ถอดรหัสการยอมรับ‘รัฐปาเลสไตน์’ ให้รางวัลลัทธิก่อการร้ายจริงหรือ?

• สถานะความเป็นรัฐปาเลสไตน์ขณะนี้

องค์การปลดปล่อยปาเลสไตน์ (พีแอลโอ) ประกาศตั้งรัฐเอกราชปาเลสไตน์ในปี 1988 กลุ่มประเทศโลกใต้ส่วนใหญ่ตอบรับอย่างรวดเร็ว ขณะนี้มีสมาชิกสหประชาชาติ (ยูเอ็น) ราว 150 ประเทศจาก 193 ประเทศรับรอง

สหรัฐซึ่งเป็นพันธมิตรหลักของอิสราเอลกล่าวตลอดมาว่า สนับสนุนเป้าหมายรัฐปาเลสไตน์ แต่เฉพาะเมื่อชาวปาเลสไตน์เห็นพ้องกับอิสราเอลเรื่องแนวทางสองรัฐ มหาอำนาจยุโรปรายใหญ่ก็รู้สึกแบบนั้นเช่นกันเพิ่งมาเปลี่ยนท่าทีเมื่อเร็วๆ นี้

อย่างไรก็ตามไม่มีการจัดเจรจาเลยนับตั้งแต่ปี 2014 และตอนนี้นายกรัฐมนตรีเบนจามิน เนทันยาฮูของอิสราเอล ประกาศว่า จะ
ไม่มีรัฐปาเลสไตน์เด็ดขาด

ในยูเอ็น รัฐปาเลสไตน์มีตัวแทนทำหน้าที่ผู้สังเกตการณ์แต่ไม่มีสิทธิลงมติ ไม่ว่าจะมีกี่ประเทศรับรองความเป็นอิสระของรัฐก็ตาม การเป็นสมาชิกยูเอ็นเต็มตัวต้องผ่านการอนุมัติของคณะมนตรีความมั่นคง (ยูเอ็นเอสซี) ซึ่งรัฐบาลวอชิงตันใช้สิทธิยับยั้งได้

องค์การปาเลสไตน์ (พีเอ) ได้รับการยอมรับจากนานาชาติว่าเป็นตัวแทนของประชาชนปาเลสไตน์เป็นผู้ดูแลภารกิจการทูตทั่วโลก

พีเอนำโดยประธานาธิบดีมาห์มุด อับบาส มีอำนาจปกครองตนเองอย่างจำกัดในพื้นที่บางส่วนของเขตยึดครองเวสต์แบงก์ตามข้อตกลงที่ทำกับอิสราเอลเป็นผู้ออกหนังสือเดินทางดูแลระบบสุขภาพและการศึกษาของปาเลสไตน์

ส่วนฉนวนกาซาบริหารโดยกลุ่มติดอาวุธ “ฮามาส” มาตั้งแต่ปี 2007 หลังทำสงครามกลางเมืองกันครู่หนึ่งแล้วฮามาสขับขบวนการฟาตาห์ของอับบาสออกไปได้

นับตั้งแต่ประธานาธิบดีโดนัลด์ ทรัมป์ ย้ายสถานทูตไปยังเยรูซาเล็มมหาอำนาจส่วนใหญ่ยกเว้นสหรัฐยังคงมีภารกิจทางการทูตหลักอยู่ในเทลอาวีฟ เนื่องจากไม่ยอมรับเยรูซาเล็มเป็นเมืองหลวงของอิสราเอล

อย่างไรก็ตาม มีสำนักงานกงสุลประมาณ 40 แห่งในรามัลลาห์เขตเวสต์แบงก์ หรือในเยรูซาเล็มตะวันออกพื้นที่ที่ถูกอิสราเอลผนวกเข้ามาแต่นานาชาติไม่ยอมรับและชาวปาเลสไตน์ต้องการให้เป็นเมืองหลวงของตน สำนักงานกงสุลเหล่านี้ เช่น จีน รัสเซีย ญี่ปุ่น เยอรมนี แคนาดา เดนมาร์ก อียิปต์ จอร์แดน ตูนิเซีย และแอฟริกาใต้

ประเทศที่มีแผนยอมรับรัฐปาเลสไตน์ไม่ได้เผยถึงการเปลี่ยนแปลงผู้แทนทางการทูต

• เป้าหมายของการยอมรับรัฐปาเลสไตน์

อังกฤษ แคนาดา โปรตุเกส และออสเตรเลีย ยอมรับรัฐปาเลสไตน์ก่อนการประชุมสมัชชาใหญ่สหประชาชาติ ประเทศอื่นๆ เช่น ฝรั่งเศสและเบลเยียมบอกว่าจะทำแบบเดียวกัน

อังกฤษกล่าวว่า การยอมรับรัฐปาเลสไตน์ตั้งใจกดดันอิสราเอลให้ยุติการโจมตีกาซาจำกัดการสร้างนิคมชาวยิวแห่งใหม่ในเขตยึดครองเวสต์แบงก์และมุ่งมั่นต่อกระบวนการสันติภาพกับชาวปาเลสไตน์อีกครั้ง

ประธานาธิบดีเอ็มมานูเอล มาครงของฝรั่งเศสผู้นำมหาอำนาจตะวันตกคนแรกที่ให้การรับรอง กล่าวว่า ความเคลื่อนไหวนี้มาพร้อมกับความมุ่งมั่นปฏิรูปโดยพีเอ ที่จะปรับปรุงการบริหารของปาเลสไตน์ สร้างความเชื่อมั่นเพิ่มมากขึ้นต่อการบริหารกาซาหลังสงคราม

• ความหมายในทางปฏิบัติ

บางคนมองว่าการยอมรับเป็นเพียงสัญลักษณ์ เห็นได้จากประเทศต่างๆ เช่น จีน อินเดีย รัสเซีย และรัฐอาหรับหลายประเทศยอมรับปาเลสไตน์เป็นเอกราชมาหลายปีแล้ว แต่ยังคงมีอิทธิพลต่อความขัดแย้งเพียงเล็กน้อย

การไม่ได้ที่นั่งเต็มตัวในยูเอ็นหรือได้ควบคุมพรมแดนของตนเอง พีเอก็ดำเนินความสัมพันธ์ทวิภาคีได้อย่างจำกัด

อิสราเอลจำกัดการเข้าถึงสินค้า การลงทุน การแลกเปลี่ยนด้านการศึกษาและวัฒนธรรม ปาเลสไตน์ไม่มีสนามบิน เขตเวสต์แบงก์ที่ไม่มีทางออกทะเลเข้าได้ทางเดียวคือต้องผ่านอิสราเอลหรือผ่านพรมแดนที่อิสราเอลควบคุมติดกับจอร์แดน และอิสราเอลยังควบคุมการเข้าถึงฉนวนกาซาทุกอย่าง

กระนั้น หลายประเทศมีแผนยอมรับรัฐปาเลสไตน์ และพีเอเองก็บอกว่า นี่ไม่ใช่ท่าทีอันว่างเปล่า

ฮูซัม ซอมลอต หัวหน้าคณะผู้แทนปาเลสไตน์ประจำสหราชอาณาจักร กล่าวว่า การยอมรับอาจนำไปสู่ความร่วมมือระหว่างหน่วยงานต่างๆ ในระดับที่เท่าเทียมกัน

วินเซนต์ เฟน อดีตนักการทูตอังกฤษประจำเยรูซาเล็ม กล่าวว่า การยอมรับรัฐปาเลสไตน์อาจบังคับให้ประเทศทั้งหลายทบทวนความสัมพันธ์กับอิสราเอลในแง่มุมต่างๆ

กรณีอังกฤษ อาจส่งผลถึงการแบนสินค้าที่มาจากการตั้งถิ่นฐานของอิสราเอลในดินแดนยึดครองปาเลสไตน์ แม้ส่งผลกระทบเศรษฐกิจอิสราเอลเพียงเล็กน้อย

• ปฏิกิริยาอิสราเอล-สหรัฐ

อิสราเอล ซึ่งกำลังโดนทั่วโลกประณามจากการทำสงครามในกาซา กล่วว่า การยอมรับรัฐปาเลสไตน์เป็นการให้รางวัลฮามาสที่โจมตีอิสราเอลก่อนสงครามในเดือน ต.ค.2023

ส่วนสหรัฐต่อต้านความเคลื่อนไหวของพันธมิตรยุโรป ก่อนหน้านี้เคยคว่ำบาตรเจ้าหน้าที่ปาเลสไตน์หลายคน และเคยไม่ให้หรือเพิกถอนวีซ่าอับบาสและเจ้าหน้าที่พีเอเพื่อไม่ให้มาร่วมประชุมยูเอ็นจีเอ