บริษัทกำจัดโกง

เนื่องด้วยจีนเป็นประเทศที่ได้รับผลกระทบจากการระบาดของ COVID-19 ก่อนใคร และใช้มาตรการคุมเข้มถึงที่สุดในการควบคุมการแพร่ระบาดของเชื้อ ก่อนที่ภาวะเศรษฐกิจจะฟื้นตัวขึ้นก่อนประเทศอื่น ๆ ที่ยังชุลมุนวุ่นวายอยู่กับการแพร่ระบาดของโรค

อย่างไรก็ตาม ข่าวคราวตื่นเต้นที่เกี่ยวกับจีน ก็มีมาอย่างต่อเนื่องเช่นกัน ไม่ว่าจะเป็นสงครามการค้า จนมาถึงสงครามเทคโนโลยี รวมถึงข่าวคราวการตกแต่งบัญชีของบริษัทจีนที่ไปจดทะเบียนอยู่ในตลาดหลักทรัพย์สหรัฐฯ โดยล่าสุดเมื่อสัปดาห์ที่แล้ว IQIYI บริษัทวิดีโอสตรีมมิ่งชื่อดัง สัญชาติจีน ที่ให้บริการคล้ายๆกับ Netflix ที่เรารู้จักกันดี ก็เปิดเผยว่าบริษัทกำลังอยู่ระหว่างการถูกตรวจสอบโดยคณะกรรมการกำกับหลักทรัพย์ของสหรัฐฯ จากกรณีที่มีบริษัทวิจัยอิสระแห่งหนึ่งได้ออกบทวิเคราะห์กล่าวหาว่า IQIYI ตกแต่งตัวเลขผลประกอบการ และยอดผู้ใช้บริการ ซึ่งส่งผลให้ราคาหุ้น IQIYI ปรับตัวลดลงทันที

อันที่จริงแล้วนี่ไม่ใช่กรณีแรกที่มีบริษัทขนาดใหญ่ที่จดทะเบียนในตลาดหลักทรัพย์ ถูกแฉในลักษณะเช่นนี้ แต่ที่น่าแปลกใจ คือ ส่วนใหญ่แล้วการขุดคุ้ย มักมิได้เกิดจากผู้สอบบัญชีของบริษัท แต่กลับเป็นหนังสือพิมพ์ หรือบริษัทวิจัยอิสระต่าง ๆ

ในกรณีของบริษัทวิจัยนั้น ก็ไม่ใช่บริษัทวิจัยทั่วๆไป แต่เป็นบริษัทที่ทำการวิจัยเชิงลึก โดยสอบสวนหาความจริงและความเป็นเหตุเป็นผลของตัวเลขต่างๆที่ปรากฎในงบการเงิน รวมถึงความมีอยู่จริง หรือการใช้ได้จริงของผลิตภัณฑ์ของบริษัทจดทะเบียนนั้นๆ และเมื่อใดที่บริษัทวิจัยค้นพบว่าตัวเลขในงบการเงินของบริษัทใด ไม่เป็นเหตุเป็นผลกัน หรือผลิตภัณฑ์ไม่ได้มีคุณสมบัติตามที่อวดอ้าง ก็จะทำการ Short Selling ด้วยการยืมหุ้นของบริษัทจดทะเบียนรายดังกล่าวมาขายในตลาดหลักทรัพย์ โดยมุ่งหวังให้ราคาหุ้นตกลงมาก เพื่อที่จะได้ซื้อหุ้นกลับในราคาที่ต่ำกว่า และทำกำไรจากส่วนต่างระหว่างราคาหุ้นที่ขายไป กับที่ซื้อกลับมาในภายหลัง

จากนั้นบริษัทก็จะเริ่มปฏิบัติการตีแผ่บริษัทเป้าหมายผ่านทางบทวิเคราะห์ของตนเอง โดยระบุชื่อบริษัทเป้าหมายอย่างชัดเจน พร้อมด้วยเหตุผลประกอบว่าทำไมจึงเชื่อว่าตัวเลขที่ปรากฎในงบการเงินไม่เป็นเหตุเป็นผลซึ่งกันและกัน ผ่านสื่อทุกช่องทางที่บริษัทมี ไม่ว่าจะเป็นเว็บไซต์ สื่อสังคมออนไลน์ หรือผ่านการสัมภาษณ์ช่องข่าวเศรษฐกิจ เพื่อกดดันราคาหุ้น

หนึ่งในตัวอย่างของบริษัทจดทะเบียนที่ตกเป็นเป้าหมายของบริษัทวิจัยหุ้นเชิงลึก เพื่อการ Short-Selling จนนำมาซึ่งการเปิดโปงการฉ้อฉลครั้งใหญ่ในประวัติศาสตร์ก่อนหน้านี้ ได้แก่ NMC Health เครือข่ายการรักษาพยาบาลที่มีขนาดใหญ่ที่สุดของ UAE ครอบคลุมการดำเนินงานใน 19 ประเทศ และจดทะเบียนอยู่ในตลาดหลักทรัพย์ลอนดอน (London Stock Exchange)

โดยเมื่อวันที่ 17 ธันวาคม 2562 บริษัท Muddy Waters Research ได้ออกบทวิเคราะห์ แจ้งว่าได้ทำการ Short หุ้น NMC โดยให้เหตุผลว่าบริษัทเชื่อว่า NMC ได้ซื้อสินทรัพย์จากบริษัทอื่นที่เชื่อว่าอยู่ภายใต้การควบคุมเดียวกันในราคาที่สูงเกินจริงอย่างมีนัยสำคัญ นอกจากนั้นอัตรากำไรของ NMC ยัง “ดีเกินกว่าที่จะเป็นความจริง” เมื่อเทียบกับบริษัทอื่นๆที่ทำธุรกิจแบบเดียวกัน

นอกจากนี้ ยังสืบค้นได้ว่า NMC มีการทำธุรกรรม Reverse Factoring หรือ การนำหลักฐานการเป็นลูกหนี้การค้าของตนเอง มาขายลดให้กับผู้ที่สนใจ โดยไม่เปิดเผยให้ผู้ลงทุนรับทราบ ทำให้ผู้ลงทุนประเมินภาระหนี้ที่แท้จริงต่ำกว่าที่ควรจะเป็น อีกทั้งยังไม่รายงานสัญญาเช่าเป็นสัญญาเช่าทางการเงิน (Financial Leases) ตามจริง ส่งผลให้มีการบันทึกยอดหนี้น้อยลงกว่าที่ควร นี่ยังไม่นับรวมความสัมพันธ์ระหว่าง NMC กับผู้สอบบัญชีระดับโลก และการขึ้นเงินเดือนผู้บริหารเกือบ 3 เท่าภายในระยะเวลาเพียง 2 ปี

หลังจากถูกเปิดโปง ทางการอังกฤษได้เข้าตรวจสอบธุรกรรม และในที่สุด NMC ก็ยอมรับว่าได้รายงานภาระหนี้น้อยกว่าที่ควรจะเป็นไปเกือบ 3 พันล้านเหรียญสหรัฐฯ และแจ้งขอเพิกถอนหลักทรัพย์จดทะเบียน ไปในเดือนเมษายนที่ผ่านมา

จะเห็นได้ว่า Muddy Waters Research นั้น ได้ทุ่มเททรัพยากรในการวิเคราะห์ตัวเลขของบริษัทจดทะเบียนในระดับที่มากกว่านักวิเคราะห์ทั่วไปทำกัน แถมยังมีการสืบค้นเพิ่มเติมเหมือนนักสืบอีกด้วย

เรียกได้ว่าแม้โกงเก่ง ขนาดผู้สอบบัญชีจับไม่ได้ ทางการไล่ไม่ทัน แต่หากมาเจอบริษัทกำจัดโกงแบบนี้ ก็ไปไม่รอดเหมือนกัน