JAXA ประกาศ 2 การทดลองเยาวชนไทย เตรียมทดลองบนสถานีอวกาศนานาชาติ
สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.) ร่วมกับองค์การสำรวจอวกาศญี่ปุ่น หรือ แจ็กซา (JAXA) ประเทศญี่ปุ่น ประกาศผลการจัดแข่งขันโครงการ "Asian Try Zero-G 2025"
KEY
POINTS
- JAXA เลือกแนวคิดการทดลองของเยาวชนไทย 2 เรื่อง นำไปทดลองบนสถานีอวกาศนานาชาติ ร่วมกับการทดลองอื่นๆ รวม 11 เรื่องจากเยาวชน 14 ชาติ
- โครงการทดลอง "การศึกษาการสั่นแบบฮาร์มอนิกอย่างง่ายของสปริงและเชือกในสภาวะแรงโน้มถ่วงต่ำ" โรงเรียนดาราสมุทร ศรีราชา
- โครงการทดลอง "การศึกษาพฤติกรรมของสะพานของเหลวภายใต้สภาวะแรงโน้มถ่วงต่ำ" โรงเรียนราชวินิตบางแก้ว
JAXA เลือกแนวคิดการทดลองของเยาวชนไทย จำนวน 2 เรื่อง ได้แก่ การทดลองเรื่อง "การศึกษาการสั่นแบบฮาร์มอนิกอย่างง่ายของสปริงและเชือกในสภาวะแรงโน้มถ่วงต่ำ (Studying the behavior of simple harmonic motion in the spring and rope in microgravity conditions)"
เสนอโดย นายธนกฤต โพธิปักขิย์ (เจ๋ง) นายยศพนธ์ สุขสว่าง (นะโม) และนายกฤติน เกตานนท์ (ซีซ่าร์) นักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 โรงเรียนดาราสมุทร ศรีราชา
การทดลองที่ 2 เรื่อง "การศึกษาพฤติกรรมของสะพานของเหลวภายใต้สภาวะแรงโน้มถ่วงต่ำ (Dynamics of liquid bridge in microgravity)" เสนอโดย นายพิพัฒน์พล สิริโพธิกุล (พี) นายชนกันต์ เฉยสอาด (นภ) และนายณัฐดนัย พึ่งแสงจันทร์ (โพธิ์) นักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 6 โรงเรียนราชวินิตบางแก้ว
แนวคิดทั้ง 2 เรื่องนี้ นายคิมิยะ ยูอิ (Kimiya Yui) นักบินอวกาศญี่ปุ่น จะนำไปทดลองจริงบนสถานีอวกาศนานาชาติ ในช่วงต้นปี 2569
ดร.จุฬารัตน์ ตันประเสริฐ รองผู้อำนวยการสำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.) กล่าวว่า "สวทช. ได้ร่วมกับ JAXA ดำเนินโครงการ Asian Try Zero-G 2025 ชวนเยาวชนไทยให้ส่งแนวคิดการทดลองในสภาวะแรงโน้มถ่วงต่ำร่วมกับเยาวชนจากประเทศสมาชิกในภูมิภาคเอเชีย
โดยเปิดรับสมัครไอเดียการทดลองทางฟิสิกส์อย่างง่าย โดยใช้อุปกรณ์ที่มีอยู่บนสถานีอวกาศนานาชาติ ซึ่งในประเทศไทยปีนี้มีผู้ส่งใบสมัครจำนวน 232 เรื่อง ประกอบด้วยเยาวชนจำนวน 464 คน ถือเป็นจำนวนผู้เข้าร่วมโครงการมากที่สุดในภูมิภาคเอเชียแปซิฟิก
คณะกรรมการซึ่งประกอบไปด้วยนักวิจัยผู้เชี่ยวชาญของ สวทช. ได้คัดเลือกแนวคิดการทดลองของเยาวชนไทยจำนวน 3 เรื่อง ส่งเข้าแข่งขันกับประเทศสมาชิกในภูมิภาคเอเชียแปซิฟิก
JAXA ได้เลือกข้อเสนอการทดลองจาก 14 ชาติ รวมจำนวน 11 เรื่อง ซึ่งในจำนวนนี้เป็นการทดลองของเยาวชนไทย 2 เรื่อง เพื่อนำไปทดลองบนสถานีอวกาศนานาชาติ โดยนายคิมิยะ ยูอิ นักบินอวกาศญี่ปุ่น ในห้องทดลองโมดูลคิโบ (Kibo Module) ของ JAXA
สำหรับการทดลองเรื่องอื่น ๆ เป็นของเยาวชนออสเตรเลีย บังคลาเทศ ญี่ปุ่น ฟิลิปปินส์ สิงคโปร์ สหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ และไต้หวัน"
สำหรับแนวคิดการทดลองทั้ง 2 เรื่อง ที่ได้รับการคัดเลือก เรื่องการศึกษาการสั่นแบบฮาร์มอนิกอย่างง่ายของสปริงและเชือกในสภาวะแรงโน้มถ่วงต่ำ
แนวคิดการทดลองเป็นการศึกษารูปแบบของคลื่นในเส้นเชือกในแต่ละชนิดผ่านการสั่นของมวลที่ติดกับสปริงแบบฮาร์มอนิกอย่างง่าย โดยมีเส้นเชือกประเภทต่าง ๆ ติดกับมวลแบบตั้งฉาก
อย่างไรก็ตาม อิทธิพลของแรงโน้มถ่วงโลกส่งผลต่อมวลของเชือกและมวลที่ติดกับสปริง ทำให้การสังเกตผลการทดลองเป็นไปด้วยความยากลำบาก ด้วยเหตุนี้จึงเกิดข้อสงสัยว่า หากนำการทดลองดังกล่าวไปทดลองภายใต้สภาวะแรงโน้มถ่วงต่ำ เส้นเชือกทั้ง 3 ชนิดจะมีการเคลื่อนที่เปลี่ยนแปลงไปอย่างไร
ไอเดียการทดลองที่ 2 เรื่องการศึกษาพฤติกรรมของสะพานของเหลวภายใต้สภาวะแรงโน้มถ่วงต่ำ เป็นการศึกษาความสูง มุมสัมผัส และรูปทรงของน้ำที่อยู่ระหว่างวัตถุ 2 ด้าน
โดยการเอาวัตถุที่หนึ่งมาวางเป็นฐานและหยดน้ำลงไปบนวัตถุ จากนั้นนำวัตถุที่สองมาชนกับหยดน้ำและดึงขึ้น น้ำที่ถูกดึงขึ้นมาเรียกว่า สะพานของเหลว (liquid bridge)
โดยวัตถุสองชิ้นที่วัสดุเหมือนกัน แรงที่กระทำกับสะพานของเหลวจะมีแรงโน้มถ่วง แรงตึงผิว และแรงแคพิลลารี (capillary force) แต่ถ้าทำการทดลองโดยที่วัตถุสองด้านมีวัสดุต่างกันจะทำให้รูปทรงและมุมสัมผัสของสะพานของเหลวต่างออกไป
ทางทีมจึงสงสัยว่า หากการทดลองนี้ไม่มีแรงโน้มถ่วงจะส่งผลกับความสูง มุมสัมผัส และรูปทรงของสะพานของเหลวอย่างไร
ภาพ นายคิมิยะ ยูอิ (Kimiya Yui) นักบินอวกาศญี่ปุ่น
ทั้งนี้ เยาวชนเจ้าของการทดลองจะมีโอกาสสื่อสารกับนักบินอวกาศแบบเรียลไทม์และรับชมการถ่ายทอดสดการทดลองบนสถานีอวกาศนานาชาติจากศูนย์อวกาศสึคุบะ (Tsukuba Space Center) ประเทศญี่ปุ่น ในช่วงต้นปี 2569 ตามตารางการทำงานของนักบินอวกาศ
ผู้สนใจสามารถติดตามการทดลองโครงการ Asian Try Zero-G 2025 ได้ที่เพจ NSTDA Space Education