รู้จัก ‘GEM’ อัญมณีแห่งกิซา ที่ทำให้อียิปต์เปล่งประกายอีกครั้ง

บนที่ราบสูงกิซา (Giza) ซึ่งเคยเป็นเพียงจุดตัดระหว่างทะเลทรายกับเมืองหลวงอันวุ่นวายของอียิปต์ วันนี้กลายเป็นพื้นที่แห่งการฟื้นคืนจิตวิญญาณของอารยธรรมและการออกแบบอนาคตของชาติ ผ่านสถาปัตยกรรมที่ชื่อว่า “The Grand Egyptian Museum (GEM)” โครงการระดับพันล้านดอลลาร์สหรัฐที่ใช้เวลาก่อสร้างยาวนานกว่า 2 ทศวรรษ และกำลังกลายเป็นเมืองใหม่ของความทรงจำที่เชื่อมอดีต ปัจจุบัน และอนาคตของไคโรไว้ด้วยกัน

หากไคโรในอดีตคือเมืองแห่งตลาดและเสียงแตรรถไม่สิ้นสุด วันนี้กิซากำลังถูกออกแบบให้เป็น Cultural District แห่งใหม่ที่ผสานความเก่าแก่เข้ากับชีวิตสมัยใหม่ พื้นที่กว่า 500,000 ตารางเมตรของ GEM ไม่ได้เป็นเพียงพิพิธภัณฑ์ แต่เป็นศูนย์กลางของระบบนิเวศใหม่ ครบครันทั้งโรงแรม ร้านอาหาร ถนนคนเดิน และระบบขนส่งที่เชื่อมเมืองเก่ากับทะเลทรายอย่างไร้รอยต่อ

รัฐบาลอียิปต์วางแผนให้ GEM เป็นหัวใจของการฟื้นฟูเมืองรอบพีระมิด โดยสร้างพื้นที่สาธารณะให้ผู้คนได้ใช้ชีวิตร่วมกับประวัติศาสตร์ เช่น ลานพลาซ่าที่มองเห็นพีระมิดทั้งสาม หรือเส้นทางเดินเท้าที่เชื่อมตัวพิพิธภัณฑ์กับสถานีรถไฟใต้ดินใหม่ในกิซา เมืองซึ่งเคยเป็นเพียงที่พักชั่วคราวของนักท่องเที่ยว กำลังเปลี่ยนเป็นจุดหมายปลายทางที่ผู้มาเยือนอยากใช้เวลาอยู่ต่อ

การเปิด GEM ยังสร้างแรงสั่นสะเทือนทางเศรษฐกิจระดับท้องถิ่นอย่างชัดเจน ธุรกิจใหม่เกิดขึ้นรอบพื้นที่ ทั้งคาเฟ่ บูทีคโฮเต็ล ร้านงานฝีมือ และบริษัททัวร์ จนทำให้กิซากลายเป็น เมืองเศรษฐกิจวัฒนธรรม (Cultural Economy City) ที่มีชีวิต เติบโตจากการใช้มรดกเป็นแกนกลางของการพัฒนาเมือง

สถาปัตยกรรมที่เล่าเรื่องอารยธรรมและเบื้องหลังโครงสร้างอันยิ่งใหญ่ คือวิสัยทัศน์ของสถาปนิกชาวไอริช Heneghan Peng Architects ผู้ชนะการประกวดแบบจากกว่า 1,500 ทีมทั่วโลก พวกเขาออกแบบ GEM ให้เป็นมากกว่าสถานที่จัดแสดงของโบราณ แต่คือพื้นที่แห่งการเดินทางข้ามกาลเวลา

อาคารรูปทรงสามเหลี่ยมมหึมาหันหน้าไปยังพีระมิดกิซา แกนของโครงสร้างทั้งหมดวางตามแนวเส้นสายตาเดียวกับพีระมิดทั้งสาม ด้านหน้าปกคลุมด้วยแผ่นหินอ่อนอาละบาสเตอร์กึ่งโปร่งแสง ที่สะท้อนแสงอาทิตย์ในยามเช้าและโอบรับแสงสีทองในยามเย็น ราวกับอาคารเองกำลังหายใจไปพร้อมกับทะเลทราย

ภายใน “Grand Staircase” กลายเป็นหัวใจของประสบการณ์ทางอารมณ์ นักท่องเที่ยวค่อย ๆ เดินผ่านรูปปั้นขนาดยักษ์ของฟาโรห์และเทพเจ้าในบรรยากาศที่เปลี่ยนจากความสว่างของโลกปัจจุบันสู่ความมืดแห่งโลกหลังความตาย แนวคิดการจัดแสดงได้รับการออกแบบโดย Atelier Brückner จากเยอรมนีภายใต้ธีม Life, Death and Afterlife ทุกองค์ประกอบของสถาปัตยกรรมและการจัดแสงถูกออกแบบให้ผู้ชม “รู้สึก” ถึงพลังของอารยธรรม มากกว่าการ “เห็น” วัตถุเพียงอย่างเดียว

GEM ไม่ได้เป็นเพียงห้องโชว์สมบัติของฟาโรห์ แต่ยังเป็นศูนย์วิจัยและอนุรักษ์โบราณวัตถุที่ใหญ่ที่สุดในตะวันออกกลาง มีห้องแล็บมากกว่า 10 ห้อง ใช้เทคโนโลยีสมัยใหม่ตั้งแต่การสแกนภาพสามมิติ ไปจนถึงการใช้ AI วิเคราะห์วัตถุเพื่อการฟื้นฟูอย่างแม่นยำ ที่นี่เก็บโบราณวัตถุมากกว่า 100,000 ชิ้น รวมถึงสมบัติทั้งหมดจากสุสานตุตันคามุนกว่า 5,000 ชิ้น ซึ่งไม่เคยถูกจัดแสดงครบชุดมาก่อน

นักวิชาการและนักศึกษาอียิปต์วิทยาจากทั่วโลกต่างมองว่า GEM คือ มหาวิทยาลัยแห่งอารยธรรม ที่ทุกการจัดแสดงคือบทเรียนมีชีวิต และทุกวัตถุคือหลักฐานทางความรู้ที่เปิดให้ศึกษาจริง

การเปิด GEM ไม่ได้หมายถึงการต้อนรับนักท่องเที่ยวเท่านั้น แต่คือจุดเริ่มต้นของยุทธศาสตร์เศรษฐกิจขนาดใหญ่ รัฐบาลคาดว่าพิพิธภัณฑ์นี้จะช่วยผลักดันจำนวนนักท่องเที่ยวให้ถึง 30 ล้านคนต่อปีภายในปี 2028 และเพิ่มสัดส่วน GDP จากภาคการท่องเที่ยวให้แตะร้อยละ 10 ของเศรษฐกิจประเทศ

โครงการยังได้รับการรับรอง EDGE Advanced Green Building Certification ทำให้อียิปต์กลายเป็นประเทศแรกในตะวันออกกลางที่มีพิพิธภัณฑ์ระดับโลกผ่านเกณฑ์พลังงานสีเขียว ช่วยดึงดูดนักลงทุนและเงินทุนจากกองทุน ESG ทั่วโลก ถือเป็นการผสานวัฒนธรรมเข้ากับความยั่งยืนทางเศรษฐกิจอย่างเป็นรูปธรรม

GEM จึงกลายเป็นจุดเปลี่ยนสำคัญที่ทำให้อียิปต์ก้าวออกจากภาพจำเดิมของประเทศท่องเที่ยวราคาถูก สู่การเป็น “Cultural Investment Destination” รัฐบาลได้จัดตั้งกองทุนมูลค่ากว่า 5 หมื่นล้านปอนด์อียิปต์ เพื่อสนับสนุนภาคธุรกิจและอุตสาหกรรมการท่องเที่ยว ทั้งการลงทุนในโรงแรมใหม่กว่า 19,000 ห้อง การพัฒนาโครงข่ายขนส่งและบริการท่องเที่ยว ผลที่เกิดขึ้นเริ่มเห็นได้ชัด ราคาที่ดินและการลงทุนในย่านกิซาเพิ่มขึ้นกว่า 30% ในช่วง 5 ปี เกิดการจ้างงานหลายหมื่นตำแหน่งในภาคบริการและงานสร้างสรรค์

ในโลกที่หลายเมืองแข่งขันกันด้วยเทคโนโลยี อียิปต์กลับเลือก “มรดก” เป็นเครื่องยนต์ขับเคลื่อนอนาคต GEM จึงไม่ใช่แค่พิพิธภัณฑ์ แต่คือ โมเดลเมืองที่สร้างอนาคตด้วยพลังของอดีต และเปลี่ยนวัฒนธรรมให้กลายเป็นโครงสร้างพื้นฐานทางเศรษฐกิจที่ยั่งยืนของชาติ