AirWORK ของ Recruit ผู้ทำลายล้างทฤษฎีเงินเดือน | เนตรนภา ไวทย์เลิศศักดิ์ (ยาบุชิตะ)
มนุษย์เงินเดือนทุกท่านเคยตั้งคำถามไหมว่า ทำไมเราถึงยอมแลกแรงงาน (labor) ทำงานให้นายจ้างตั้งแต่ต้นเดือน แล้วอดรนทนรอรับค่าจ้างตอนสิ้นเดือน ไม่คิดจะขอให้จ่ายเป็นรายวันหรือรายสัปดาห์
จะได้เอาเงินมาใช้ก่อน ทฤษฎีเงินเดือนเป็นหนึ่งในทฤษฎีค่าจ้างที่เป็นอมตะ นายจ้างสร้างความได้เปรียบโดยกันเงินเดือนส่วนที่ยังไม่จ่ายไว้เป็นประกัน เพื่อไม่ให้ลูกจ้างลาออก ถ้าจะลาออกก็ต้องแจ้งล่วงหน้า เผื่อเวลาหาคนมาแทน
ขอแนะนำแอปพลิเคชันใหม่ของบริษัท รีครูท โฮลดิ้งส์ (Recruit Holdings) ของญี่ปุ่น ที่มีชื่อเสียงด้านเว็บไซต์หางาน (ต่อมาแยกเป็นบริษัทลูกชื่อ Indeed, Glassdoor และ Townwork ที่ครอบคลุมกว่า 60% ของการรับสมัครงานในญี่ปุ่น)
นั่นคือ แอปจ่ายเงินเดือนล่วงหน้า ชื่อว่า AirWORK เริ่มให้บริการเมื่อต้นปี 2568 เพื่อเอาใจลูกจ้างที่ต้องการรับเงินเดือนล่วงหน้า และบริษัทนายจ้างที่อยากเสนอสวัสดิการรูปแบบใหม่เพื่อดึงดูดลูกจ้างให้อยู่กับองค์กร ในภาวะขาดแคลนแรงงานอย่างสาหัสของญี่ปุ่น
เมื่อลูกจ้างดูแอปนี้บนสมาร์ตโฟนจะเห็นว่าทำงานมากี่วันแล้ว พร้อมตัวเลขเงินเดือนที่สามารถเบิกได้ เช่น ทำงานมา 10 วันๆ ละ 10,000 เยน หน้าจอก็จะขึ้น 100,000 เยน ลูกจ้างสามารถกดโอนเข้าบัญชีตนเอง ณ วันที่ 10 ได้ทันที ทั้งที่ปกติอาจได้รับวันที่ 25 ของแต่ละเดือน
แต่ลูกจ้างต้องเสียค่าธรรมเนียมการโอนครั้งละ 110 เยน หรือ 25 บาท (หากโอน Air Wallet Digital) และ 440 เยน หรือ 100 บาท (หากโอนบัญชีธนาคาร)
รีครูทจะออกเงินในส่วนที่เบิกล่วงหน้านี้ให้ก่อน แล้วค่อยไปตามเก็บกับนายจ้างตอนสิ้นเดือนอีกที ซึ่งหมายความว่านายจ้างก็จ่ายเงินเดือนตอนสิ้นเดือนเหมือนเดิม ไม่ต้องเสียค่าใช้จ่ายใดๆ รีครูทเป็นผู้รับภาระแทนและมีรายได้จากค่าโอนที่ลูกจ้างจ่ายให้ ลูกจ้างก็ยอมจ่ายเพราะค่าโอนไม่สูง แถมได้เงินเดือนบางส่วนมาใช้ก่อน
ระบบนี้จะเชื่อมโยงกับระบบสแกนเข้า-ออกงานแบบดิจิทัล เพื่อคำนวณชั่วโมงและวันทำงานสำหรับพนักงานประจำ พาร์ตไทม์ และฟรีแลนซ์ และระบบข้อมูลเงินเดือนของบริษัท ซึ่งเจ้าหน้าที่บริษัทสามารถเช็คได้ว่า พนักงานคนใด โอนเงินไปแล้วเท่าไรและเมื่อไรบ้าง แม้บอกว่าเบิกเงินเดือนล่วงหน้า แต่บริษัทไม่ต้องกลัวว่าลูกจ้างจะเบิกเงินแล้วหนีไป เพราะลูกจ้างจะได้เงินเฉพาะในส่วนที่ทำงานเสร็จแล้วเท่านั้น
ที่มาเกิดจากการวิเคราะห์ข้อมูล (data analytics) ในเว็บไซต์หางาน Townwork (งานพาร์ตไทม์ในเมืองใหญ่) ของรีครูทเอง พบว่าคำค้นหายอดนิยม “งานที่จ่ายรายวัน” ติดอยู่ใน 10 อันดับแรกของคำค้นหามากที่สุดในทุกเขตพื้นที่ จึงพัฒนาบริการใหม่ (รายได้ใหม่) ออกมา ผนวกเทคโนโลยีดิจิทัลเข้ากับความคิดสร้างสรรค์ ตอบโจทย์ตลาดจริง
ลูกจ้างมี Pain-Point อยากได้เงินเดือนล่วงหน้า เกิดเป็นสวัสดิการรูปแบบใหม่ที่ไม่เคยมีมาก่อน เป็นการทำลายล้างอย่างสร้างสรรค์ (creative disruption) กับแนวคิดทฤษฎีเงินเดือนที่ใช้มานานกว่าศตวรรษอีกด้วย ตรงกันข้ามที่หลายครั้งเรามักจะดูว่าเทคโนโลยีทำอะไรได้ก่อน แล้วคิดสินค้าบริการออกมาขาย แต่พบว่าสุดท้ายไม่ได้มีตลาดจริง
รีครูทสำรวจพบว่ามีเพียง 20% ของพนักงาน ที่ต้องการเบิกเงินเดือนล่วงหน้าและเต็มใจจ่ายค่าโอน ซึ่งไม่มากเกินไป และลูกจ้างที่ใช้บริการมีหลายเหตุผล คนอายุ 20-50 ปีมีความต้องการใช้พอๆ กัน เช่น สามีต้องการใช้เงินส่วนตัวโดยไม่บอกภรรยา พนักงานวัยรุ่นต้องการซื้อตั๋วคอนเสิร์ตนักร้องเกาหลี หรือซื้อของใช้จำเป็น หรือพนักงานต่างชาติที่เข้ามาทำงานในญี่ปุ่นต้องการเบิกเงินเพื่อส่งกลับบ้าน
รีครูทยังแตกแขนงเข้าสู่ธุรกิจจับคู่ผู้ซื้อผู้ขายอีกหลายแพลตฟอร์ม (economies of scope) เช่น หาห้องเช่า/บ้านเช่า (Suumo) หาโรงแรมที่พัก (Jaran) หาร้านอาหาร (Hot Pepper Gourmet) หาร้านเสริมสวย/สปา/ทำเล็บ (Hot Pepper Beauty) หารถมือสอง (Carsensor) หาสถานที่จัดงานแต่งงาน (Zexy)
รีครูทเป็นผู้เข้าตลาดก่อน (front runners) ในธุรกิจเว็บไซต์หางานเท่านั้น แต่ในธุรกิจอื่นถือเป็นผู้มาทีหลัง (follower) เพราะมีเจ้าใหญ่อยู่ก่อนแล้วทั้งสิ้น แต่รีครูทมีจุดแข็งเหนือคู่แข่ง 5 ประการ คือ
1) ระบบจองออนไลน์แบบเรียลไทม์ ใช้งานง่าย คำค้นไม่กี่คำ แสดงข้อมูลวันเวลาว่างทันที ตอบยืนยันหลังกดจอง ยกเลิกใกล้เวลาจองได้ด้วย 2) ครอบคลุมพื้นที่ทั่วประเทศ เป็นการสร้างขนาด (scale) ช่วยลดต้นทุนต่อหน่วย
3) แพ็กเกจเสริมที่โดนใจลูกค้า เช่น ค้นหาร้านอาหารก็จับตลาดผู้หญิง (joshi kai) เป็น niche market กลุ่มใหญ่และมีส่วนร่วมในการป้อนข้อมูลและเขียนรีวิว ค้นหาโรงแรมที่พัก
นอกจากจองห้องพักกับอาหารเช้า ก็มีกิจกรรมเสริมประสบการณ์ แพ็กเกจท่องเที่ยวเสริมต่างๆ มากกว่า Agoda 4) เทคนิคการสะสมแต้มกับธุรกิจในเครือ เป็นการบริหารความสัมพันธ์กับลูกค้า (CRM) และ 5) ข้อมูลร้านค้าที่เข้าถึงมากกว่าคู่แข่ง
ทีมการตลาดเสาะหาร้านค้าเข้ามาเสริมทัพ หลายร้านไม่มีในเว็บอื่น ไม่ต้องดูหลายเว็บไซต์ มาที่นี่ที่เดียวพอ ซึ่งช่วยลดต้นทุนในการค้นหา (transaction cost) ของลูกค้าได้อย่างแนบเนียน แม้จะมาทีหลัง รีครูทก็ทำกำไรจากแพลตฟอร์มเหล่านี้ได้มากกว่าธุรกิจหางานเดิมของตนไปเสียแล้ว
ใครอยากโตเป็นบริษัทโฮลดิ้งยักษ์ใหญ่อย่างรีครูท อย่าลืมกลยุทธ์ Scale & Scope ที่พูดง่ายแต่ทำยาก (อ่านเพิ่มเติมได้ใน การบริหารดาวเด่นและเส้นทางสู่ผู้บริหารระดับสูงในมิติทางเศรษฐศาสตร์)