อย่าให้เขาว่าคนไทย รักแต่พวกพ้อง!

คำว่า “รักชาติ” ตีความได้มากมาย เพราะทำให้คิดถึงคำว่า “คลั่งชาติ”

ฝรั่งมีคำว่า patriotism และ nationalism ไปถึง jingoism ซึ่งวัดระดับความรุนแรงและเข้มข้นของความรู้สึกผูกพันต่อประเทศของผู้คนในแต่ละสังคม

สำหรับคนไทยผมเชื่อว่าความรักพวกพ้องไม่จำเป็นต้องเป็นสิ่งที่เลวร้าย แต่หากเราไม่ระวังและคอยเตือนตัวเอง ความรักพรรคพวกและเพื่อนฝูงอาจนำไปสู่การไม่รักไม่แคร์กับคนที่ไม่ใช่พรรคพวกหรือไม่ใช่เพื่อนฝูง

และนั่นอาจนำไปสู่สิ่งที่เพื่อนคนจีนของผมคนนั้นสรุปว่าคนไทยรักแต่พรรคพวกแต่ไม่รักชาติ

ย้อนกลับไปในช่วงสิบกว่าปีที่คนไทยจมปลักอยู่กับความขัดแย้ง แบ่งพวกแบ่งฝ่าย เล่นกีฬาสีกันอย่างรุนแรง หากมองให้ลึกก็อาจจะสอดคล้องกับความเชื่อที่ว่าคนไทยรักพรรคพวก แต่ไม่รักชาติก็ได้

ปัญหานี้ได้นำไปสู่การที่คนไทยเลือกที่จะเชื่อและผูกพันเฉพาะกับคนที่มีความเห็นที่สอดคล้องกับตัวเอง และชอบเฉพาะบุคคลที่เป็นสัญลักษณ์ของความเชื่อของฝ่ายตนโดยไม่ยอมรับความเห็นอีกฝ่ายหนึ่งโดยอัตโนมัติ

ความเห็นแตกแยกที่ว่านี้มาจาก “ความเชื่อและศรัทธา” ไม่ได้มีพื้นฐานของการวิเคราะห์ข้อมูลข่าวสารหรือตรวจสอบความถูกต้องแม่นยำของสิ่งที่ได้รับการป้อนมาจากแหล่งของข้อมูลนั้น ๆ

ปรากฏการณ์เช่นว่านี้จึงตอกย้ำถึงความเชื่อที่ว่าคนไทยรัก “พวกพ้อง” อันหมายถึงกลุ่มคนที่ใกล้ชิดสนิทสนม และต่อมาก็ขยายไปถึงคนที่เห็นพ้องกับตัวเอง

กลายเป็นว่าเมื่อจะคบหรือไม่คบใคร คนไทยกลุ่มหนึ่งก็จะถามทันทีว่า “คุณเป็นพวกเดียวกับเราหรือเปล่า” และจะคบหากับเฉพาะคนที่เป็น “พวกเดียวกัน” เท่านั้นโดยไม่สนใจว่าคนอื่น ๆ ที่ไม่ใช่ “พวกเดียวกัน” นั้นต่างก็เป็นสมาชิกของสังคมไทยเช่นกันแม้อาจจะมีความเห็นทางการเมืองที่แตกต่างกันก็ตาม

ซ้ำร้าย “ความเห็นทางการเมือง” ที่แตกต่างกันนั้นก็มิได้อยู่บนพื้นฐานของการแยกแยะวิเคราะห์ข้อมูลหรือตรวจสอบความถูกต้องแต่ประการใด หากแต่กลายเป็นว่าหากเป็น “พวกเดียวกัน” แล้วความถูกผิดชั่วดีจะหมดความสำคัญไปทันที

เมื่อเป็นเช่นนี้แล้ว ความเป็น “พรรคพวก” ก็สำคัญกว่าความเป็น “สมาชิกสังคมเดียวกัน” และผลประโยชน์เฉพาะกลุ่มก็มาเหนือผลประโยชน์ของส่วนรวม

ความหมายของคำว่า “รักชาติ” ต้องอยู่บนพื้นฐานของการมีเป้าหมายของชาติร่วมกันของประชาชนไม่ว่าจะมีพื้นภูมิอย่างไรหรือมีความคิดอ่านแตกต่างกันเพียงใด

แต่เมื่อสังคมเกิดการแบ่งแยกผลประโยชน์เป็นกลุ่ม ๆ โดยไม่มองภาพใหญ่ในฐานะ “ชาติ” แล้ว, สภาพจิตใจของผู้คนจึงแตกกระจายเป็นกลุ่มเป็นก้อนที่มิอาจจะหลอมรวมเป็นอันหนึ่งอันเดียวกันได้

นี่กระมังที่ทำให้เพื่อนคนจีนของผมคนนั้นสรุปให้ผมฟังว่าคนไทยรักพวกพ้องแต่ไม่รักชาติ

เขาอาจจะจงใจปรามาสเพื่อนร่วมชาติให้ผมฟังเพื่อทดสอบว่าคนไทยมีเหตุผลแย้งเพื่อพิสูจน์ว่าเขาประเมินคนไทยต่ำไปหรือผิดพลาดอย่างให้อภัยไม่ได้

เรามีเหตุผลจะยันกลับไปว่าเขาเข้าใจคนไทยผิดโดยสิ้นเชิงหรือไม่ครับ?