สมาคม PUBAT พึ่งคนดังดึงนักอ่าน โจทย์ท้าทาย ปลุกตลาดหนังสือฟื้นตัว
อ่านหนังสือง่วง ปัด TikTok ทั้งคืนแค่ไหนก็ไหว โลกออนไลน์พลิกคนไทยอ่าน e-Book พุ่ง ใช้เงินซื้อหนังสือเฉลี่ย 250 บาท สารพัดโจทย์กระทบตลาดดิ่ง สมาคม PUBAT เชื่อตลาดพ้นก้นเหว รอจังหวะฟื้นตัวโตแกร่ง ส่องไฮไลท์งานสัปดาห์หนังสือแห่งชาติ 66 และกลยุทธ์ปลุกเงินสะพัด 400 ล้านบาท
นับถอยหลังอีกไม่กี่วันงานใหญ่ประจำปีของคนรักการอ่าน หนอนหนังสือจะเริ่มขึ้นแล้วสำหรับ “สัปดาห์หนังสือแห่งชาติ” ครั้งที่ 51 และสัปดาห์หนังสือนานาชาติครั้งที่ 21 ตั้งแต่วันที่ 30 มีนาคม - 9 เมษายน 2566 ที่ศูนย์ประชุมแห่งชาติสิริกิติ์
ปีนี้ยังคงมีไฮไลท์เด็ดมากมาย ทั้งจำนวนหนังสือ เทรนด์การอ่านที่น่าสนใจ พฤติกรรมคนไทย เปลี่ยนแปลงการอ่านอย่างไร และอุตสาหกรรมการพิมพ์และจัดจำหน่ายหนังสือจะเติบโตในทิศทางใด กรุงเทพธุรกิจ ชวนคุยกับ นางสาวทิพย์สุดา สินชวาลวัฒน์ นายกสมาคมผู้จัดพิมพ์และผู้จำหน่ายหนังสือแห่งประเทศไทย (PUBAT)
อุตสาหกรรมหนังสือพ้นจุดต่ำสุด
ยุคเฟื่องฟูของโลกการอ่าน ที่ผลักดันให้อุตสาหกรรมการจัดพิมพ์และจำหน่ายหนังสือในประเทศไทยได้ผ่านพ้นไปแล้ว ซึ่งเกิดขึ้นราวปี 2557 ด้วยเม็ดเงินสะพัดนับ 30,000 ล้านบาท การจัดงานสัปดาห์หนังสือแห่งชาติมีหนอนหนังสือมาเดิน 2.9 ล้านคน แต่จากนั้นเทคโนโลยี ดิจิทัล โลกออนไลน์ได้ “ดิสรัป” การอ่านหนังสือผ่านกระดาษอย่างสิ้นเชิง และทำให้ภาวะ “หดตัว” เกิดขึ้นต่อเนื่อง
ซ้ำร้ายสุดคือ วิกฤติโควิด-19 ระบาด เข้ามาเหมือนแทบจะตอกฝาโลงให้อุตสาหกรรมเผชิญความยากลำยากยิ่งกว่าเดิม และฉุดเม็ดเงินให้เหลือระดับ 12,000 ล้านบาท ส่วนคนเดินงานหนังสือฯ ลดเหลือระดับ 1.3 ล้านราย หายไปกว่า 1 เท่าตัว!
สถานการณ์เปราะบางของอุตสาหกรรมหนังสือ “นายกสมาคมฯ PUBAT” มองว่าพ้นจุดต่ำสุดแล้ว จากนี้จะเห็นการ Take off เชิดหัวกลับสู่การทะยานเติบโตได้อีกครั้ง แต่จะเห็นความมีเสถียรภาพหรือมั่นคงแค่ไหน ยังต้องติดตาม เพราะปัจจัยลบรายล้อมยังมีอยู่
ปี 2565 อุตสาหกรรมการพิมพ์และจัดจำหน่ายในประเทศไทย มีการสร้างสรรค์หนังสือออกมาราว 20,000 ปก จากก่อนหน้าอยู่ที่ 17,000-18,000 ปก
“ช่วงโควิดเป็นก้นเหวของอุตสาหกรรมหนังสือแล้ว เพราะร้านปิดตัว 3 เดือนเป็นจุดที่แย่สุดๆ ที่ผ่านมาเคยมีร้านหนังสือสูงสุด 2,600 แห่งทั่วประเทศ ตอนนี้เหลือราว 800 แห่ง เมื่อผู้บริโภคเห็นร้านหนังสือน้อยลง จึงมีผลต่อการซื้อ แม้ร้านจะปรับตัวไปออนไลน์ แต่ไม่สามารถทดแทนยอดขายหน้าร้านได้ เพราะการซื้อหนังสือที่ร้านจะมีเลือกเล่มนั้นนี้เพิ่มเมื่อเห็นว่าน่าสนใจหรือการันตีด้วย Best Seller ส่วนออนไลน์จะมีเล่มที่เล็งไว้อยู่แล้วจึงเข้าไปซื้อ”
คนไทยอ่าน e-Book พุ่งแรงในโลก
ปัจจุบันพฤติกรรมการอ่านหนังสือของคนไทยเปลี่ยนไปมาก จากอิทธิพลของโลกออนไลน์ “นายกสมาคมฯ PUBAT” เล่าหนึ่งในเทรนด์ที่น่าสนใจ คือการเปลี่ยน(Switch)การอ่านจากกระดาษไปสู่ e-Book มีสัดส่วน 42% เป็นอัตราที่สูงมาก เมื่อเทียบกับทั้งโลก ที่มีงานวิจัยระบุว่าต่างประเทศอ่าน e-Book ไม่ถึง 10%
“นักอ่านชาวไทย Adoption เทคโนโลยี เปลี่ยนไปอ่าน e-Book เร็วมากจนตกใจ”
ส่วนการช้อปหนังสือปัจจุบัน คนไทยยินดีจ่ายเฉลี่ยอยู่ที่ 250 บาท และอัตราการอ่านอยู่ที่ 1-3 เล่มต่อคนต่อเดือน ขณะที่เวลาที่ใช้กับการอ่านเฉลี่ย 38 นาทีเท่านั้น(รวมการอ่านบนโลกออนไลน์)
BookFluencer ระดมคนดังดึงนักอ่าน
ปี 2566 งานสัปดาห์หนังสือแห่งชาติกลับมาจัดที่ศูนย์ประชุมแห่งชาติสิริกิติ์อีกครั้ง หลังจากศูนย์ฯปรับโฉม ทำให้สมาคมฯ PUBAT ย้ายไปจัดงานที่อิมแพ็ค เมืองทองธานี และสถานีกลางบางซื่อ
นักแสดงจาก GMMTV ชวนอ่านหนังสือตามคอนเซปต์ BookFluencer
ไฮไลท์งานหนังสือปีนี้ มีหนังสือใหม่ราว 8,000 ปก ที่สำนักพิมพ์ ร้านหนังสือต่างๆจะดมมาขายผ่านบู๊ทต่างๆรวม 905 บู๊ท 303 สำนักพิมพ์ ยึดเต็มพื้นที่ทุกตารางเมตร จนไม่สามารถรับสปอนเซอร์ได้ เหมือนปี 2565 ที่มีร้านออกบู๊ท 800 บู๊ท ยังมีพื้นที่ว่างให้เครื่องดื่ม พรรคการเมือง ใช้เป็นเวทีโปรโมท สร้างการรับรู้ให้ตนเอง
สมาคมฯ PUBAT ยังคงหาทางกระตุ้นให้คนไทยรักการอ่าน ซึ่งงานหนังสือปีนี้เดินหน้าใช้กลยุทธ์ BookFluencer หรือคนดังในแวดวงต่างๆทั้ง นักแสดง นักการเมือง ติ๊กต๊อกเกอร์สายอ่าน ฯ มารวมพลังสร้างแรงบันดาลใจ ดึงหนอนหนังสือให้อ่านเล่มโปรดตามด้วย
ที่ผ่านมาจะเห็นว่า “อิทธิพล” ของคนดัง ไอดอล ศิลปิน ฯ มีผลต่อการอ่านหนังสือของแฟนไม่น้อย หนึ่งในกรณีศึกษาที่น่าสนใจคือการติดแฮชแท็ก(#)บนโลกออนไลน์อย่าง #จินยองอ่าน ของ “พัคจิยอง” อดีตสมาชิกวง GOT7 ที่รักการอ่านตั้งแต่เด็ก การติดแฮชแท็กทำให้หนังสือที่เขาอ่านกว่า 50 เล่ม ขายดีขึ้น สำนักพิมพ์เองไปตามซื้อลิขสิทธิ์มาพิมพ์และจัดจำหน่าย
งานสัปดาห์หนังสือแห่งชาติปีนี้ ยังขยายเวลาให้หนอนหนังสือเดินช้อปถึงเที่ยงคืน เฉพาะวันที่ 30 มีนาคม - 1 เมษายน 2566 ด้วย ส่วนวันอื่นเปิดตั้งแต่ 10.00-21.00 น. โดยเป้าหมายปีนี้สมาคมฯ คาดการณ์มีคนเข้าร่วมงาน 1.5 ล้านคน ต้องการเห็นเงินสะพัด 400 ล้านบาท
การ์ตูน Light Novel ปกเซ็กซี่ ครองใจนักอ่าน
ส่วนหนังสือยอดฮิต ที่ยังครองใจนักอ่าน ยกให้นิยาย การ์ตูนที่ใช้ภาษาเรียบง่าย อ่านง่ายหรือ Light Novel ยิ่งภาพหน้าปกการ์ตูนหน้าอกใหญ่ เซ็กซี่ ได้รับความนิยมค่อนข้างสูง รวมถึงหนังสือ How To เพื่อการพัฒนาตนเอง หนังสือแนะนำการลงทุน และนิยายวาย เป็นต้น
ส่วนหนังสือที่แผ่วลง คือกลุ่มหนังสือเด็ก ส่วนหนึ่งเพราะอัตราการเกิดน้อยลง รวมถึงการอ่านหนังสือให้เด็กฟัง พ่อแม่ต้องอ่านซ้ำ ใช้เวลา จึงมองหาของเล่นเสริมพัฒนาการลูกมากขึ้น รวมถึงนิยายไทยของนักเขียนดังชั้นครู ฯ ซึ่งเป็นการบ้านให้สมาคมต้องหาทางกระตุ้นให้หนังสือเหล่านี้ได้รับความนิยม เพื่อต่อลมหายใจนักเขียน
“เหตุผลสำคัญที่คนอ่านหนังสือน้อยลง เพราะช่วงการใช้เวลาชีวิตเปลี่ยน มีการเสพคอนเทนท์อื่นๆมากขึ้น โจทย์เราจึงต้องแย่งเวลาของผู้บิรโภค เมื่อก่อนคนอ่านหนังสือ ตอนนี้ปัด TikTok ใช้เวลากับโลกออนไลน์จนดึกดื่นก็ไม่ง่วง แต่พออ่านหนังสือแป๊บเดียวง่วงแล้ว จึงต้องสร้างนิสัยที่ดีเพื่อรักการอ่าน”
