คุยส่งท้ายปีกับทูต ‘เยฟกินี โทมิคิน’ ขัดแย้งชายแดนคนไทยเข้าใจรัสเซีย

ทูตจึงนัดผู้สื่อข่าวพูดคุยจิบน้ำชากาแฟแบบสบายๆ ที่สถานเอกอัครราชทูต  การพูดคุยออกรสในหลากประเด็น 

Q: ความสัมพันธ์ทวิภาคีรัสเซีย-ไทย

A:  ปริมาณการค้าทวิภาคีปีนี้เพิ่มขึ้นราว 15% เดือนก่อนมีการจัดเวทีการลงทุนใหญ่ที่ภูเก็ต ชาวรัสเซียและไทยหลายคนบอกผมว่างานดี

 อีกหนึ่งความสำเร็จคือการท่องเที่ยวระหว่างสองประเทศ คาดว่าสิ้นปีนี้ยอดรวมนักท่องเที่ยวรัสเซียอาจทะลุ 1.9 ล้านคน มากกว่าปีก่อนที่ตัวเลขอยู่ที่ 1.75 ล้านคน ปีนี้ทุบสถิติ เฉลี่ยแล้วนักท่องเที่ยวรัสเซียเข้ามาราวสัปดาห์ละ 50,000-60,000 คน มีเที่ยวบินตรงหลายเที่ยว

ในเวลาเดียวกันจำนวนนักท่องเที่ยวรัสเซียในประเทศอาเซียนอื่นๆ เช่น มาเลเซีย เวียดนาม อินโดนีเซีย เพิ่มขึ้นเช่นกัน แต่ไทยเป็นอันดับหนึ่ง และปีหน้าอาจทำสถิติใหม่

“แน่นอนครับ เราอยากเห็นนักท่องเที่ยวไทยไปเที่ยวรัสเซียมากขึ้น เวลาผมคุยกับเพื่อนๆ หลายคนบอกว่าเคยไปเที่ยวรัสเซียแล้ว แต่สถิติยังไม่มากนัก ปีที่แล้วไม่ถึง 20,000 คน เราจึงหวังให้เพื่อนๆ ชาวไทยไปเยือนรัสเซียมากกว่าเมื่อก่อน”

รัสเซียยังมีศักยภาพอีกมากในการรองรับนักท่องเที่ยวจากไทยโดยเฉพาะในฤดูหนาว เพราะกรุงมอสโก, เซนต์ปีเตอร์สเบิร์ก และเมืองอื่นๆ ท้องถนนตกแต่งสวยงามมาก ตลาดคริสต์มาสปีใหม่ในกรุงมอสโกยาวนานที่สุดถึงสามเดือน ธ.ค.-ก.พ. ช่วงปีใหม่อาจเป็นช่วงพีคของฤดูท่องเที่ยว ค่าที่พักและเดินทางอาจจะแพง

“ไม่ต้องกังวลครับ คุณสามารถไปเที่ยวได้ในเดือน ก.พ. ตลาดคริสต์มาสที่จัตุรัสแดงยังเปิดไปจนถึงสิ้นเดือน ก.พ. มากันนะครับ บอกเพื่อนๆ ญาติๆ มาเที่ยวรัสเซียตอนไหนก็ได้”

Q: สถานการณ์ชายแดนไทย-กัมพูชา

A: น่าเสียดายที่สถานการณ์บริเวณชายแดนไทย-กัมพูชายังคงตึงเครียดอยู่ อาจกล่าวได้ว่าทวีความรุนแรงขึ้น มีผู้เสียชีวิตทั้งในหมู่ทหารและพลเรือน ซึ่งเป็นสถานการณ์ที่ไม่น่าพึงพอใจและหนักหน่วง แต่ก็ค่อนข้างน่าสนใจ 

ผมประหลาดใจมากที่ได้ยินบางสิ่งบางอย่างจากเพื่อนๆ ชาวไทย เมื่อสามปีก่อนเราได้ยินแต่เรื่องสถานการณ์รัสเซีย-ยูเครน ความขัดแย้งยุโรป-รัสเซีย ความสัมพันธ์สหรัฐ-รัสเซีย สมัยประธานาธิบดีไบเดน แต่ตอนนี้หลังจากความขัดแย้งระหว่างไทยกับกัมพูชาทวีความรุนแรงขึ้น ซึ่งแน่นอนว่าไม่ใช่เรื่องที่เกินจริงเลย

"บางคนบอกผมว่า ท่านทูตรู้มั้ย ตอนนี้เราเข้าใจคนรัสเซียมากขึ้น  ความเข้าใจนี้มาจากหลายเหตุผล เช่น เฟคนิวส์ที่อาจสร้างขึ้นโดยคนที่อยู่ห่างไกลจากประเทศไทยและกัมพูชามากๆ  หรือมิติของสงครามยุคใหม่ได้เปิดหูเปิดตาประชาชน โดยเฉพาะเทคโนโลยีใหม่อย่างโดรนหรือหุ่นยนต์ที่สั่งการจากที่ไกลๆ นี่คือสถานการณ์ใหม่ที่หลายประเทศต้องเข้าไปเกี่ยวข้องผู้คนจึงเข้าใจรัสเซียมากขึ้น"

Q:การเจรจารัสเซีย-ยูเครน

A: วิกฤติรัสเซีย-ยูเครน ยังคงเป็นประเด็นน่าสนใจที่สุดสำหรับสื่อหลายสำนัก รวมถึงการเจรจาระหว่างรัสเซีย-ยูเครน, รัสเซีย-สหรัฐ, สหรัฐ-ยูเครน หรือระหว่างสหรัฐกับยุโรป ที่วันนี้ซับซ้อนกว่าเดิมมาก เราได้เห็นแล้วว่า ยุโรปต้องการขัดขวางการแก้ปัญหาอย่างสันติ

เราต้องยอมรับว่าประธานาธิบดีทรัมป์และรัฐบาลของเขาต้องการหาทางออกอย่างสันติจริงๆ ผมไม่อยากวิเคราะห์สงครามหรือความขัดแย้งแปดหรือเก้าครั้งที่ประธานาธิบดีทรัมป์ได้ยุติลงหรอกนะครับ  แต่แน่นอนเราให้คุณค่ากับความพยายามของเขาและรัฐบาลสหรัฐอย่างมากที่สนใจข้อตกลงสันติภาพ ตอนที่ประธานาธิบดีทรัมป์พบกับประธานาธิบดีปูตินที่อะแลสกานั้นเซอร์ไพรส์มาก ตัวแทนที่เกี่ยวข้องโทรศัพท์ติดต่อกันทุกวัน แน่นอนว่าเป็นการติดต่อในทางลับ เพราะสถานการณ์อ่อนไหวเหล่านี้ควรหารือกันเงียบๆ แต่สถานการณ์นี้ไม่ดีกับยุโรป เพราะแนวหน้าในสนามรบไม่เป็นผลบวกต่อกองทัพยูเครนซึ่งได้รับการสนับสนุนอย่างแข็งขันจากยุโรป

อย่างไรก็ตาม จุดยืนของรัสเซียตั้งแต่แรกเริ่มคือต้องการยุติสถานการณ์อย่างสันติ ไม่ใช่การหยุดยิงชั่วคราว เพราะการระงับความขัดแย้งอาจเปิดโอกาสให้ยูเครนและยุโรปเสริมสร้างความแข็งแกร่งแล้วเริ่มสู้รบอีก เราอยากได้ข้อตกลงสุดท้ายที่จะรับประกันสันติภาพ เสถียรภาพ ความมั่นคงปลอดภัยในระยะยาว

Q: ถอดบทเรียนรัสเซียสู่ชายแดนไทย-กัมพูชา

A: รัสเซียมองว่าไทยและกัมพูชาเป็นเพื่อนที่มีสัมพันธ์ทวิภาคีมาอย่างยาวนาน จึงหวังให้สองประเทศยุติทุกปัญหาได้ แต่สำหรับเราเข้าใจว่าหลายๆ ปัญหาที่เกิดขึ้นในหลายๆ ประเทศโดยเฉพาะที่เคยตกเป็นอาณานิคมของประเทศมหาอำนาจอย่างกัมพูชาที่เคยเป็นอาณานิคมฝรั่งเศส เช่นเดียวกับลาวและเวียดนาม หลายกรณีมหาอำนาจออกไปโดยกำหนดแผนที่ที่ไม่ได้เตรียมการไว้ให้ดี หลายครั้งใช้แผนที่คนละชุดโดยไม่มีรายละเอียด ไม่ได้พิจารณาความเป็นจริงในพื้นที่

ผมเกี่ยวข้องกับการเจรจาชายแดนรัสเซีย-จีนมายาวนาน เข้าใจดีว่าความชัดเจนทั้งเส้นเขตแดนและเอกสารนั้นสำคัญมาก แม้เข้าใจอย่างนี้แล้วบางครั้งก็ยังเป็นเรื่องยาก เพราะภูมิประเทศเปลี่ยนแปลง รัสเซียและจีนกว่าจะตกลงกันได้ใช้เวลาราว 40 ปี และตกลงตรวจสอบพรมแดนร่วมกันทุกๆ สิบปี

Q: ภาพลักษณ์ไทยตกต่ำในสายตาสื่อต่างชาติ 

 A: นี่เป็นอีกหนึ่งเรื่องเล่า (narrative) ที่สร้างโดยบางคนให้คนไทย คนกัมพูชา และทุกๆ คนได้เสพ ผมคิดว่า เพิกเฉยไปเสียดีกว่า อธิบายไปก็ไม่มีประโยชน์ 

  ในความเข้าใจส่วนตัวของผมตอนสถานการณ์ในยูเครนเริ่มต้นขึ้นใหม่ๆ เพื่อนหลายคนถามว่าทำไมคุณไม่ตอบโต้ข้อกล่าวหาของนักการทูตตะวันตก ไม่จำเป็น! ทำไมต้องตอบโต้ล่ะ?  พวกเขาต้องโทษรัสเซียอยู่แล้ว รัสเซียจะดีในสายตาพวกเขาไม่ได้ รัสเซียคือปีศาจ คือฆาตกร แต่หลายคนที่ไปเยือนรัสเซียไม่ได้มีความรู้สึกลบ

 ไม่มีใครเพอร์เฟ็คหรอกแต่เราพยายามทำให้ดีกว่าที่เคยเป็น ผมคิดว่าไทยก็เช่นกัน ผมคิดว่ามันไม่ได้สำคัญมากนักกับการเอาผลประโยชน์แห่งชาติไปแแลกกับภาพลักษณ์ของประเทศ แล้วอนาคตใครจะเคารพคุณล่ะ ขอโทษนะครับ นี่คือประสบการณ์ของเรา 

Q: กิจกรรมของสถานทูตในปีหน้า

A: ปีหน้าเราจะจัด Russian Seasons ในประเทศไทย โครงการพิเศษที่ผ่านความเห็นชอบจากประนาธิบดีแล้ว เป็นโครงการวัฒนธรรมของรัสเซียที่มีมานานมาก จัดขึ้นเมื่อกว่า 100 ปีก่อนในกรุงปารีสและกลับมาใหม่เมื่อสิบกว่าปีก่อน เคยจัดขึ้นทั้งในญี่ปุ่น เยอรมนี อิตาลี ปีที่แล้วที่บราซิล ปีนี้ที่บาห์เรนและโอมาน ปีหน้าถึงคิวของไทย ที่จะนำศิลปวัฒนธรรมของรัสเซียมาแสดงทั้งบัลเลต์ คณะเต้น การแสดง ละคร ภาพยนตร์ การแสดงผลงานศิลปะจากพิพิธภัณฑ์ในเซนต์ปีเตอร์สเบิร์ก และเรายินดีต้อนรับวัฒนธรรมไทยไปแสดงที่รัสเซียเสมอ

“วัฒนธรรมเป็นเรื่องดี ไม่มีการเมือง และไม่ควรทำให้เป็นเรื่องของการเมือง”