พลิกเกม 'คิงเพาเวอร์' จับตาทางออกแก้วิกฤติ 'ดิวตี้ฟรี'

สัญญาณวิกฤติของธุรกิจร้านค้าปลอดอากร (ดิวตี้ฟรี) ท่าอากาศยานทั้ง 5 แห่ง ภายใต้การบริหารงานของบริษัท คิง เพาเวอร์ ดิวตี้ฟรี จำกัด เริ่มตั้งแต่ปี 2562 ที่คว้าสัญญาสัมปทาน และเกิดการแพร่ระบาดโควิด-19 ส่งผลให้ปริมาณผู้โดยสารกลายเป็นศูนย์ และปัจจุบันยังไม่ฟื้นตัวเทียบเท่ากับการคาดการณ์เมื่อครั้งที่บริษัท ท่าอากาศยานไทย จำกัด (มหาชน) หรือ ทอท. ได้ศึกษาและเปิดประมูล

ปัจจัยเหล่านี้กลายเป็นหนึ่งในวิกฤติหลักกระทบต่อผลการดำเนินงานของคิงเพาเวอร์ และทำให้ธุรกิจต้องประสบปัญหาขาดสภาพคล่องมาตั้งแต่เดือน ส.ค.2567 เป็นเหตุให้เริ่มค้างจ่ายผลประโยชน์ตอบแทนรัฐ และยื่นหนังสือไปยัง ทอท.เพื่อขอเลื่อนชำระค่าผลประโยชน์ตอบแทนดิวตี้ฟรีทั้ง 5 ท่าอากาศยาน โดยข้อมูลยอดหนี้ที่เปิดเผยโดย ทอท. เมื่อเดือน ก.พ.2568 มีวงเงินสูงถึง 4,000 ล้านบาท

ล่าสุดปลายเดือน พ.ค. 68 คิงเพาเวอร์ทำหนังสือถึง ทอท.เกี่ยวกับผลกระทบสัญญาดิวตี้ฟรี และขอหารือแนวทางยกเลิกสัญญาดิวตี้ฟรี 3 สัญญา ใน 5 ท่าอากาศยาน ได้แก่ ท่าอากาศยานสุวรรณภูมิ ดอนเมือง และท่าอากาศยานภูมิภาค ประกอบด้วย ภูเก็ต เชียงใหม่ และหาดใหญ่

“สถานการณ์ของคิงเพาเวอร์ปัจจุบันภาวะโคม่า เหมือนผู้ป่วยหนักที่มีหลายโรค จำเป็นต้องใช้เครื่องช่วยหายใจ หนังสือที่ส่งไปยัง ทอท. เปรียบเสมือนข้อความที่บอกว่า ช่วยเอาออกซิเจนออกหน่อย หรือหากยังมีทางรักษาก็ถึงเวลาพิจารณา เป้าหมายตอนนี้ คือการหาทางประคองให้บริษัทอยู่ต่อได้ ไม่ใช่การแสวงหากำไรสูงสุด” ส่วนหนึ่งของบทสัมภาษณ์ นายนิตินัย ศิริสมรรถการ ประธานเจ้าหน้าที่บริหาร บริษัท คิงเพาเวอร์ คอร์ปอเรชั่น จำกัด ที่เปิดเผยกับ “กรุงเทพธุรกิจ”

นายนิตินัย กล่าวว่า กระแสเงินสดอยู่ในขั้นวิกฤติ หากปล่อยปัญหาของสัญญาดิวต่อไปจะกระทบต่อค่าปรับในสัญญาที่อาจเกินวงเงินหลักประกัน (แบงก์การันตี) ใน 3 สัญญาดิวตี้ฟรี อาจเกิดความเสียหายต่อ ทอท.และการเสียโอกาสประเทศ ต้องเว้นว่างในธุรกิจดิวตี้ฟรีและเปิดหาผู้ประกอบการใหม่ ยืนยันว่าไม่ต้องการยกเลิกสัญญา เคารพการตัดสินใจของ ทอท. หากการรักษาสัญญาจะทำให้เจ้าหน้าที่ ทอท. ต้องเผชิญกับคดีความ และไม่ตอบโจทย์ในเวลานี้ก็ยอมรับการตัดสินใจ

สิ่งที่ต้องการ คือ พิจารณาสัญญาภายใต้บริบทปัจจุบัน และเป็นธรรม เพราะหลังจากโควิด-19 การคำนวณค่าตอบแทนขั้นต่ำ (minimum guarantee) ผิดพลาดไป การแก้ไขสัญญาในรอบแรกเคยเกิดขึ้นหลังจากมีการปิดประเทศ โดยเปลี่ยนจาก “Fixed MG” หรือ minimum guarantee แบบคงที่ เป็น “Per Pax” หรือ คำนวณส่วนแบ่งรายได้ต่อหัวผู้โดยสาร ซึ่งถือเป็นการแก้ไขสัญญาที่มีความเป็นธรรมภายใต้บริบทที่เปลี่ยนไป

ขณะที่สถานการณ์ปัจจุบันมีบริบทที่เปลี่ยนแปลงไป ตามหนังสือที่คิงเพาเวอร์ได้ยื่นต่อ ทอท. 7 หัวข้อ ดังนั้นจึงต้องการให้ ทอท.พิจารณาเพื่อให้เกิดความเป็นธรรม ประกอบด้วย

1. การหยุดดำเนินการร้านค้าปลอดอากรขาเข้าจากนโยบายรัฐบาล ตั้งแต่วันที่ 1 ส.ค. 2567 กระทบต่อวิธีการคำนวณจำนวนเงินค่าตอบแทนที่ลดลงจากการหยุดประกอบการร้านค้าปลอดภาษีขาเข้าอย่างไม่เป็นธรรม และแตกต่างจากเจตนาของ TOR และสัญญาฯ อย่างมีนัยสำคัญ

2. การลดภาษีสินค้าประเภทไวน์อันส่งผลกระทบต่อยอดจำหน่ายภายในร้านค้าปลอดอากร ซึ่งเป็นไปตามประกาศกระทรวงการคลัง เรื่องการลดอัตราอากรและยกเว้นอากรศุลกากรตามมาตรา 12 แห่ง พ.ร.บ.กำหนดพิกัดอัตราศุลกากร พ.ศ.2530 (ฉบับที่ 7) ลงวันที่ 14 ก.พ.2567 ยกเว้นอากรสินค้าไวน์ที่ระบุไว้ในประกาศฯ (จากเดิมอัตราอากรอยู่ที่ 60%) ส่งผลกระทบต่อยอดจำหน่าย

3. การขอคืนพื้นที่ประกอบกิจการของ ทอท. บางส่วน (เนื้อที่ประมาณ 491.220 ตารางเมตร) ตั้งแต่ วันที่ 1 ก.ค. 2567 เป็นต้นไป ซึ่ง ทอท.ใช้วิธีคำนวณจำนวนเงินค่าตอบแทนที่ต้องชำระให้แก่ ทอท.ที่ปรับลดลงตามสัดส่วนของพื้นที่ขอคืนมีผลต่อยอดจำหน่ายสินค้าลดลง

4. การขาดมาตรการเชิงรุกของภาครัฐในการบริหารจัดการความปลอดภัยของนักท่องเที่ยว ส่งผลให้การลดลงของนักท่องเที่ยวจีน ซี่งมีศักยภาพในการจับจ่ายใช้สอยสูงสุด

5. สถานการณ์ภายในประเทศอันส่งผลทางลบต่อจำนวนนักท่องเที่ยวและจำนวนผู้โดยสาร เช่น การย้ายฐานการผลิตของบริษัทต่างชาติ การปิดตัวของบริษัทในหลายอุตสาหกรรม อาชญากรรมทางไซเบอร์ หรือการถล่มของตึก สตง.จากแผ่นดินไหววันที่ 28 มี.ค. 2568 ส่งผลต่อความเชื่อมั่นในประเทศ

6. สถานการณ์การแพร่ระบาดโควิด-19 ยังมีผลกระทบต่อธุรกิจ

7. สถานการณ์สงครามและการชะลอตัวของเศรษฐกิจโลก

ทั้งนี้ คาดว่าทออท.จะต้องนำเรื่องเข้าพิจารณาผ่านคณะกรรมการรายได้ก่อนเสนอคณะกรรมการ (บอร์ด) ซึ่งมีกำหนดประชุมวันพุธสุดท้ายของเดือน จึงต้องติดตามการประชุมบอร์ดวันที่ 25 มิ.ย.นี้ หากมีการพิจารณาและมีสัญญาณที่ดี บริษัทพร้อมจะเดินหน้าธุรกิจต่อ โดยแนวทางแรกคือ เจรจากับสถาบันการเงินเพื่อเสริมสภาพคล่องแม้อาจจะต้องทำธุรกิจขาดทุนในช่วงแรก

“ข้อเสนอที่คิงเพาเวอร์ขอหยุดจ่ายค่าเช่าก็เพราะแคชโฟว์อยู่ในภาวะวิกฤติ รวมถึงเงินที่จ่ายพนักงาน และถ้า ทอท.ไม่ลดอะไรให้ก็คงต้องกลับมาลดพนักงาน ซึ่งได้ยินว่า ทอท.ไม่ได้อยากตัดแขนของธุรกิจที่ทำร่วมกันอยู่นี้ที่มีหลายแนวทาง อาทิ การชะลอจ่ายค่าผลประโยชน์ตอบแทน เพิ่มแบงก์การันตี หรือการปรับแก้การจ่ายผลประโยชน์ตอบแทน อาจในลักษณะปรับจ่ายเพิ่มเป็นขั้นบันได เป็นต้น"

นอกจากนี้ หากเจรจาแล้วตกลงกันไม่ได้จำเป็นต้องยกเลิกสัญญาและเคลียร์บัญชีร่วมกัน ทอท.ต้องเปิดประมูลใหม่ โดยบริษัทจะเข้าประมูลเช่นกันเพราะเชื่อว่าจะอยู่บนพื้นฐานบริบทใหม่ และการจ่ายผลตอบแทนที่เหมาะสมกับสภาพแวดล้อมปัจจุบัน 

สำหรับรายละเอียดของ 3 สัญญาดิวตี้ฟรีในปัจจุบัน มีรายละเอียดแบ่งเป็น

1. กิจการจำหน่ายสินค้าปลอดอากร (ดิวตี้ฟรี) สุวรรณภูมิ อายุสัญญา 10 ปี 6 เดือน ระหว่างวันที่ 28 ก.ย.2563 - 31 มี.ค.2574 เสนอผลประโยชน์ตอบแทนขั้นต่ำ (minimum guarantee) ปีแรก 15,419 ล้านบาท วิกฤติโควิดทำให้ ทอท.ขยายสัญญาเพิ่ม 1 ปี (สิ้นสุด 31 มี.ค. 2575) พร้อมให้คิงเพาเวอร์ยกเว้นจ่ายค่าผลประโยชน์ตอบแทนขั้นต่ำรายเดือนหรือรายปี และให้จ่ายในรูปแบบค่าผลประโยชน์ตอบแทนอัตราร้อยละ หรือ Sharing per Head ตามจำนวนผู้โดยสาร

2. กิจการจำหน่ายสินค้าปลอดอากร สนามบินภูเก็ต เชียงใหม่ และหาดใหญ่ อายุสัญญา 10 ปี 6 เดือน ระหว่างวันที่ 28 ก.ย.2563 - 31 มี.ค.2574 เสนอผลประโยชน์ตอบแทนขั้นต่ำ ปีแรก 2,331 ล้านบาท วิกฤติโควิดทำให้ ทอท.ขยายสัญญาเพิ่ม 1 ปี (สิ้นสุด 31 มี.ค. 2575) พร้อมให้คิงเพาเวอร์ยกเว้นจ่ายค่าผลประโยชน์ตอบแทนขั้นต่ำรายเดือนหรือรายปี ให้จ่ายในรูปแบบค่าผลประโยชน์ตอบแทนอัตราร้อยละ หรือ Sharing per Head ตามจำนวนผู้โดยสารที่เกิดขึ้นจริง

3. กิจการจำหน่ายสินค้าปลอดอากร ณ ท่าอากาศยานดอนเมือง เนื่องจากเป็นการประมูลในช่วงเกิดโควิดในปี 2562 ทำให้ ทอท.ประเมินปัจจัยภายใต้บริบทที่สอดคล้องกับสถานการณ์ปัจจุบัน อายุสัญญา 10 ปี 6 เดือน ระหว่างวันที่ 1 ต.ค.2565 – 31 มี.ค.2576 เสนอค่าผลประโยชน์ตอบแทนขั้นต่ำ ปีแรก 1.5 พันล้านบาท (ไม่รวมภาษีมูลค่าเพิ่ม) ปัจจุบันคิงเพาเวอร์จ่ายผลประโยชน์ตอบแทนรูปแบบ minimum guarantee

สัญญาที่ ทอท.ได้ปรับในช่วงโควิด โดยปรับการจ่ายผลประโยชน์ตอบแทนจาก minimum guarantee เป็นการคำนวณส่วนแบ่งรายได้ต่อหัวผู้โดยสารที่เกิดขึ้นจริง ยอมรับว่าเป็นข้อตกลงที่คิงเพาเวอร์เสนอยังคงการันตีผลประโยชน์ตอบแทนขั้นต่ำโดยรวมแล้วไม่ต่ำกว่าที่เสนอในการประมูล ทำให้เมื่อเฉลี่ยส่วนแบ่งผลประโยชน์ตอบแทนเป็นรายได้ต่อหัวผู้โดยสารที่เกิดขึ้นจริงแล้ว พบว่าคิงเพาเวอร์ต้องจ่ายส่วนแบ่งรายได้ให้ ทอท.ในปัจจุบันสูงเฉลี่ย 30 – 40% ของยอดขาย

"หากเทียบกับรูปแบบการจ่ายส่วนแบ่งรายได้ที่ ทอท.กำหนดในสัญญาการประมูลดิวตี้ฟรี 2 รูปแบบ คือ กำหนดให้เอกชนผลตอบแทนขั้นต่ำรายปีตามที่เอกชนเสนอหรือจ่ายเป็นส่วนแบ่งรายได้อย่างน้อย 20% ของยอดขาย เอกชนจะต้องจ่ายผลตอบแทนให้ตามเกณฑ์ที่สูงกว่าระหว่าง Minimum Guarantee หรือ Revenue Sharing 20% และเมื่อเทียบจะพบว่าปัจจุบันเราจ่ายส่วนแบ่งรายได้ในอัตราที่สูงมากกว่า Revenue Sharing กำหนด"