืน และ สวด. ยังคงเดินหน้าสร้างระบบวิเคราะห์ดินที่ทันสมัย เข้าถึงง่าย และเชื่อถือได้ เพื่อรองรับการเกษตรยุคใหม่ที่สมดุลทั้งด้านผลผลิต สิ่งแวดล้อม และสุขภาพของเกษตรกรไทย

ความสำเร็จดังกล่าวสะท้อนศักยภาพของห้องปฏิบัติการ พด. ในฐานะต้นแบบของ GLOSOLAN และเป็นพื้นฐานสำคัญในการถ่ายทอดองค์ความรู้สู่ประเทศสมาชิก พร้อมทั้งเป็นผู้แทนเสนอแนวทางจัดทำวิธีวิเคราะห์ที่สอดคล้องกัน (Harmonized Methods) ภายใต้เครือข่าย SEALNET และเข้าร่วมกิจกรรม PT เพื่อยกระดับผลวิเคราะห์ให้ได้มาตรฐานเดียวกันในระดับสากล