'ทีวีอังกฤษ' อ่อนแรง เมื่องบหด งานหาย แรงงานฟรีแลนซ์ไม่มั่นคง

ในสายตานานาประเทศ “อุตสาหกรรมภาพยนตร์และทีวีของสหราชอาณาจักร" ดูจะแข็งแรงและเติบโตต่อเนื่อง ทั้งจากการเป็นฐานการผลิตของหนังฟอร์มยักษ์อย่าง Harry Potter, Spider-Man และ The Avengers ตลอดจนบทบาทสำคัญในการส่งออกเนื้อหาความบันเทิงที่ได้รับความนิยมไปทั่วโลก

ภาคส่วนสร้างสรรค์ คือหัวใจสำคัญของเศรษฐกิจ UK ด้วยมูลค่ากว่า 125,000 ล้านปอนด์ต่อปี เติบโตเร็วกว่าภาคเศรษฐกิจรวมถึง 2 เท่า และจ้างงานมากกว่า 2.4 ล้านตำแหน่งทั่วประเทศ โดยเฉพาะภาคทีวีที่เติบโตเฉลี่ย 2.9% ต่อปีในช่วงทศวรรษที่ผ่านมา และมีการส่งออกที่เพิ่มขึ้นกว่า 7 เท่านับตั้งแต่ปี 1998

แต่เบื้องหลังตัวเลขเหล่านี้ อุตสาหกรรมกลับกำลังเผชิญแรงสั่นสะเทือนจากหลายทิศทาง ไม่ว่าจะเป็นการเปลี่ยนแปลงของโมเดลธุรกิจ นโยบายที่ยังตามไม่ทันเทคโนโลยี สภาพเศรษฐกิจที่กดดันต้นทุน ไปจนถึง “ความเปราะบางของผู้ผลิตอิสระและแรงงานฟรีแลนซ์”ซึ่งเป็นกระดูกสันหลังของระบบนิเวศนี้

หลังยุค “สงครามสตรีมมิ่ง” ที่เคยผลักดันการผลิตคอนเทนต์อย่างล้นหลาม แพลตฟอร์มรายใหญ่เริ่มลดงบประมาณการผลิตลง ท่ามกลางภาวะเงินเฟ้อและความพยายามควบคุมค่าใช้จ่าย คำสั่งผลิตในอังกฤษที่เคยล้นมือ กลับลดฮวบในเวลาอันสั้น ส่งผลให้ความต้องการพื้นที่ถ่ายทำและแรงงานที่เคยทะยานสูงกลายเป็นภาระทางต้นทุน

แรงงานฟรีแลนซ์มากกว่า 2 ใน 3 กำลังตกอยู่ในภาวะว่างงาน ขณะที่บริษัทผู้ผลิตอิสระกว่า 70% อาจต้องปิดตัวลงภายในปี 2025 หากยังไร้ซึ่งมาตรการสนับสนุนอย่างเป็นรูปธรรม

รายได้โฆษณาที่หดตัว ต้นทุนที่พุ่งสูง และนโยบายที่ยังไม่ตอบโจทย์ นับตั้งแต่ปี 2022 ผู้ลงโฆษณารายใหญ่เริ่มทยอยลดงบ ส่งผลกระทบต่อผู้แพร่ภาพกระจายเสียงในประเทศ ไม่ว่าจะเป็น BBC, ITV หรือ Channel 4 ที่ต้องลดงบสั่งผลิตตามไปโดยปริยาย และเมื่อรวมกับต้นทุนที่เพิ่มขึ้นจากค่าเช่าสตูดิโอ พลังงาน และแรงงาน ทำให้บริษัทผลิตอิสระจำนวนมากเริ่มประสบภาวะตึงตัวในการดำเนินงาน

สถานการณ์ยิ่งซับซ้อนขึ้นเมื่อเกิดการประท้วงของสมาพันธ์นักเขียนและนักแสดงในสหรัฐฯ ที่ส่งแรงกระเพื่อมมาถึงสหราชอาณาจักรอย่างรุนแรง กองถ่ายจำนวนมากที่พึ่งพาเครือข่ายการผลิตระดับโลกต้องหยุดชะงัก และบางแห่งถึงขั้นยุติการดำเนินงานโดยสิ้นเชิง

ความเปราะบางของแรงงานฟรีแลนซ์

อุตสาหกรรมสร้างสรรค์ของสหราชอาณาจักรพึ่งพาแรงงานฟรีแลนซ์ในสัดส่วนสูงกว่าภาคเศรษฐกิจอื่นถึง 2 เท่า โดยมีตำแหน่งงานกว่า 1 ล้านตำแหน่งที่ขับเคลื่อนโดยผู้ประกอบอาชีพอิสระ ทว่าความเปราะบางของแรงงานกลุ่มนี้กำลังกลายเป็นจุดอ่อนสำคัญของระบบนิเวศสร้างสรรค์ ความไม่แน่นอนทางรายได้และความเครียดจากสภาพการทำงานได้กลายเป็นปัญหาเรื้อรังที่ทวีความรุนแรงขึ้น โดยเฉพาะในช่วงที่ตลาดหดตัวและต้นทุนสูงขึ้น

แรงงานจำนวนมากกำลังพิจารณาออกจากอุตสาหกรรมเพื่อหาทางเลือกที่มั่นคงกว่า ยิ่งไปกว่านั้นการเติบโตของเทคโนโลยีอย่าง AI ยิ่งเพิ่มความกังวลว่าแรงงานมนุษย์อาจถูกลดบทบาทลงในกระบวนการผลิต ไม่ว่าจะเป็นงานเขียนบท ตัดต่อ หรือการสร้างภาพ 3 มิติ ซึ่งเป็นทักษะหลักที่เคยต้องอาศัยประสบการณ์และความคิดสร้างสรรค์เฉพาะบุคคล

เพื่อตอบโจทย์วิกฤตที่เกิดขึ้นในภาคสื่อและอุตสาหกรรมสร้างสรรค์ พรรคแรงงานได้เสนอ “Labour’s Plan for the Arts, Culture and Creative Industries” ซึ่งเป็นแผนแม่บทเชิงนโยบาย เป้าหมายคือการวางรากฐานใหม่ให้กับระบบนิเวศสร้างสรรค์ของสหราชอาณาจักรอย่างยั่งยืนผ่าน 3 ยุทธศาสตร์หลัก ได้แก่

1. สนับสนุนผู้แพร่ภาพกระจายเสียงสาธารณะ (Public Service Broadcasters - PSBs) - พรรคแรงงานให้คำมั่นว่าจะทำงานร่วมกับ BBC, Channel 4, ITV และสื่อสาธารณะอื่นๆ เพื่อคงบทบาทของพวกเขาในฐานะแหล่งผลิตเนื้อหาท้องถิ่นที่มีความหลากหลายและเป็นอิสระ โดยในปีที่ผ่านมา PSBs ใช้งบลงทุนในผลงานสร้างสรรค์มากถึง 2.9 พันล้านปอนด์ ซึ่งถือเป็นแรงขับเคลื่อนสำคัญของอุตสาหกรรมในประเทศ

2. ปกป้องผู้สร้างและแรงงานในยุคเปลี่ยนผ่าน - พรรคแรงงานจะผลักดันให้มีการบังคับใช้กฎหมายลิขสิทธิ์ที่เข้มแข็ง ควบคู่ไปกับการกำหนดกรอบการใช้ AI ที่สมดุล เพื่อไม่ให้เทคโนโลยีบ่อนทำลายแรงงานสร้างสรรค์ ขณะเดียวกันก็จะยกระดับสิทธิของแรงงานฟรีแลนซ์ให้สามารถเรียกร้องสัญญาลายลักษณ์อักษร และผลักดันมาตรการแก้ไขการจ่ายค่าจ้างล่าช้าอย่างจริงจัง

3. ลงทุนในทักษะและการเข้าถึงแหล่งทุน - พรรคมีแนวทางปฏิรูป “ภาษีฝึกอบรม” ให้กลายเป็น “Growth and Skills Levy” ที่มีความยืดหยุ่นมากขึ้น เพื่อให้ภาคธุรกิจสามารถนำงบดังกล่าวไปใช้พัฒนาทักษะที่จำเป็นอย่างตรงจุด โดยเฉพาะในสายงานเทคนิคและดิจิทัล นอกจากนี้ยังเสนอให้ปลดล็อกเงินทุนจากแหล่งสถาบัน เช่น กองทุนบำนาญ เพื่อสนับสนุนผู้ประกอบการรายย่อยและศิลปินอิสระในการเข้าถึงทุนสำหรับการเติบโต

แม้สหราชอาณาจักรจะเคยครองตำแหน่งผู้นำด้านสื่อและเนื้อหาสร้างสรรค์บนเวทีโลกแต่ในบริบทของโลกยุคใหม่ ความสำเร็จในอดีตไม่อาจเป็นหลักประกันของอนาคตได้อีกต่อไป ท่ามกลางแรงกดดันจากเทคโนโลยีที่เปลี่ยนเร็ว และข้อจำกัดด้านเศรษฐกิจนโยบายที่ชาญฉลาดและการลงทุนอย่างตรงจุดจะเป็นกุญแจสำคัญที่ช่วยรักษาบทบาทของอุตสาหกรรมสร้างสรรค์ ในฐานะพลังขับเคลื่อนเศรษฐกิจและวัฒนธรรมของประเทศต่อไป