มองการเฉลิมฉลองของสองรัฐล้มเหลว | บ้านเขาเมืองเรา

ส่วนรัฐบาลเผด็จการของเวเนซุเอลาจัดพิธีให้สัตย์ปฏิญาณการเข้าทำงานและเปิดโครงการชุมชนใหม่

“ซีเรีย” เป็นประเทศขนาดกลางตั้งอยู่บนส่วนหนึ่งของพื้นที่ซึ่งมีความอุดมสมบูรณ์และก้าวหน้ามาตั้งแต่ครั้งเริ่มก่อตั้งชุมชนของมนุษย์โบราณ ในความก้าวหน้านั้นมีการรบราฆ่าฟันกันทั้งภายในชุมชนเองและในการต่อกรกับผู้รุกรานจากแดนไกล

นอกจากนั้น ยังเป็นสนามรบของมหาอำนาจแห่งยุคอีกด้วย ขอบเขตของประเทศในปัจจุบันเกิดจากการกำหนดของมหาอำนาจตะวันตกที่รบชนะอาณาจักรออตโตมันในการทำสงครามโลกครั้งที่ 1

ความเป็นไปภายในขอบเขตประเทศนั้นมีความขัดแย้งกันเรื่อยมาจนถึงปี 2514 จึงมีความร้าวฉานจนนำไปสู่การตั้งรัฐบาลเผด็จการโดยคณะรัฐประหารที่ทหารนำ จากวันนั้นถึงเมื่อปลายปีที่ผ่านมา ผู้กำอำนาจรัฐมีเป้าหมายสร้างความร่ำรวยด้วยวิธีฉ้อฉลเพื่อตนเองและพวกพ้องสืบทอดกันภายในครอบครัวหนึ่งซึ่งมาจากเผ่าขนาดเล็ก

ทำให้ไม่เป็นที่พอใจของหลายเผ่า เมื่อเผ่าต่าง ๆ ลุกขึ้นต่อต้านก็มักถูกจัดการด้วยวิธีรุนแรงเรื่อยมาจนถึงปี 2514 จึงเกิดสงครามกลางเมืองเต็มรูปแบบขึ้น

ประเทศต่าง ๆ รวมทั้งมหาอำนาจนอกพื้นที่เลือกสนับสนุนฝ่ายที่คิดว่าน่าจะเอื้อประโยชน์ให้ตน จนเป็นสงครามกลางเมืองที่ขยายออกไปทั่วประเทศเป็นเวลากว่า 10 ปี ก่อนที่ฝ่ายต่อต้านรัฐบาลจะขับไล่ผู้นำเผด็จการกับพันธมิตรสำเร็จเมื่อปลายปีที่ผ่านมา

สงครามทำให้เกิดความเสียหายร้ายแรงมากจากการทำลายปัจจัยพื้นฐานและบ้านเมืองโดยทั่วไป ส่งผลให้ประชาชนกว่า 12 ล้านคนในจำนวนทั้งหมด 23 ล้านคนไร้ที่อยู่อาศัยและส่วนหนึ่งลี้ภัยอยู่ต่างประเทศ

แม้รัฐบาลจะจัดพิธีฉลองใหญ่ในวาระขึ้นครองอำนาจครบ 1 ปี แต่ประเทศยังมีปัญหาสาหัส ความแตกแยกระหว่างเผ่าต่าง ๆ ยังมีอยู่และมหาอำนาจยังพยายามแทรกแซงเพื่อประโยชน์ของตน เศรษฐกิจยังไม่พ้นภาวะวิกฤติ ปัจจัยพื้นฐานยังไม่ได้รับการฟื้นฟูมากนัก และประชาชนซึ่งไร้ที่อยู่อาศัยส่วนใหญ่ยังไม่สามารถกลับไปดำเนินชีวิตตามปกติได้

“เวเนซุเอลา” มีประวัติสั้นกว่าซีเรีย พื้นที่ตรงนั้นเคยเป็นที่อยู่อาศัยของกลุ่มต่าง ๆ ดั้งเดิมจนกระทั่งหลังจากชาวสเปนเข้าไปตั้งถิ่นฐานและยึดเป็นอาณานิคมในช่วงเวลา 500 ปีที่ผ่านมา

การพัฒนาของเวเนซุเอลาไม่ราบรื่นนักหลังจากได้เอกราชเมื่อปี 2373 ท้องถิ่นต่าง ๆ ตกอยู่ภายใต้อิทธิพลของ “บ้านใหญ่” ซึ่งพร้อมใช้อาวุธแสวงหาประโยชน์เพื่อกลุ่มของตนจนกระทั่งมีผู้นำรัฐบาลกลางที่แข็งแกร่งหลังเวลาผ่านไปได้ราว 50 ปี

การพัฒนาเริ่มราบรื่นขึ้นจนกระทั่งถึงจุดเปลี่ยนสำคัญอันเกิดจากการพบแหล่งน้ำมันปิโตรเลียมขนาดยักษ์เมื่อปี 2457 น้ำมันเป็นทั้งพรจากสวรรค์และคำสาป ประเทศมีทุนสำหรับพัฒนาประเทศเพิ่มขึ้นแบบก้าวกระโดด แต่ทรัพยากรน้ำมันเป็นที่ต้องการของผู้ยิ่งใหญ่ภายในประเทศและของมหาอำนาจ

ผู้ยิ่งใหญ่ภายในประเทศผลัดเปลี่ยนกันกำอำนาจและแสวงหาความร่ำรวยเพื่อพวกตน โดยวิธีฉ้อฉลสารพัดจนประเทศกลายเป็นรัฐล้มเหลวมาเป็นเวลานับ 10 ปี ทั้งที่มีน้ำมันมหาศาล ผู้เชี่ยวชาญคำนวณว่า เศรษฐกิจของเวเนซุเอลาในช่วงเวลานี้มีขนาดไม่ถึง 1 ใน 3 ของขนาดที่เคยทำได้เมื่อปี 2556 ส่งผลให้ประชาชนส่วนใหญ่ยากจนและกระเสือกกระสนไปอาศัยอยู่ในต่างประเทศ 

ในขณะนี้ชาวเวเนซุเอลาราว 12 ล้านคนในจำนวนทั้งหมด 28 ล้านคนไปอยู่ในต่างประเทศ ในสภาพเช่นนี้รัฐบาลยังมุ่งสร้างภาพต่อไปผ่านการใช้พิธีเปิดโครงการขนาดใหญ่ในชุมชนดังที่อ้างถึง ผลงานของรัฐบาลเผด็จการหลอกใครไม่ได้นานและกำลังถูกรัฐบาลอเมริกันขู่ว่าอาจจะโจมตีเพื่อให้รัฐบาลเปลี่ยนวิถีและตัวผู้นำ

ปัจจัยที่ทำให้เกิดรัฐล้มเหลวของซีเรียและเวเนซุเอลาน่าจะเป็นบทเรียนสำคัญสำหรับรัฐบาลและประชาชนของประเทศกำลังพัฒนา หนึ่งในปัจจัยร่วมได้แก่ ความฉ้อฉลเพื่อแสวงหาประโยชน์ให้ตนเองและพวกพ้องของผู้กำอำนาจรัฐ จุดเกิดของภาวะรัฐล้มเหลวอาจคาดเดาไม่ได้ แต่ผลของมันจะเลวร้ายเพียงใดคาดเดาได้แน่นอน