บุก ‘TNO Open House’ สัมผัส ‘กล้องโทรทรรศน์แห่งอุษาคเนย์’ ดูดาวบนดอยอินทนนท์

หลังจากสร้างปรากฏการณ์เรียกคนเมืองมารวมตัวกันดูดาวที่ใจกลางกรุงได้ในงานดูดาวกลางกรุง Starry Night over Bangkok เมื่อช่วงปลายปีที่ผ่านมา ล่าสุดเมื่อต้นเดือนมกราคม 2567 NARIT หรือ สถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติ (องค์การมหาชน) (สดร.) ก็จัดอีกหนึ่งงานใหญ่สำหรับคนรักดวงดาว TNO Open House : เปิดบ้านหอดูดาวแห่งชาติ ณ หอดูดาวเฉลิมพระเกียรติ 7 รอบ พระชนมพรรษา หรือ หอดูดาวแห่งชาติ ดอยอินทนนท์ จังหวัดเชียงใหม่ เปิดบ้านให้ผู้สนใจกว่า 120 คน เยี่ยมชมห้องควบคุมกล้องโทรทรรศน์ และใกล้ชิดการทำงานของนักดาราศาสตร์ตัวจริง

และที่เป็นไฮไลท์คือการได้สัมผัสเทคโนโลยี กล้องโทรทรรศน์แห่งชาติ ขนาดเส้นผ่านศูนย์กลาง 2.4 เมตร และ 1 เมตร ซึ่งกล้องโทรทรรศน์ขนาดเส้นผ่านศูนย์กลาง 2.4 เมตร คือ กล้องโทรทรรศน์ที่ใหญ่ที่สุดในอาเซียน

รู้จักกล้องโทรทรรศน์แห่งอุษาคเนย์

"กล้องโทรทรรศน์ขนาดเส้นผ่านศูนย์กลาง 2.4 เมตร" เป็นกล้องโทรทรรศน์ระบบอัลตะซิมุท (Alt-azimuth system) ควบคุมการทำงานแบบอัตโนมัติ ติดตามวัตถุท้องฟ้าด้วยความแม่นยำสูง ระบบทัศนศาสตร์ของกล้องเป็นกล้องโทรทรรศน์สะท้อนแสงแบบริชชี-เครเทียน (Ritchey-Chretien) มีช่องต่ออุปกรณ์สำหรับเก็บข้อมูลทางดาราศาสตร์ได้มากถึง 4 ช่อง

กระจกทำจากวัสดุ Lithium-aluminosilicate glass-ceramics ที่มีการขยายตัวต่ำเมื่ออุณหภูมิโดยรอบมีการเปลี่ยนแปลง ผิวกระจกเคลือบด้วยอลูมิเนียม

กล้องโทรทรรศน์ขนาดเส้นผ่านศูนย์กลาง 2.4 เมตร

ซึ่ง "กล้องโทรทรรศน์แห่งชาติ" ขนาดเส้นผ่านศูนย์กลาง 2.4 เมตร นี้เคยได้ใช้สังเกตการณ์พบปรากฏการณ์ทางดาราศาสตร์สำคัญๆ หลายครั้ง อาทิ ในการปะทุของซากดาวฤกษ์ AT2022tsd แบบที่ไม่เคยพบมาก่อน โดยการปะทุมีช่วงระยะเวลาประมาณ 30 วินาที นับเป็นการปะทุระยะสั้นที่สุดที่พบได้จากการสังเกตการณ์ด้วยกล้องโทรทรรศน์ในช่วงความยาวคลื่นแสงเป็นครั้งแรก งานวิจัยดังกล่าวได้รับการตีพิมพ์ในวารสาร Nature ซึ่งเป็นวารสารวิชาการด้านวิทยาศาสตร์ชั้นนำระดับโลก เมื่อวันที่ 15 พฤศจิกายน 2566 เป็นต้น

ในการเฝ้าติดตามสังเกตการณ์ครั้งนั้นต้องใช้อุปกรณ์กล้องถ่ายภาพความเร็วสูง จึงจำเป็นต้องใช้ "กล้องโทรทรรศน์แห่งชาติ" ที่มีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางใหญ่ถึง 2.4 เมตร ร่วมกับอุปกรณ์ ULTRASPEC ซึ่งเป็นอุปกรณ์วิจัยที่ติดตั้งภายใต้ความร่วมมือกับ University of Sheffield และ University of Warwich สหราชอาณาจักร

เห็นอะไร?

ในค่ำคืนของงาน "TNO Open House : เปิดบ้านหอดูดาวแห่งชาติ" เมื่อวันที่ 6 มกราคม 2567 ผู้ที่เข้าร่วมกิจกรรมได้ชมวัตถุท้องฟ้าหลากหลายชนิดผ่านกล้องโทรทรรศน์ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง กล้องขนาด 2.4 เมตร ที่ใหญ่ที่สุดในอาเซียน, กล้องโทรทรรศน์ขนาด 1 เมตร และกล้องโทรทรรศน์ขนาดเล็กอีกหลายตัว

สำหรับวัตถุที่สังเกตได้ในคืนดังกล่าว ได้แก่ ดาวพฤหัสบดี ดาวเสาร์ กระจุกดาวลูกไก่ เนบิวลานายพราน ดาวบีเทลจุส ดาวซีรีอุส เป็นต้น รวมถึงฟังการบรรยายท้องฟ้าและเรียนรู้วิธีการดูดาวเบื้องต้น ท่ามกลางอากาศหนาว อุณหภูมิต่ำกว่า 10 องศาเซลเซียส

ทั้งนี้ กิจกรรมเปิดบ้านหอดูดาวแห่งชาติ มีกำหนดจัด 2 ครั้งต่อปีเท่านั้น ช่วงเดือนมกราคม-กุมภาพันธ์ ในคืนที่ไร้แสงจันทร์รบกวน จำกัดเพียงครั้งละ 120 คน เท่านั้น

โดยในปีนี้มีผู้สนใจเข้าร่วมกิจกรรมครบแล้วทั้งสองรอบ ผู้สนใจโปรดติดตามข่าวสารการรับสมัครรอบปี 2568 ได้ทางเฟซบุ๊ก NARIT สถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติ

 

(การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย (ททท.) สนับสนุนการเดินทาง)