Beyond Oil & Gas 'รัสเซีย' เปิดเกมรุกเศรษฐกิจสร้างสรรค์

เมื่อกล่าวถึงเศรษฐกิจ “รัสเซีย” ภาพจำของสังคมโลกมักโยงเข้ากับอุตสาหกรรมน้ำมัน ก๊าซ และทรัพยากรธรรมชาติที่เป็นเสาหลักมายาวนาน

ทว่าภาพลักษณ์เหล่านั้นกลับบดบังภาคเศรษฐกิจอีกด้านหนึ่งที่กำลังเติบโตอย่างเงียบ ๆ นั่นคือ “เศรษฐกิจสร้างสรรค์” ที่ครอบคลุมตั้งแต่ซอฟต์แวร์ โฆษณา แฟชั่น ภาพยนตร์ ดนตรี ไปจนถึงเกม ซึ่งขับเคลื่อนด้วยทุนทางปัญญาและนวัตกรรม

ข้อมูลล่าสุดสะท้อนว่า เศรษฐกิจสร้างสรรค์ของรัสเซียไม่ได้เป็นเพียง “ส่วนเสริม” อีกต่อไป แต่ได้ก้าวขึ้นมาเป็นเครื่องยนต์หลักทางเศรษฐกิจ โดยในปี 2024 มีมูลค่ากว่า 7.5 ล้านล้านรูเบิล หรือราว 4% ของ GDP เพิ่มขึ้นมากกว่า 3 เท่าเมื่อเทียบกับปี 2019

การพัฒนาเศรษฐกิจสร้างสรรค์ของรัสเซียไม่ได้จำกัดอยู่เพียงการกระจายโครงสร้างเศรษฐกิจ แต่ถูกยกระดับเป็นยุทธศาสตร์ชาติ ประธานาธิบดี วลาดิมีร์ ปูติน ให้นิยามภาคนี้ว่าเป็น “เศรษฐกิจแห่งความประทับใจ” (Economy of Impressions) ซึ่งตั้งอยู่บนรากฐานของวัฒนธรรม เอกลักษณ์ และประสบการณ์ พร้อมทั้งใช้ Soft Power เชื่อมโยงกับประชาคมโลก

รัฐบาลมีแผนสร้างระบบสนับสนุนแบบบูรณาการ ที่เชื่อมโยงธุรกิจ ภาครัฐ และชุมชน เพื่อเปิดโอกาสให้คนรุ่นใหม่ทั่วประเทศสามารถเปลี่ยนไอเดียเป็นธุรกิจจริง เป้าหมายคือการเพิ่มสัดส่วนเศรษฐกิจสร้างสรรค์เป็น 6% ของ GDP ภายในปี 2030 กระจายคลัสเตอร์สู่ภูมิภาค ใช้การสร้างแบรนด์เชิงพื้นที่ (Territorial Branding) และการส่งออกวัฒนธรรมเป็นเครื่องมือสำคัญทางยุทธศาสตร์

เศรษฐกิจสร้างสรรค์ของรัสเซียไม่ได้กระจุกอยู่แค่ในมอสโกหรือเซนต์ปีเตอร์สเบิร์ก แต่กำลังขยายตัวสู่ภูมิภาคต่าง ๆ อย่างเป็นระบบ

มอสโก ยังคงเป็นศูนย์กลางหลัก มีผู้ประกอบการกว่าแสนราย และคลัสเตอร์สร้างสรรค์มากกว่า 30 แห่ง ครอบคลุมตั้งแต่ศิลปะ ดนตรี การออกแบบ ไปจนถึงสื่อ

• คาลินินกราดใช้กองทุน “Krespetiva” และระบบรีเบตด้านภาพยนตร์ดึงดูดการลงทุน
• ยาคูเตียสร้างชื่อจากอุตสาหกรรมภาพยนตร์ท้องถิ่นที่กำลังก้าวสู่เวทีโลก พร้อมแผนพัฒนาสตูดิโอและพาวิลเลียนครบวงจร
• ครัสโนยาสค์มุ่งยกระดับเมืองให้เป็นศูนย์กลางวัฒนธรรมเขตอาร์กติก
• ตาตาร์สถาน (อูฟา)โดดเด่นด้วยคลัสเตอร์ Art-Kvadrat ที่ผู้ประกอบการรุ่นใหม่สามารถเข้ามามีส่วนร่วมฟื้นฟูย่านเมืองเก่าได้
• ดาเกสถานใช้แผนแม่บทพลิกโฉมเมืองเดอร์เบนท์ ฟื้นฟูเมืองเก่า สร้างธุรกิจใหม่กว่า 300 ราย และเพิ่มจำนวนนักท่องเที่ยวเป็นเท่าตัว

ทั้งหมดนี้สะท้อนว่าเศรษฐกิจสร้างสรรค์ได้กลายเป็นเครื่องมือสำคัญในการฟื้นฟูเมือง กระจายโอกาส และเสริม Soft Power ของรัสเซียบนเวทีโลก

รัสเซียกำลังอยู่ในช่วงปรับโครงสร้างเศรษฐกิจครั้งใหญ่ โดยหันเห "จากยุโรปสู่เอเชีย" สัดส่วนการค้ากับเอเชียตั้งแต่ปี 2023 สูงถึง 51% ขณะที่ยุโรปลดลงเหลือเพียง 23% ช่องว่างดังกล่าวเปิดโอกาสให้ผู้ประกอบการในเอเชียเข้ามาแทนที่ โดยเฉพาะในกลุ่มสินค้าบริโภค คอนเทนต์ และบริการพรีเมียม ขณะเดียวกันการบริโภคดิจิทัลก็เติบโตต่อเนื่อง โดยมูลค่าอีคอมเมิร์ซเพิ่มขึ้นราว 20% สินค้าที่ขายดี ได้แก่ เครื่องใช้ไฟฟ้า เฟอร์นิเจอร์ แฟชั่น อาหาร และอัญมณี

ด้านความบันเทิง รัสเซียกำลังขยายตัว โดยคอนเทนต์คอมเมดี้ หนังครอบครัว และทริลเลอร์ เป็นหมวดที่ได้รับความนิยมสูง นอกจากนี้ รัฐบาลยังลงทุนโครงสร้างพื้นฐานด้านเศรษฐกิจสร้างสรรค์อย่างจริงจัง ทั้ง Moscow Film Cluster ที่รองรับงานผลิตครบวงจร และ Skolkovo Innovation Center ที่พัฒนาเป็นศูนย์กลางด้านเกมและแอนิเมชัน

สำหรับผู้ประกอบการไทย สิ่งเหล่านี้คือประตูสู่ความร่วมมือใหม่ ตั้งแต่การร่วมผลิตคอนเทนต์ การขายสิทธิ์ทรัพย์สินทางปัญญา ไปจนถึงการรับจ้างด้านแอนิเมชันและสเปเชียลเอฟเฟ็กต์ที่สำคัญ เอกลักษณ์ไทย เช่น มวยไทย อาหาร และการท่องเที่ยวเชิงสุขภาพ ยังสามารถใช้เป็นจุดขายที่โดดเด่น เมื่อผสานเข้ากับการเล่าเรื่องร่วมกับรัสเซีย ก็จะช่วยขยายตลาดและสร้างภาพลักษณ์ใหม่ที่แข็งแรงบนเวทีโลก