มีอะไรใหม่ในรายงานโลกร้อนของไอพีซีซีฉบับที่ 5 (IPCC AR5) ปี 2013

ฉบับที่ 5 ในส่วนของคณะทำงานกลุ่มที่ 1 (Working Group I Contribution to the IPCC 5th Assessment ReportClimate Change 2013 : The Physical Science Basis) ที่ได้เผยแพร่สู่สาธารณะครั้งแรกเมื่อปลายเดือนกันยายนที่ผ่านมา

รายงานของ IPCC นี้ ถือว่าเป็นแหล่งข้อมูลหลักของโลกในเรื่องการเปลี่ยนแปลงภูมิอากาศ ข้อค้นพบที่สำคัญในรายงานตั้งแต่ฉบับแรกในปี ค.ศ. 1990 จนถึงฉบับที่ 5 ในปีนี้ ที่ว่า มนุษย์คือสาเหตุของการเปลี่ยนแปลงภูมิอากาศ ได้เปลี่ยนแนวคิดการพัฒนาทางเศรษฐกิจและสังคมของโลกไปในทิศทางที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมมากขึ้น และอย่างที่เราทราบกันดี การเปลี่ยนแนวคิดดังกล่าว ได้ส่งผลต่อวิถีชีวิตของเราแล้ว และคาดว่าจะยังเป็นอย่างนั้นอีกนานเท่านาน ดังนั้น ปัญหาการเปลี่ยนแปลงภูมิอากาศ ไม่ได้เป็นปัญหาไกลตัวอย่างที่หลายๆ คนคิด

ใน IPCC AR5 เมื่อเทียบกับการรายงานฉบับอื่นๆ ที่ผ่านมา มีสิ่งใหม่ๆ เกิดขึ้น โดยแม้ว่าเนื้อหาหลักยังเป็นการย้ำเน้นถึงบทบาทของมนุษย์ที่เป็นสาเหตุให้เกิดการเปลี่ยนแปลงภูมิอากาศและข้อมูลที่เป็นหลักฐานถึงการเปลี่ยนแปลงหรือความรุนแรงของการเปลี่ยนแปลงภูมิอากาศ แต่ใน IPCC AR5 นี้ มีการพัฒนารูปแบบและเนื้อหาเพื่อให้ครอบคลุมและเป็นประโยชน์ต่อผู้ใช้ข้อมูลมากขึ้น คือ

1) การใช้ภาพฉายการปล่อยก๊าซเรือนกระจกแบบใหม่ (New emission scenarios) ที่เรียกรวมๆ ว่า Representative Concentration Pathways (RCP) ซึ่งถือเอาความเข้มข้นของก๊าซเรือนกระจกเป็นจุดเริ่มต้น แล้วประเมินว่าที่ความเข้มข้นของก๊าซเรือนกระจกระดับต่างๆ จะกระทบต่อการเปลี่ยนแปลงภูมิอากาศและกระบวนการที่เกี่ยวข้องอย่างไรบ้าง (โดยใช้แบบจำลองที่เรียกว่าแบบจำลองระบบโลก หรือEarth System models) เสร็จแล้วมาวิเคราะห์ว่า การพัฒนาด้านเศรษฐกิจ-สังคมในลักษณะใด (โดยใช้แบบจำลองด้านเศรษฐศาสตร์-สังคม หรือIntegrated Assessment Models) ที่จะส่งผลทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงของระดับก๊าซเรือนกระจกอย่างนั้นๆ ซึ่งจะเชื่อมไปถึงนโยบายและมาตรการในการลดก๊าซเรือนกระจกได้โดยตรงภาพฉายการปล่อยก๊าซเรือนกระจกแบบใหม่นี้ จะใช้ชื่อว่า RCP แล้วตามด้วยค่าพลังงานความร้อนระดับต่างๆ ในบรรยากาศที่สัมพันธ์กับความเข้มข้นของก๊าซเรือนกระจก เช่น RCP8.5 สื่อความหมายคร่าวๆ ว่า ค่าพลังงานในบรรยากาศจะเพิ่มเป็น 8.5 วัตต์ต่อตารางเมตรจากยุคอุตสาหกรรมและความเข้มข้นของก๊าซเรือนกระจกมากกว่า 1370 ส่วนในล้านส่วน หลังปี ค.ศ. 2100 ซึ่งเป็นภาพฉายที่แสดงถึงค่าพลังงานความร้อนที่สะสมในบรรยากาศมากที่สุดในบรรดาภาพฉายที่ IPCC นำเสนอในครั้งนี้ (เทียบเคียงกับภาพฉาย A1Fl ใน IPCC AR4) และจะมีผลทำให้อุณหภูมิโลกสูงตามขึ้นไปด้วย

นอกจากนี้ IPCC ได้เผยแพร่ภาพฉายอื่นๆ คือ RCP4.5 และ RCP6 ซึ่งตัวเลขที่ต่อท้ายเป็นค่าพลังงานดังที่กล่าวแล้วนี้ มีความหมายในเชิงนโยบายในการแก้ปัญหาโลกร้อน เพราะตัวเลขเหล่านี้สะท้อนถึงสภาพโลกอนาคตว่า ถ้าต้องการให้พลังงานถูกกักอยู่ในบรรยากาศคงที่หรือไม่เพิ่มไปกว่านี้ (ยังไม่พูดถึงว่าจะลดเมื่อไร) ที่ระดับที่กล่าวนี้ (8.5, 6, 4.5 วัตต์ต่อตารางเมตร) จะต้องลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกลงเท่าใด ถ้าลดการปล่อยน้อย ก๊าซเรือนกระจกก็จะสะสมในบรรยากาศมาก พลังงานความร้อนในบรรยากาศก็มากและโลกก็ร้อนมากเช่นกัน ถ้าลดการปล่อยได้มาก โลกร้อนก็น้อย (เช่น RCP 4.5) เป็นต้น นอกจากนี้ ยังมีภาพฉาย RCP2.6 ที่มีวัตถุประสงค์ที่จะแสดงให้เห็นว่า ถ้าโลกอยากแก้ปัญหาโลกร้อนให้ทันก่อนปี ค.ศ. 2100 เราจะยอมให้มีการปล่อยก๊าซเรือนกระจกเพิ่มได้ถึงเมื่อไหร่ (peak) และจะต้องเริ่มลดการปล่อยอย่างจริงจังเมื่อไร

สิ่งใหม่ในรายงานฉบับนี้อันที่ 2) คือมีการปรับเพิ่มความละเอียดเชิงพื้นที่ของแบบจำลองให้มากขึ้น ปรับแบบจำลองให้ถูกต้องมากขึ้นตามการพัฒนาองค์ความรู้จากการวิจัยทั่วโลกมีบทเฉพาะที่รายงานเกี่ยวกับการเปลี่ยนแปลงภูมิอากาศในระดับภูมิภาค (regional) ซึ่งหมายถึงการมีรายละเอียดมากขึ้นในสเกลพื้นที่ที่เล็กลง มีผลทำให้ข้อมูลสามารถนำไปใช้วิเคราะห์ผลกระทบและการปรับตัวได้ดีขึ้นและสิ่งที่เป็นสิ่งใหม่อันที่ 3) คือมีบทรายงานเฉพาะที่ให้ข้อมูลและผลการวิเคราะห์เชิงลึกเกี่ยวกับการเปลี่ยนแปลงระดับน้ำทะเล วัฏจักรของคาร์บอนและปรากฏการณ์ทางภูมิอากาศที่สำคัญต่างๆ เช่น ระบบลมมรสุม เอลนิโณ่ เป็นต้น

เนื่องจากรายงาน IPCC AR5 มีเนื้อหาที่เป็นเชิงเทคนิคมาก ยากต่อการเข้าถึงโดยคนทั่วไป IPCC จึงได้มีการทำการย่อยเนื้อหาให้เข้าใจง่าย โดยพิมพ์ออกมาเป็นซีรีส์ซึ่งที่มีการเผยแพร่แล้วประกอบด้วย “The UN Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) Fifth Assessment Report (AR5) : Implications for Business” และ “Climate change: Action, trends and implication for business : The IPCC's Fifth Assessment Report, Working Group 1” ประเด็นหลักคือพยายามสื่อว่าการเปลี่ยนแปลงภูมิอากาศจะกระทบกับภาคเศรษฐกิจ สังคม สิ่งแวดล้อมและประชากรอย่างไร พยายามที่จะชี้ให้เห็นว่าการพัฒนาทางเศรษฐกิจอย่างไรในอนาคตอันใกล้ จึงจะยั่งยืนและสอดคล้องกับสถานการณ์ที่กำลังเปลี่ยนไป การย่อยเนื้อหาจากรายงานหลักเป็นรายงานสั้นและเข้าใจง่ายนี้ ถือเป็นนวัตกรรมใหม่อีกอย่างของ IPCC AR5 ครั้งนี้

ด้วยความสำคัญของรายงาน IPCC AR5 ท่านผู้อ่านที่สนใจรายละเอียดเชิงลึก สามารถหามาอ่านได้โดยไม่มีค่าใช้จ่ายแต่อย่างใด รายงาน IPCC AR5 ฉบับเต็มสามารถดาวน์โหลดได้ที่ http://ipcc.ch/report/ar5/wg1/#.Uq1Pd_QW1Dg และ ฉบับที่ย่อยเนื้อหาแล้วที่ www.cpsl.cam.ac.uk/ipcc