NASA พบหิน ‘Sapphire Canyon’ บนดาวอังคาร บ่งชี้ร่องรอยการมีชีวิต

องค์การอวกาศสหรัฐ (NASA) ประกาศการค้นพบตัวอย่างหินบนดาวอังคาร ที่อาจเก็บร่องรอยการมีชีวิตเมื่อ 3,500 ปีก่อน หินนี้ถูกเก็บโดยรถโรเวอร์เพอร์เซเวียแรนซ์ (Perseverance) ที่ทำงานอยู่ในหลุมอุกกาบาตเจเซโร (Jezero Crater) ซึ่งเป็นพื้นที่ที่นักวิทยาศาสตร์เชื่อว่าเคยเป็นทะเลสาบโบราณ และถือเป็นหลักฐานที่นักวิทยาศาสตร์ยกให้ว่า “ชัดเจนที่สุด” นับตั้งแต่การสำรวจดาวอังคารเริ่มขึ้น

ตัวอย่างหินที่มีชื่อว่า “Sapphire Canyon” ถูกเก็บในเดือนกรกฎาคม 2024 โดยเป็นหนึ่งใน 25 ตัวอย่าง ที่เพอร์เซเวียแรนซ์เก็บรวบรวมไว้ และมีคุณสมบัติที่น่าจับตา เพราะมีแร่ธาตุที่มักเกี่ยวข้องกับสิ่งมีชีวิตในอดีตบนโลก ได้แก่ vivianite (ฟอสเฟตของเหล็ก) และ greigite (ซัลไฟด์ของเหล็ก) ซึ่งโดยปกติแล้วจะพบในตะกอนของทะเลสาบหรือปากแม่น้ำที่มีจุลินทรีย์อาศัยอยู่

ทีมวิจัยยังพบสารอินทรีย์บางชนิดที่มีโครงสร้างใกล้เคียงกับสิ่งมีชีวิตทิ้งไว้ ขณะเดียวกัน การกระจายตัวของสารเหล่านี้ยังอยู่ในรูปแบบที่เป็นระเบียบเกินกว่าจะเกิดขึ้นจากกระบวนการทางธรณีเคมีทั่วไป

โจเอล ฮูโรวิตซ์ (Joel Hurowitz) นักวิทยาศาสตร์ดาวเคราะห์จากมหาวิทยาลัยสโตนีบรูค และหัวหน้าทีมวิจัย กล่าวว่า “นี่เป็นครั้งที่ผมมั่นใจที่สุดในรอบกว่า 20 ปี ที่ทำงานในโครงการสำรวจดาวอังคารของนาซา ว่าสิ่งที่เราเจออาจเป็นร่องรอยชีวภาพ (potential biosignature) บนโลก เราพบแร่แบบเดียวกันนี้ในสภาพแวดล้อมที่มีจุลินทรีย์อาศัยอยู่ เช่น ทะเลสาบหรือพื้นที่ชุ่มน้ำ ซึ่งยิ่งทำให้การค้นพบครั้งนี้น่าสนใจมาก”

ฮูโรวิตซ์ อธิบายว่า ปฏิกิริยาเคมีที่ทำให้เกิด vivianite และ greigite อาจเกิดขึ้นเพราะจุลินทรีย์ใช้สารอินทรีย์เป็นพลังงานแล้วสร้างแร่เหล่านี้เป็นผลพลอยได้ 

อย่างไรก็ตาม ยังไม่สามารถสรุปได้ว่าหินก้อนนี้เป็นหลักฐานการมีชีวิต เพราะปฏิกิริยาเคมีที่ไม่เกี่ยวข้องกับสิ่งมีชีวิตก็อาจสร้างแร่เหล่านี้ได้เช่นกัน ฮูโรวิตซ์ยอมเดิมพันเล็กๆ ว่าหินก้อนนี้อาจมีร่องรอยชีวิตจริง

ขณะเดียวกัน แจนิส บิชอป (Janice Bishop) นักวิจัยอาวุโสจากสถาบัน SETI ซึ่งเขียนบทความวิจารณ์ประกอบใน Nature กล่าวว่า ผลการค้นพบนี้น่าตื่นเต้นมาก เพราะมันชี้ให้เห็นว่าสภาพแวดล้อมบนดาวอังคารเคยเอื้อต่อการดำรงอยู่ของชีวิต แต่เมื่อไม่มีหลักฐานที่ชัดเจนกว่านี้ คำอธิบายที่ไม่เกี่ยวกับสิ่งมีชีวิตยังมีน้ำหนักมากกว่า

หนึ่งในลักษณะที่ทีมวิจัยพบคือ รอย “เมล็ดป๊อปปี้” และ “จุดลายเสือดาว” บนหิน ซึ่งมีแร่ vivianite และ greigite อยู่ภายใน รูปแบบเหล่านี้คล้ายกับสิ่งที่พบในชั้นตะกอนบนโลกที่เคยมีจุลินทรีย์เจริญเติบโต

“มันดีกว่าการโยนหัวก้อยนะ ถ้าให้พนันกันว่าในหินก้อนนี้มีหลักฐานของสิ่งมีชีวิตหรือไม่ ผมยอมลงเงิน 20 ดอลลาร์เลย แล้วเราค่อยรู้กันตอนเอาตัวอย่างกลับมาโลก” บิชอป กล่าว

อย่างไรก็ดี ปริศนาอาจยังคงอยู่บนดาวอังคารไปอีกสักพัก เพราะโครงการ Mars Sample Return ที่ตั้งใจจะนำตัวอย่างหินกลับมายังโลกถูกเลื่อนออกไป หลังงบประมาณบานปลายทะลุ 11,000 ล้านดอลลาร์สหรัฐ และในปีนี้รัฐบาลสหรัฐยังเสนอให้ยกเลิกโครงการทั้งหมด

แม้นักวิทยาศาสตร์จะมีความหวังว่าหิน “Sapphire Canyon” และ “Cheyava Falls” จะเก็บความลับเรื่องชีวิตบนดาวอังคารเอาไว้ แต่คำตอบสุดท้ายอาจต้องรอจนกว่าจะมีโอกาสนำตัวอย่างกลับมาวิเคราะห์ด้วยเทคโนโลยีที่ละเอียดกว่าบนโลก

อ้างอิง: NASA, New York Times และ Reuters

พิสูจน์อักษร....สุรีย์   ศิลาวงษ์